مقاله پژوهشی
پیمان محمودی؛ عرفان مؤمن پور سورجانی
دوره 36، 77-76 ، فروردین 1391، صفحه 3-14
چکیده
ناحیه‌بندی و طبقه‌بندی از گذشته، در تمام زمینه‌های علوم جغرافیا به ویژه علم آب و هواشناسی مورد توجه بوده است. برای ناحیه‌بندی بارشی استان کردستان از داده‌های ماهانه 28 ایستگاه همدیدی و باران‌سنجی برای یک دوره 15 ساله (1384- 1370) بهره گرفته شد. به کمک تحلیل خوشه‌ای به روش ادغام وارد1 نواحی بارشی استان کردستان مشخص شد. نتیجه حاصل از این ...
بیشتر
ناحیه‌بندی و طبقه‌بندی از گذشته، در تمام زمینه‌های علوم جغرافیا به ویژه علم آب و هواشناسی مورد توجه بوده است. برای ناحیه‌بندی بارشی استان کردستان از داده‌های ماهانه 28 ایستگاه همدیدی و باران‌سنجی برای یک دوره 15 ساله (1384- 1370) بهره گرفته شد. به کمک تحلیل خوشه‌ای به روش ادغام وارد1 نواحی بارشی استان کردستان مشخص شد. نتیجه حاصل از این تحلیل، تشخیص سه ناحیه بارشی متفاوت در سطح استان بود که با ناحیه میان بارش مرکزی، ناحیه کم بارش شرقی و ناحیه پربارش غربی نامگذاری گردیدند. ناحیه میان بارش مرکزی، بزرگترین ناحیه بارشی از لحاظ وسعت در استان کردستان به شمار میآید. میانگین بارش سالانه این ناحیه 8/455 میلیمتر است که بیشترین آن در فصل زمستان با 7/175 میلیمتر میبارد و دارای رژیمی زمستانی است. ناحیه کم بارش شرقی دومین ناحیه بزرگ بارشی استان کردستان می‌باشد. میانگین بارش سالانه آن 4/323 میلیمتر است که بیشتر آن در فصل بهار و با 4/113 میلیمتر میبارد و دارای رژیمی بهاره است. کم وسعتترین و در عین حال پربارش ترین ناحیه بارشی استان کردستان، ناحیه پربارش غربی با 837 میلیمتر بارش سالانه است که بیشتر آن در فصل زمستان و با 1/378 می باشد و دارای رژیم زمستانه است.
مقاله پژوهشی
زرین طحان؛ سعید معیا
دوره 36، 77-76 ، فروردین 1391، صفحه 15-28
چکیده
خشکسالی نشانه روشنی از ناهنجاری و نوسانات در روند پارامترهای هواشناسی از جمله بارندگی و دما می‌باشد که بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک دنیا را با شدت‌های مختلف هر چند سال یکبار در بر می‌گیرد. از نظر اقلیم شناسی تمامی مناطق اقلیمی دنیا در معرض خطر وقوع خشکسالی می‌باشند و با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی کشور ایران، خشکسالی ...
بیشتر
خشکسالی نشانه روشنی از ناهنجاری و نوسانات در روند پارامترهای هواشناسی از جمله بارندگی و دما می‌باشد که بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک دنیا را با شدت‌های مختلف هر چند سال یکبار در بر می‌گیرد. از نظر اقلیم شناسی تمامی مناطق اقلیمی دنیا در معرض خطر وقوع خشکسالی می‌باشند و با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی کشور ایران، خشکسالی در طول تاریخ یکی از تهدیدهای اصلی ساکنان و تمدن‌های آن بوده است. استان کردستان از مناطق تقریباً باران خیز بوده و دارای رتبه بالا در کشت دیم خصوصاً گندم در کشور می‌باشد. اما در برخی از سال‌ها دچار خشکسالی گردیده و خسارات زیادی برای کشاورزان این استان به وجود آمده است. در این مقاله رخداد خشکسالی در استان کردستان بررسی شده و شاخص‌ها طی 25 سال (89-1364) در مقایسه با عملکرد گندم دیم ارزیابی گردیده‌اند. جهت دستیابی به این منظور 3 شاخص خشکسالی SPI، PN و انحراف استاندارد بارش مورد استفاده قرار گرفت. براساس نتایج جدولANOVA از بررسی سه روش تعیین خشکسالی در استان نمایه SPI با بیشترین ضریب همبستگی با عملکرد گندم دیم و بهترین سطح معنی‌داری به عنوان بهترین شاخص خشکسالی در مقایسه با روش درصد نرمال (PN) و انحراف استاندارد انتخاب گردید. همچنین در دوره فوق سه خشکسالی فراگیر در استان رخ داده که درجه آن در سال زراعی 87-1386 بسیار شدید بوده و در سال‌های زراعی 78-1377 و 79-1378 درجه آن به ترتیب شدید و متوسط بوده‌اند.
مقاله پژوهشی
علیرضا محمودی؛ عبدالرسول زارعی؛ احسان بیژن زاده
دوره 36، 77-76 ، فروردین 1391، صفحه 29-36
چکیده
تغییر اقلیم جهانی و گرمایش جهانی از مسائل مهم زیست محیطی است که در سال‌های اخیر مطالعات زیادی بر روی آن صورت گرفته است. این موضوع به دلیل اثرات محیطی، اقتصادی و اجتماعی آن از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که فعالیت‌های انسانی مانند کشاورزی، صنایع و مانند آن بر مبنای ثبات و پایداری تغییر اقلیم هستند. با توجه به اهمیت موضوع، تغییر ...
بیشتر
تغییر اقلیم جهانی و گرمایش جهانی از مسائل مهم زیست محیطی است که در سال‌های اخیر مطالعات زیادی بر روی آن صورت گرفته است. این موضوع به دلیل اثرات محیطی، اقتصادی و اجتماعی آن از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که فعالیت‌های انسانی مانند کشاورزی، صنایع و مانند آن بر مبنای ثبات و پایداری تغییر اقلیم هستند. با توجه به اهمیت موضوع، تغییر اقلیم در منطقه اصفهان با استفاده از آمار هواشناسی از سال 1951 تا پایان سال 2005 میلادی بررسی شد. میزان تغییر در متغیرهای مربوط به دما، بارش و رطوبت نسبی با رگرسیون ساده خطی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین دمای حداکثر و حداقل طی 55 سال گذشته این منطقه در سطح احتمال 05/0 افزایش داشته است؛ همچنین میانگین رطوبت نسبی با گذشت زمان کاهش داشته است. ترسیم منحنیهای آمبروترمیک در پنج دهه گذشته نشان میدهد که ماههای خشک افزایش یافته است. در کل نتیجهگیری شد که طی 55 سال گذشته دماهای حداقل و حداکثر افزایش یافته، مقدار بارش تغییر محسوسی نداشته و رطوبت نسبی کاهش یافته است، همچنین تعداد ماههای خشک افزایش یافته است، و اقلیم منطقه خشکتر شده است.
مقاله پژوهشی
هوشمند عطایی؛ راضیه فنایی
دوره 36، 77-76 ، فروردین 1391، صفحه 37-48
چکیده
هدف از این پژوهش مطالعه تغییرات عناصر اقلیمی‌در استان مرکزی طی مقطع زمانی 2005-1966 (40 سال) در مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه می‌باشد. در این راستا آمار میانگین دمای حداقل، میانگین دمای حداکثر و بارش این استان شامل ایستگاه‌های اراک، شمس آباد، تفرش و ساوه مورد پردازش قرار گرفته است. پس از بازسازی داده‌های مفقود به روش میان یابی توسط نرم افزار ...
بیشتر
هدف از این پژوهش مطالعه تغییرات عناصر اقلیمی‌در استان مرکزی طی مقطع زمانی 2005-1966 (40 سال) در مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه می‌باشد. در این راستا آمار میانگین دمای حداقل، میانگین دمای حداکثر و بارش این استان شامل ایستگاه‌های اراک، شمس آباد، تفرش و ساوه مورد پردازش قرار گرفته است. پس از بازسازی داده‌های مفقود به روش میان یابی توسط نرم افزار Surfer، نابهنجار بودن داده ها توسط نرم افزار Ncss و آزمون کالموگورف اسمیرنوف و همگنی آنها توسط آزمون توالی1 سنجیده شد سپس با استفاده از آزمون آماری- گرافیکی من- کندال روند داده ها بررسی، تغییرات تصادفی شناسایی و نوع و زمان تغییرات بررسی شد. طبق نتایج به دست آمده در پارامترهای میانگین دما اکثر ماه ها بدون روند و تنها در تعدادی از ماهها در ایستگاه‌های تفرش و ساوه روند مثبت مشاهده شده است. بررسیهای پارامتر بارش حاکی از روند منفی همه ایستگاه ها در ماههای ژوئن تا سپتامبر و عدم روند در سایر ماه ها می‌باشد. نتایج بررسیهای نوع و زمان تغییرات نشان دهنده این است که اکثر تغییرات میانگین دما از نوع ناگهانی کاهشی و بارش طی ماههای ژوئن تا اکتبر از روند کاهشی برخوردار بوده است.
مقاله پژوهشی
مریم احمدی؛ بهمن فرهادی بانسوله
دوره 36، 77-76 ، فروردین 1391، صفحه 49-58
چکیده
تبخیر و تعرق یکی از پارامترهای اساسی در برنامه‌ریزی منابع آب در بخش کشاورزی می‌باشد. تبخیر و تعرق با روش‌های مختلفی از جمله روش پنمن-مانتیث فائو و تبخیر از طشتک، برآورد می‌گردد. در روش طشتک تبخیر مقدار تبخیر و تعرق مرجع (ETo) با ضرب کردن ضریب طشت در مقدار تبخیر از طشتک برآورد می‌گردد. نیاز به پارامترهای متعدد هواشناسی (از قبیل رطوبت ...
بیشتر
تبخیر و تعرق یکی از پارامترهای اساسی در برنامه‌ریزی منابع آب در بخش کشاورزی می‌باشد. تبخیر و تعرق با روش‌های مختلفی از جمله روش پنمن-مانتیث فائو و تبخیر از طشتک، برآورد می‌گردد. در روش طشتک تبخیر مقدار تبخیر و تعرق مرجع (ETo) با ضرب کردن ضریب طشت در مقدار تبخیر از طشتک برآورد می‌گردد. نیاز به پارامترهای متعدد هواشناسی (از قبیل رطوبت نسبی و سرعت باد) برای محاسبه ضریب طشتک یکی از عوامل محدود کننده استفاده از این روش در برآورد تبخیر و تعرق می‌باشد. در شرایطی که این پارامترهای هواشناسی در دسترس باشد، استفاده از روش‌های دیگر جهت برآوردETo برتری دارد. هدف از مطالعه کنونی تعیین مقادیر ثابت ماهانه و فصلی ضریب طشتک در بخش‌های مختلف استان کرمانشاه می‌باشد. ضریب طشتک از تقسیم ETo محاسبه شده (بر اساس داده‌های روزانه هواشناسی) بر میزان تبخیر از طشتک محاسبه گردید. در این مطالعه تغییرات زمانی و مکانی ضریب طشتک با استفاده از آمار روزانه هواشناسی (2009–2000) چهار ایستگاه هواشناسی سینوپتیک در استان کرمانشاه مورد بررسی قرار‌گرفت. نتایج نشان داد که مقدار ضریب طشتک فصلی در تابستان کمترین مقدار و در پاییز و بهار مقادیر بالاتری را دارد. ضمنا نتایج بیانگر این بود که مقدار ضریب طشتک با ارتفاع از سطح دریا رابطه معکوس دارد. ضرایب روزانه و ماهانه طشتک تبخیر به‌دست‌آمده برای ایستگاه‌کرمانشاه با ضرایب به دست‌آمده با روش ارائه شده توسط سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی (FAO) مورد مقایسه قرار‌گرفت. علیرغم اینکه همبستگی بین نتایج روزانه بالا نبود ولی ضرایب ماهانه همبستگی بالایی داشتند (R2 = 0.89).
مقاله پژوهشی
اکرم هدایتی دزفولی؛ ، رضا کاکاوند
دوره 36، 77-76 ، فروردین 1391، صفحه 59-66
چکیده
بدون شک اقلیم هر سرزمین عامل بسیار مهم در تقسیم نواحی زیست شناختی و جغرافیایی آن ناحیه به شمار می‌رود. استان قزوین که در حوزه مرکزی ایران واقع شده به دلیل داشتن ارتفاعاتی همچون رشته کوه‌های البرز در شمال استان و گسترش آن در جهات شمال شرقی و شمال غربی، و وجود دو حوضه آبریز در شمال استان (حوضه شاهرود) و جنوب استان (حوضه شور)، از تنوع اقلیمی‌ویژه ...
بیشتر
بدون شک اقلیم هر سرزمین عامل بسیار مهم در تقسیم نواحی زیست شناختی و جغرافیایی آن ناحیه به شمار می‌رود. استان قزوین که در حوزه مرکزی ایران واقع شده به دلیل داشتن ارتفاعاتی همچون رشته کوه‌های البرز در شمال استان و گسترش آن در جهات شمال شرقی و شمال غربی، و وجود دو حوضه آبریز در شمال استان (حوضه شاهرود) و جنوب استان (حوضه شور)، از تنوع اقلیمی‌ویژه ای برخوردار می‌باشد. در شناخت آب و هوای استان قزوین و دستیابی به یک پهنه بندی مناسب اقلیمیتوجه به عامل عارضه نگاری و اثر ارتفاع بر عناصر اقلیمیو نیز بررسی و تغییر عناصر اقلیمی یعنی دما، بارش، رطوبت نسبی و تبخیر و نیز طراحی یک سامانه اطلاعات اقلیمی مبتنی بر GIS مد نظر قرار گرفته است. به منظور شناخت تغییرات عناصر جوی، 4 نقشه با استفاده از GIS و به روش منحنیهای هم ارزش برای فراسنجهای جوی دما، بارش، رطوبت نسبی و تبخیر تهیه و ترسیم گردید. نتایج بررسی و آزمون روش‌های طبقه بندی اقلیمی در استان بیانگر آنست که بیشترین پهنه استان در اقلیم نیمه خشک و خشک سرد قرار دارد. همچنین تنوع اقلیمی‌در استان قزوین تابعی از ارتفاع بوده و با افزایش ارتفاع ضمن کاهش دما و افزایش بارش، اقالیم مختلفی مشاهده می‌گردد.
مقاله پژوهشی
علی بافکار
دوره 36، 77-76 ، فروردین 1391، صفحه 67-72
چکیده
برآورد دقیق میانگین بارندگی در هر منطقه در طراحی پروژه‌های آبی از اهمیت زیادی برخوردار است که بدین منظور می‌توان از اطلاعات ایستگاه‌های باران سنجی استفاده نمود. هدف از این پژوهش ارزیابی تراکم ایستگاه‌های باران سنجی در غرب ایران شامل استان‌های کرمانشاه، ایلام، همدان، کردستان و لرستان می‌باشد. در این تحقیق آمار بارندگی متوسط سالیانه ...
بیشتر
برآورد دقیق میانگین بارندگی در هر منطقه در طراحی پروژه‌های آبی از اهمیت زیادی برخوردار است که بدین منظور می‌توان از اطلاعات ایستگاه‌های باران سنجی استفاده نمود. هدف از این پژوهش ارزیابی تراکم ایستگاه‌های باران سنجی در غرب ایران شامل استان‌های کرمانشاه، ایلام، همدان، کردستان و لرستان می‌باشد. در این تحقیق آمار بارندگی متوسط سالیانه در یک دوره آماری 15 ساله برای 30 ایستگاه باران سنجی حوضههای آبخیز مورد اشاره استخراج گردیده است. ضرایب همبستگی (r) و متوسط خطای استاندارد (SE) برای تمام زوج ایستگاههایی که کمتر از 100 کیلومتر فاصله و 360 متر اختلاف ارتفاع از یکدیگر داشته باشند محاسبه گردیده است. یک تابع پلی نومیال درجه سوم از فاصله بین ایستگاهی براساس دو معیار اختلاف ارتفاع و شیب در این مناطق مورد استفاده قرار گرفته است. طراحی یک شبکه باران سنجی با یک مقدار ضریب همبستگی با توجه به مدل بدست آمده، بارش سالیانه را با خطایی برآورد میکند. در صورت به کارگیری این ضریب همبستگی تعداد بارانسنجهای مورد نیار در منطقه با توجه به مدل ارائه شده مشخص گردیده است.
