مقاله پژوهشی
لیلا امینی؛ ابراهیم میرزائی؛ غلامرضا خاکیان دهکردی
دوره 37، 83-82 ، مهر 1392، صفحه 3-12
چکیده
جهت صدور پیش‌بینی، در مراحل آغازگری و شرایط اولیه، با استفاده از مدل‌های عددی درمناطق مختلف، به کلیه فراسنج‌های هواشناسی در فواصل مشخص برروی یک شبکه منظم، نیاز می‌باشد. انتقال داده‌های نامنظم دیدبانی شده به یک شبکه منظم، نیازمند استفاده از تحلیل عینی می‌باشد. طرحوارة تحلیل عینی بایستی درونیابی هموار را انجام داده، باعث افزایش ...
بیشتر
جهت صدور پیش‌بینی، در مراحل آغازگری و شرایط اولیه، با استفاده از مدل‌های عددی درمناطق مختلف، به کلیه فراسنج‌های هواشناسی در فواصل مشخص برروی یک شبکه منظم، نیاز می‌باشد. انتقال داده‌های نامنظم دیدبانی شده به یک شبکه منظم، نیازمند استفاده از تحلیل عینی می‌باشد. طرحوارة تحلیل عینی بایستی درونیابی هموار را انجام داده، باعث افزایش اطلاعات، مشخص کردن و حذف اطلاعات خطا و ایجاد نظم داخلی گردد. سه طرحوارة پانوفسکی، کرسمن و بارنزرا می‌توان به عنوان طرحواره‌های اولیه پراستفاده، البته تاچند سال پیش نام برد. در این پژوهش روش بارنز مورد استفاده واقع شد. تکنیک بارنز ترکیبی از چند جاروب می‌باشد که از یک مجموع وزنی خطی اطلاعات دیدبانی شده در منطقة نفوذ حول هر نقطة شبکه استفاده می‌کند. مقدار برآورد شده هر متغیر در نقطة شبکه‌ای (دوبعدی) پس از اولین جاروب محاسبه می‌شود. اولین جاروب کاملاً مشابه با کرسمن بوده با این شرط که میدان حدس اولیه صفر می‌باشد. میدان برآورد شده در هر ایستگاه توسط ساده‌سازی از طریق میانگین‌گیری چهار نقطه شبکه بدست می‌آید. نتایج حاصله نشان داد که: 1- افزایش تعداد ایستگاه‌ها باعث افزایش دقت اطلاعات خروجی طرحواره بارنز می‌گردد 2- گرته‌های خروجی طرحواره های بارنز و کرسمن از اطلاعات سطح زمین نتایج مشابه دارند. 3- گرته‌های خروجی طرحواره های بارنز و کرسمن از اطلاعات جو بالا تفاوت چشمگیردارد.
مقاله پژوهشی
ابوالحسن غیبی؛ آذرمهر خواجه‌ای
دوره 37، 83-82 ، مهر 1392، صفحه 13-24
چکیده
آب‌شهاب‌های موجود در جو، به هر شکلی که باشند (جامد، مایع و گاز)، با تابش مایکروویو (از طریق پراکندگی، جذب و گسیل) برهمکنش می‌کنند. اندازه‌گیری‌های گمانه‌زن مایکروویو پیشرفته واحد B (AMSU-B) روی ماهواره‌های NOAA به نوع، شکل و توزیع اندازه و همچنین رفتار سقوطی آب‌شهاب‌ها در حجم تفکیک ابزار سنجش حساس و در نتیجه برای مطالعه انواع مختلف ...
بیشتر
آب‌شهاب‌های موجود در جو، به هر شکلی که باشند (جامد، مایع و گاز)، با تابش مایکروویو (از طریق پراکندگی، جذب و گسیل) برهمکنش می‌کنند. اندازه‌گیری‌های گمانه‌زن مایکروویو پیشرفته واحد B (AMSU-B) روی ماهواره‌های NOAA به نوع، شکل و توزیع اندازه و همچنین رفتار سقوطی آب‌شهاب‌ها در حجم تفکیک ابزار سنجش حساس و در نتیجه برای مطالعه انواع مختلف آب‌شهاب‌های جوی مفید می‌باشند. از جمله کاربرد اطلاعات خرد فیزیکی و طبقه‌بندی آب‌شهاب‌های جوی می‌توان به مقداردهی اولیه مدل‌های ابر و مدل‌های عددی پیش‌بینی آب‌و هوا، مطالعه در خصوص شکل‌گیری و چرخه زندگی بارش و همچنین انتخاب الگوریتم مناسب برای برآورد بارش اشاره کرد. با توجه به این مهم، در این مقاله با استفاده از دمای تابشی اندازه‌گیری شده توسط گمانه‌زن AMSU-B و روش شبکه‌های عصبی مصنوعی بطور همزمان هشت نوع آب‌شهاب مختلف، 1- توفان تندری(TS) 2- باران سنگین(HR) 3- باران سبک(LR) 4- باران متوسط(MR) 5- بارش برف(SF) 6- پوشش برف(SC) 7- آسمان ابری(CLS) 8- آسمان صاف(CS) به هشت کلاس مجزا طبقه‌بندی شده‌اند. از حدود 200 گذر ماهواره طی دوره‌ی مورد مطالعه، بین سال‌های 2000 تا 2010، برای هر نوع آب‌شهاب 200 نمونه و در مجموع 1600 نمونه که تقریبا با گزارش‌های سازمان هواشناسی همزمان بوده‌اند جمع‌آوری شده است. نتایج نشان می‌دهد که انواع کلاس‌های بارش باران، نرمه بارش، بارش متوسط و بارش شدید، با دقتی بین 54 تا 62 درصد، نسبت به سایر کلاس‌های آب‌شهاب‌ها، با دقت کمتری، و انواع دیگر آب‌شهاب‌ها تقریباً با دقتی بیش از 80 درصد بطور صحیح طبقه‌بندی شده‌اند. با قراردادن تمام کلاس‌های بارش باران در یک کلاس واحد (بارش باران RF) روی همرفته دقت طبقه‌بندی شبکه‌ی عصبی به حدود 85% ( 340 الگو از 400 الگو بطور صحیح طبقه‌بندی شده‌اند) ارتقاء می‌یابد.
مقاله پژوهشی
ام السلمه بابایی فینی؛ ، امیرحسین حلبیان؛ زکیه راه چمنی
دوره 37، 83-82 ، مهر 1392، صفحه 25-36
چکیده
خشکسالی یکی از رخدادهای جوی است که سبب خسارات زیادی در بخش‌های مختلفی مانند کشاورزی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی می‌شود و وقوع آن در اغلب مناطق جهان امری اجتناب‌ناپذیر است. از آن جایی که خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی، رطوبت خاک و جریان رودخانه‌ها موثر است؛ در این پژوهش پدیده خشکسالی در سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان ...
بیشتر
خشکسالی یکی از رخدادهای جوی است که سبب خسارات زیادی در بخش‌های مختلفی مانند کشاورزی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی می‌شود و وقوع آن در اغلب مناطق جهان امری اجتناب‌ناپذیر است. از آن جایی که خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی، رطوبت خاک و جریان رودخانه‌ها موثر است؛ در این پژوهش پدیده خشکسالی در سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی با استفاده از شاخص بارش استاندارد(SPI) در بازه‌های زمانی 3، 6، 12 و 24 ماهه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت تا بتوان تاثیر کمبود بارش را در دوره‌های زمانی مذکور کمّی کرد. در این ارتباط، از داده‌های بارش ماهانه 12 ایستگاه طی دوره آماری 2005-1966 استفاده و از روش‌های زمین آمار نیز به جهت منظور نمودن ساختار مکانی داده‌ها بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که در بازه‌های 3 و 6 ماهه خراسان رضوی دچار خشکسالی‌های بسیار شدید و خراسان شمالی نیز متاثر از خشکسالی های شدید است. این در حالی است که در بازه‌های 12 و 24 ماهه در خراسان جنوبی خشکسالی‌های بسیار شدید و غرب خراسان رضوی خشکسالی‌های شدید رخ داده است. مقادیر SPI به دست آمده نیز نشان از این دارد که بیشترین مقدار خشکسالی ها مربوط به دهۀ اول (1975-1966) و چهارم (1996-2005) است که در این دو دهه سال 1973 و 2001 شدیدترین خشکسالی ها را تجربه کرده اند.
مقاله پژوهشی
غلامرضا نوری؛ ابراهیم ابراهیمی تبار
دوره 37، 83-82 ، مهر 1392، صفحه 37-46
چکیده
فرایند تغییر اقلیم به ویژه دما و بارش مهم‌ترین بحث در قلمرو علوم محیطی می‌باشد. زیرا سیستم‌های انسانی وابسته به عناصر اقلیمی مانند کشاورزی، صنایع و امثال آن بر مبنای ثبات و پایداری اقلیم طراحی شده و عمل می‌نمایند. با بررسی روند تغییرات درجه حرارت می‌توان تا حدود زیادی تغییرات اقلیمی را ردیابی نمود. هدف از انجام این ...
بیشتر
فرایند تغییر اقلیم به ویژه دما و بارش مهم‌ترین بحث در قلمرو علوم محیطی می‌باشد. زیرا سیستم‌های انسانی وابسته به عناصر اقلیمی مانند کشاورزی، صنایع و امثال آن بر مبنای ثبات و پایداری اقلیم طراحی شده و عمل می‌نمایند. با بررسی روند تغییرات درجه حرارت می‌توان تا حدود زیادی تغییرات اقلیمی را ردیابی نمود. هدف از انجام این پژوهش، مطالعه‌ی انحراف احتمالی دمای بیشینه‌ی ایستگاه کلیماتولوژی دشت روم، واقع در بیست کیلومتری شهر یاسوج (مرکزاستان کهگیلویه وبویراحمد)، از حالت نرمال می‌باشد که در آن داده‌های مربوط به دماهای بیشینه‌ی این ایستگاه در طی دورۀ آماری (1387-1366) مورد استفاده قرار گرفت. در این پژوهش، از روش ناپارامتری من-کندال استفاده شد که در این روش با به‌کارگیری آماره‌ی این آزمون، وجود یا عدم وجود روند تغییرات دمایی مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها، بیانگر وجود روند کاهشی و معنی‌دار در برخی از سری‌های زمانی است که نشان دهندۀ آن است که بیشینه‌ی دمای هوا در منطقه در حال کاهش است. ضمن اینکه هیچ روند افزایشی معنی‌داری توسط آزمون مورد تأیید قرار نگرفت. روند کاهشی دمای بیشینه در ماه‌های خرداد، تیر، آذر و مرداد به ترتیب با مقادیر 58/2-، 4/2-، 34/2- و 28/2- (آماره‌ی من-کندال) شدیدتر از سایر ماه‌ها بوده است. همچنین بیشترین کاهش بیشینه‌ی دما به لحاظ فصلی، در فصل تابستان به مقدار 18/2- رخ داده است. در مقیاس سالانه نیز، روند کاهشی دمای بیشینه در طی دوره آماری مورد مطالعه، به مقدار 97/1-، به خوبی نمود پیدا کرده است. سطح اطمینان معنی‌داری روند تغییرات در تمامی سری‌های ذکر شده، به استثنای خرداد ماه (99 درصد)، 95 درصد می باشد. در سایر سری‌ها نیز، روند افزایشی یا کاهشی بیشینه‌ی دما از نوع نوسانات ناگهانی و کوتاه مدت می باشد.
مقاله پژوهشی
حمید رضا طاهری؛ فروزان ارکیان
دوره 37، 83-82 ، مهر 1392، صفحه 47-58
چکیده
در این مطالعه تغییرپذیری تعداد روزهای برفی با عمق برف ≥cm 1 (بزرگتر و مساوی یک سانتی متر) در کشور، در دو دوره آماری سی ساله (1981-2010) و 15 ساله (1996-2010) مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای مورد مطالعه شامل تعداد روزهای برفی، عمق برف، دمای میانگین، دمای بیشینه و دمای کمینه می‌باشد که از بانک اطلاعات سازمان هواشناسی کشور برای ماه‌های دسامبر، ...
بیشتر
در این مطالعه تغییرپذیری تعداد روزهای برفی با عمق برف ≥cm 1 (بزرگتر و مساوی یک سانتی متر) در کشور، در دو دوره آماری سی ساله (1981-2010) و 15 ساله (1996-2010) مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای مورد مطالعه شامل تعداد روزهای برفی، عمق برف، دمای میانگین، دمای بیشینه و دمای کمینه می‌باشد که از بانک اطلاعات سازمان هواشناسی کشور برای ماه‌های دسامبر، ژانویه و فوریه استخراج شد. بررسی نقشه‌های تغییرپذیری مکانی پارامترها(که توسط نرم افزار 1GIS رسم شده‌اند) برای ایستگاه‌هایی که سی سال آمار برف دارند نشان داد بیشترین تعداد روزهای برفی و عمق برف متعلق به ایستگاه آبعلی با مقادیر به ترتیب 2457 روز و 80 سانتی متر در فصل زمستان می‌باشد. اما همین بررسی در بازه زمانی پانزده سال، بیشترین تعداد روزهای برفی و عمق برف را متعلق به ایستگاه کوهرنگ با مقادیر به ترتیب 1346 روز و 69.4 سانتی متر در فصل زمستان نشان داد. طبق نتایج این تحقیق روند معنادار کاهشی در تعداد روزهای برفی و عمق برف در اغلب ایستگاه‌ها به جز ایستگاه‌های کاشان، گرگان، نوشهر و بندر انزلی در بازه زمانی سی سال رخ داده است در صورتیکه فقط در پنج ایستگاه آبعلی، اصفهان، سنندج، تبریز و ارومیه روند افزایشی دما در فصل زمستان مشاهده شده است و در بقیه ایستگاه‌ها در طی سی سال روند خاصی در دمای میانگین رخ نداده است.
مقاله پژوهشی
سحر زیرک زاده؛ جواد بذرافشان
دوره 37، 83-82 ، مهر 1392، صفحه 59-72
چکیده
طبق مطالعات مرکز پیش‌بینی و تحقیقات اقلیم هدلی در قرن 21 به دلیل گرمایش جهانی، خشکسالی‌های فراگیر و شدید، زندگی میلیون‌ها نفر در سراسر کره زمین را تهدید خواهد نمود. از آنجا که خشکسالی، بخش‌های مختلف جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد، لذا پایش و ارزیابی این بلیه در آینده به منظور برنامه‌ریزی صحیح، امری ضروری است. در این تحقیق، شدت خشکسالی ...
بیشتر
طبق مطالعات مرکز پیش‌بینی و تحقیقات اقلیم هدلی در قرن 21 به دلیل گرمایش جهانی، خشکسالی‌های فراگیر و شدید، زندگی میلیون‌ها نفر در سراسر کره زمین را تهدید خواهد نمود. از آنجا که خشکسالی، بخش‌های مختلف جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد، لذا پایش و ارزیابی این بلیه در آینده به منظور برنامه‌ریزی صحیح، امری ضروری است. در این تحقیق، شدت خشکسالی تحت شرایط اقلیم آتی با اقلیم فعلی در ایستگاه‌های منتخب استان اصفهان مقایسه شده است. به این منظور، ابتدا داده‌های بارندگی برای دوره‌های آتی در ایستگاه‌های منتخب استان اصفهان با استفاده از مدل گردش عمومی جو (CGCM3) و تحت سناریوی A2 به کمک روش ضریب تغییر ریزمقیاس نمایی شد. در مرحله بعد، شاخص استاندارد بارش(SPI) در دو مقیاس زمانی 3و 6 ماهه، برای دوره‌ی پایه (2000-1971) و دوره‌های 2040-2011،2070-2041و 2100-2071 تحت سناریوی انتشار، در ایستگاه‌های منتخب استان اصفهان محاسبه شد. سپس مشخصه شدت خشکسالی در دوره پایه و دوره‌های آتی استخراج و نسبت شدت خشکسالی در دوره‌های آتی در مقایسه با دوره پایه در همه ایستگاه‌ها در دوره بازگشت‌های مختلف محاسبه شد. در نهایت، این نسبت‌ها با استفاده از روش عکس مجذور فاصله بر پهنه استان اصفهان ترسیم گردید. نتایج نشان داد به طورکلی در دوره‌های آینده نسبت شدت خشکسالی در مقایسه با گذشته به ازای دوره بازگشت‌های مختلف کاهش می‌یابد.
مقاله پژوهشی
مژده پدرام؛ فاطمه صحراییان
دوره 37، 83-82 ، مهر 1392، صفحه 73-80
چکیده
در این مطالعه با یافتن ارتباطی منطقی بین فراوانی رخداد مه و متغیر دما در یک محل، احتمال رخداد مه در شرایط دمایی نقطه مورد نظر برآورد شده است. برای این منظور از داده‌های 7 ایستگاه همدیدی استان کردستان در دوره آماری موجود هر ایستگاه به طور موردی استفاده شده است. ابتدا فراوانی نسبی و تجمعی رخداد مه درگستره‌های دمایی مختلف ...
بیشتر
در این مطالعه با یافتن ارتباطی منطقی بین فراوانی رخداد مه و متغیر دما در یک محل، احتمال رخداد مه در شرایط دمایی نقطه مورد نظر برآورد شده است. برای این منظور از داده‌های 7 ایستگاه همدیدی استان کردستان در دوره آماری موجود هر ایستگاه به طور موردی استفاده شده است. ابتدا فراوانی نسبی و تجمعی رخداد مه درگستره‌های دمایی مختلف برای هر ایستگاه تعیین شده‌اند. سپس فراوانی نسبی تجمعی ماهانه و فصلی رخداد مه برای یک دوره آماری مشترک 15 ساله (2006-1992) بین این ایستگاه‌ها محاسبه شده‌اند. برای کاهش ریسک ناشی از این پدیده و آمادگی لازم برای پیشگیری از بروز خطر، دمای آستانه رخداد آن در هر ایستگاه برآورد شده است. نتایج نشان می‌دهند به جز در ایستگاه قروه بیشینه فراوانی رخداد مه در گستره دمایی C°8- تا C°6- و به تعداد 71 مورد بوده است، در سایر ایستگاه‌ها بیشترین رخداد مه در دماهای بین C°2 -تا C°0 مشاهده شده است. از کل تعداد دیدبانی‌های رخداد مه در هر ایستگاه، در قروه 3/13%، مریوان 34%، سنندج 30%، زرینه اوباتو 19%، سقز 39% و در بیجار 26% موارد مه در دماهای مثبت رخ داده است. در کلیه ایستگاه‌های مورد مطالعه، رخداد مه در ماه‌های ژانویه، فوریه، مارس، نوامبر و دسامبر قابل ملاحظه بوده و در ماه‌های آوریل، می و اکتبر ناچیز و در سایر ماه‌ها (جون، جولای، اگوست و سپتامبر) مه رخ نداده است. طی دوره آماری مشترک 15 ساله، بیشینه فراوانی رخداد مه در ماه دسامبر و در ایستگاه زرینه به میزان 177 مورد بوده است. در فصل زمستان به دلیل کاهش دما و افزایش نم نسبی، در کلیه ایستگاه‌ها رخداد مه بیشتر از فصل‌های دیگر سال است.
