عماد محجوبی؛ سلمان بخشش رباط؛ مسعود حسین‌پور
چکیده
در چند سال اخیر، با توجه به وقوع سیلاب‌های مکرر در ایران، یافتن ارتباط معنی‌دار بین سیگنال‌های اقلیمی و بارش به مسئله‌ای مهم تبدیل شده است. در این زمینه، پژوهش‌های زیادی در داخل کشور انجام شده که نشانگر ارتباط قوی بین این سیگنال‌ها و پارامترهای اقلیمی به خصوص بارش در سطح کشور است. در این تحقیق، با مطالعه و مرور آن دسته از مقالات ...
بیشتر
در چند سال اخیر، با توجه به وقوع سیلاب‌های مکرر در ایران، یافتن ارتباط معنی‌دار بین سیگنال‌های اقلیمی و بارش به مسئله‌ای مهم تبدیل شده است. در این زمینه، پژوهش‌های زیادی در داخل کشور انجام شده که نشانگر ارتباط قوی بین این سیگنال‌ها و پارامترهای اقلیمی به خصوص بارش در سطح کشور است. در این تحقیق، با مطالعه و مرور آن دسته از مقالات داخلی و بین‌المللی در دسترس منتشر شده طی سالهای 1383 تا 1397 سعی شده تا نمای کلی مطالعات انجام شده به تصویر کشیده شده و با جمع‌بندی و ارائه دقیق نتایج، مطالعه و استفاده از متون گذشته برای علاقه‌مندان به تحقیقات بیشتر در این زمینه آسان گردد. بدین منظور 50 مقاله در زمینه مطالعه ارتباط سیگنال‌های اقلیمی با بارش کشور گردآوری شده و خلاصه نتایج آنها در قالب جدول، نمودار و نقشه تنظیم شده تا درک کلی از روند و یافته‌های مطالعات فراهم گردد. نقطه مشترک نتایج مطالعات، تأثیر بیشتر شاخص‌های SOI، NAO و گروه NINO نسبت به سایر شاخص‌ها بر روی بارش کشور می‌باشد. همچنین شاخص SOI تأثیر بیشتری نسبت به شاخص‌های NAO و گروه NINO دارد. البته بارش‌ها در فصل زمستان و پاییز بیشترین تأثیرپذیری از شاخص‌ها را دارا می‌باشند. ضمناً تأثیرپذیری بیشتر مناطق غرب کشور از شاخص‌ها و همچنین تأثیر بیشتر شاخص‌ها همراه با گام زمانی تأخیر، از دیگر نتایج مشترک تحقیقات مختلف بوده است.
زینب اکبری؛ حسین مسعودی؛ بهروز مرادپور؛ روح اله داودی
چکیده
در این پژوهش نتایج پیش‌بینی‌های 24 و 48 ساعته بارش در مدل میان مقیاس WRF با دامنه‌های تو در تو و با تفکیک‌های 18 و 6 کیلومتر (اجرا شده در هواشناسی لرستان) و با تفکیک‌های 27 و 9 کیلومتر (اجرا شده در پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو)، بدون طرحواره، برای یک دوره 2 ماهه از اول مارس 2019 تا پایان آپریل 2019 بررسی و با داده های دیدبانی بارش برای 10 ایستگاه ...
بیشتر
در این پژوهش نتایج پیش‌بینی‌های 24 و 48 ساعته بارش در مدل میان مقیاس WRF با دامنه‌های تو در تو و با تفکیک‌های 18 و 6 کیلومتر (اجرا شده در هواشناسی لرستان) و با تفکیک‌های 27 و 9 کیلومتر (اجرا شده در پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو)، بدون طرحواره، برای یک دوره 2 ماهه از اول مارس 2019 تا پایان آپریل 2019 بررسی و با داده های دیدبانی بارش برای 10 ایستگاه همدیدی هواشناسی لرستان مقایسه شده‌اند. نتایج پس پرداش بروندادها به روش میانگین لغزان نشان داد که خروجی‌های 27، 9 و 18 کیلومتر به ترتیب با مقادیر 3/7، 8/4 و 1 درصد بیشترین افزایش دقت پیش‌بینی‌های 24 ساعته را پس از پس پردازش داشته‌اند و تنها خروجی 6 کیلومتر با 7/7- درصد پس از پس پردازش کاهش عملکرد پیدا کرده‌است. همچنین خروجی‌دامنه‌های 27، 18 و 9 کیلومتر به ترتیب با مقادیر 4/9، 8/7 و 8/4 درصد بیشترین افزایش دقت پیش‌بینی‌های 48 ساعته را پس از پس پردازش داشته‌اند و تنها خروجی 6 کیلومتر با 9/0- درصد پس از پس پردازش کاهش عملکرد پیدا کرده‌است. پهنه‌بندی پس پردازش برای استان مشخص ساخت که پس پردازش به روش میانگین لغزان وزن دار برای هر دو بازه زمانی 24 و 48 ساعته در تصحیح بروندادهای مدل ، عامل ارتفاع از سطح دریا موجب کاهش دقت پیش بینی ها گردید بطوریکه در مناطقی که دارای ارتفاع کمتری بوده اند موثرتر بوده‌است.
عبدالرسول قنبری
چکیده
خشکسالی ها از جمله مهم ترین بلایای طبیعی هستند که علی رغم تلفات انسانی کم، از خسارت های اقتصادی و تبعات اجتماعی فراوانی برخوردار هستند. خشکسالی ها به چندشکل اقلیمی، هیدرولوژی، کشاورزی،اقتصادی واجتماعی دیده می شوند؛ که نوع اول آن در وقوع و خاتمه انواع دیگر از تقدم و اولویت برخوردار است. تحقیق حاضر خشکسالی اقلیمی را مد نظر قرار داده ...
بیشتر
خشکسالی ها از جمله مهم ترین بلایای طبیعی هستند که علی رغم تلفات انسانی کم، از خسارت های اقتصادی و تبعات اجتماعی فراوانی برخوردار هستند. خشکسالی ها به چندشکل اقلیمی، هیدرولوژی، کشاورزی،اقتصادی واجتماعی دیده می شوند؛ که نوع اول آن در وقوع و خاتمه انواع دیگر از تقدم و اولویت برخوردار است. تحقیق حاضر خشکسالی اقلیمی را مد نظر قرار داده و کاربرد شاخص های معتبر خشکسالی را بر روی ایستگاه های مختلف کشور ارزیابی نموده است. از بین تمامی ایستگاه های موجود، ایستگاه هایی که دارای آمار هواشناسی کامل تر و معتبرتری نسبت به بقیه ایستگاه ها بودند، انتخاب شدند. بدین منظور،از آمار بارش بیست وپنج ساله (1990-2014) نه(9) ایستگاه با شرط برخورداری از پرید و دقت کامل و توزیع جغرافیایی مناسب درسطح استان، استفاده گردید. شاخص بارش استاندارد شده(SPI) در مقیاس زمانی 12، 24 و 48 ماهه در ایستگاههای منتخب ؛محاسبه و نقشه های درونیابی تهیه شد. و در نهایت به منظور شناسایی الگوی خشکسالی و نمایش آن بر روی نقشه به ترتیب از آماره خودهمبستگی فضایی موران و تحلیل لکه های داغ استفاده شد. ویژگی های خشکسالی استان نشان می دهد که تقریباٌ تمامی نقاط استان رخداد خشکسالی را با شدت و ضعفهای متفاوت تجربه می کنند.از نظر شدت خشکسالی نتایج بررسی بیانگر این است که هر قدر مقیاس زمانی بالاتر می رود، ارقام SPI نیز بالاتر می رود. ؛ اما قدر مطلق خشکسالی کم می شود. بدین ترتیب که در مقیاس زمانی 12 ماهه با مقدار 59/2-، ایستگاه نی ریز و شیراز در مقیاس
مهدی نارنگی فرد؛ عبدالعلی کمانه
چکیده
واکاوی و پیش‌بینی سامانه‌های پیچیده و تغییرات فراسنج‌های آب و هوایی غیر خطی به ویژه بارش با استفاده از انگاره‌های آشوبی، برخالی و فازی راهکار مناسبی برای شناخت سیر تعادلی و تحلیل‌های دینامیکی در تغییرات این فراسنج‌ها است. در همین راستا در این پژوهش ، دینامیک نوسانات فراسنج آب و هوایی بارش به تفکیک ماه‌های همراه با بارش، در ایستگاه ...
بیشتر
واکاوی و پیش‌بینی سامانه‌های پیچیده و تغییرات فراسنج‌های آب و هوایی غیر خطی به ویژه بارش با استفاده از انگاره‌های آشوبی، برخالی و فازی راهکار مناسبی برای شناخت سیر تعادلی و تحلیل‌های دینامیکی در تغییرات این فراسنج‌ها است. در همین راستا در این پژوهش ، دینامیک نوسانات فراسنج آب و هوایی بارش به تفکیک ماه‌های همراه با بارش، در ایستگاه همدید شیراز در بازه زمانی بلند مدت 58 ساله (1956-2013) با رویکرد برخالی مورد واکاوی قرار گرفت. برای انجام این پژوهش پس از هم مرجع سازی ریاضی فراسنج بارش هر ماه با اعمال ساختار مثلثاتی برخالی بر روی داده‌های بدست آمده به مقایسه نتایج حاصله با هندسه کلاسیک برخالی پرداخته شد. بر اساس یافته‌های این پژوهش، روند ماهانه بارش در هفت ماه توام با بارش در ماه‌های ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، می، نوامبر و دسامبر از ساختار برخالی پیروی نمی‌کند؛ به بیان دیگر منطق حاکم بر ساختار فراسنج بارش در هفت ماه همراه با بارش از حالت تعادل به ناتعادلی است. جهت بررسی کامل دینامیک تغییرات این فراسنج در ماه‌های توام با بارش در پژوهش‌های آینده باید از منطق آشوبی و یا فازی نیز بهره گرفت.
فاطمه عباسی؛ منصوره کوهی؛ یاشار فلامرزی؛ زهره جوانشیری؛ شراره ملبوسی؛ ایمان بابائیان
چکیده
در این پژوهش روند سالانه بارش و دمای کشور با استفاده از داده های بارش سالانه 115 ایستگاه سینوپتیک در دوره 30 ساله (2017- 1988) بررسی شد. میانگین بارش ایستگاهی و تیسن کشور برای هر سال، محاسبه گردید. با استفاده از روش آماری ناپارامتری من – کندال معنی داری روند میانگین بارش و دما، و از روش برآور کننده شیب خط سن، میزان شیب خط روند آزمون شد. نتایج ...
بیشتر
در این پژوهش روند سالانه بارش و دمای کشور با استفاده از داده های بارش سالانه 115 ایستگاه سینوپتیک در دوره 30 ساله (2017- 1988) بررسی شد. میانگین بارش ایستگاهی و تیسن کشور برای هر سال، محاسبه گردید. با استفاده از روش آماری ناپارامتری من – کندال معنی داری روند میانگین بارش و دما، و از روش برآور کننده شیب خط سن، میزان شیب خط روند آزمون شد. نتایج نشان داد که در میانگین بارش کشور روند افزایش یا کاهش معناداری در سطوح اطمینان 99 و 95 درصد وجود ندارد ولی این روند در سطح اطمینان 90 درصد معنی دار می باشد. با این حال میانگین ایستگاهی بارش کشور در هر سال در حدود 1/2- میلی‌متر و میانگین بارش تیسن ایران نیز در حدود 2/2- میلی‌متر کاهش یافته است. همچنین نتایج نشان دادند که در سری های زمانی میانگین دمای ایستگاهی و تیسن کشور، روند افزایشی دما ایستگاهی کشور 025/0 درجه سانتی‌گراد در سال می باشد که در سطح اطمینان 95 % معنی دار است و میانگین دمای کشور به روش تیسن حدود 05/0 درجه سانتی‌گراد در سال اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ است که این روند افزایشی در سطح اطمینان 99 % معنی دار می باشد.
محبوبه قاسمی؛ amir soltani؛ عبدعلی ناصری؛ هادی معاضد
چکیده
این مطالعه با هدف ارزیابی تغییرات اقلیمی آینده جنوب اهواز با استفاده از مدل‌های گردش عمومی براساس رویکرد جدید IPCC-AR5 انجام شده است. بدین منظور، داده‌های دمای متوسط و بارش شش مدل اقلیمی گزارش پنجم استخراج گردید. بعد از بررسی عملکرد آنها برای منطقه مورد مطالعه، از دو مدل EC-EARTH و CESM1-CAM5 به‌منظور بررسی تغییرات اقلیمی دما و دو مدل EC-EARTHو ...
بیشتر
این مطالعه با هدف ارزیابی تغییرات اقلیمی آینده جنوب اهواز با استفاده از مدل‌های گردش عمومی براساس رویکرد جدید IPCC-AR5 انجام شده است. بدین منظور، داده‌های دمای متوسط و بارش شش مدل اقلیمی گزارش پنجم استخراج گردید. بعد از بررسی عملکرد آنها برای منطقه مورد مطالعه، از دو مدل EC-EARTH و CESM1-CAM5 به‌منظور بررسی تغییرات اقلیمی دما و دو مدل EC-EARTHو BNU-ESM برای پارامتر بارش در محدوده مورد مطالعه تحت دو سناریوی RCP2.6 و RCP8.5 استفاده شد و تحت ﺳﻨﺎرﯾﻮﻫﺎی واداﺷﺖ ﺗﺎبشی RCP2.6وRCP8.5 با بهره‌گیری از LARS-WG ریزمقیاس-سازی شدند. نتایج نشان داد دما در دوره 2035-2016 بین 5/0 تا 4 درجه سانتی‌گراد نسبت به دوره پایه 2000-1970 افزایش می‌یابد. این در حالی است که منطقه مورد مطالعه شاهد کاهش بارش در اکثر ماهها خواهد بود. روند تغییرات فصلی بارش با استفاده از آزمون من-کندال نشان داد که پارامتر بارش در اکثر مدل‌ها و سناریوها از روند معنی‌داری پیروی نمی‌کند و تنها در الگوی اقلیمی RCP2.6-EC-EARTH برای فصل تابستان در سطح اطمینان 90 درصد روند افزایشی دارد. روند تغییرات دما، در الگوی اقلیمی EC-EARTH- RCP8.5 برای فصل بهار در سطح 95 درصد و تابستان در سطح 99 درصد افزایشی می‌باشد و در الگوی اقلیمی CESM1-CAM5-RCP2.6 در فصل تابستان روند افزایشی در سطح 95 درصد را نشان میدهد. در الگوی اقلیمی CESM1-CAM5-RCP8.5، روند دما در فصول پاییز و زمستان در سطح 95 درصد دارای روندی معنی‌دار افزایشی می‌باشد.
عبدالحمید بهروزی؛ محمدرضا پیشوایی
چکیده
هدف از این پژوهش تشکیل سری زمانی بلند مدت شیراز به وسیله ی تحلیل هندسی ایستگاههای باران‌سنجی شیراز است که تاکنون چهار بار جابه جا شده است. آمار بارش سه ایستگاه قدیمی شیراز (کنسولگری انگلیس، خیابان مشیر کهنه و خیابان ارتش سوم) در دوره زراعی 1302 تا 1345 هجری شمسی، از طریق یکی از شرکتهای وابسته به سازمان آب جمعآوری شد. از سال 1345 ...
بیشتر
هدف از این پژوهش تشکیل سری زمانی بلند مدت شیراز به وسیله ی تحلیل هندسی ایستگاههای باران‌سنجی شیراز است که تاکنون چهار بار جابه جا شده است. آمار بارش سه ایستگاه قدیمی شیراز (کنسولگری انگلیس، خیابان مشیر کهنه و خیابان ارتش سوم) در دوره زراعی 1302 تا 1345 هجری شمسی، از طریق یکی از شرکتهای وابسته به سازمان آب جمعآوری شد. از سال 1345 تاکنون آمار بارش توسط دو ایستگاه سازمان آب و سینوپتیک شیراز اندازه‌گیری میشود. روش کار به این صورت بوده است که معیار تحلیل هندسی برای میزان جابهجایی افقی تا حداکثر 5 کیلومتر و جابهجایی عمودی تا حداکثر 75 متر در نظر گرفته شد. تا در این صورت پیوند دو سری زمانی از نظر هندسی معنادار شود. دو آزمون ران و من- ویتنی برای سری زمانی حاصل انجام شد. نتایج نشان داد آمار سه ایستگاه قدیمی شیراز را می توان به عنوان یک سری زمانی به هم پیوسته در نظر گرفت زیرا معیار تحلیل هندسی را برآورده می‌کند. همچنین آمار ایستگاه سازمان آب را می توان به آمار سه ایستگاه قدیمی شیراز پیوند زد و سری زمانی 90 ساله شیراز را در دوره 1302 تا 1392 ساخت. آزمون ران نشان داد که داده‌ها بهصورت تصادفی تولید شده‌اند. آزمون ناپارامتری منویتنی نیز برای اطلاع از اختلاف میانگین دو دوره قدیم و جدید اندازه‌گیری بارش انجام شد و نشان داد که از دیدگاه آماری اختلاف میانگین بین دو سری وجود ندارد.
هواشناسی
سعید صبوری نوقابی؛ سعید گلیان؛ ابراهیم اسعدی اسکویی؛ ارنستو لوپز بائزا
دوره 42، 100-101 ، فروردین 1397، ، صفحه 11-20
چکیده
برآورد تغییرات مکانی عوامل هواشناسی در بسیاری از مطالعات هواشناسی و منابع آب اجتناب‌ناپذیر است. بارندگی یکی از مهمترین اجزای گردش آب در طبیعت است و توزیع مکانی آن نقش مهمی در مدیریت منابع آب دارد. در بررسی توزیع مکانی بارش، انتخاب روش درونیابی یکی از چالش‌های اصلی است. هدف این تحقیق تعیین بهترین روش درونیابی بارش در دشت مشهد، ...
بیشتر
برآورد تغییرات مکانی عوامل هواشناسی در بسیاری از مطالعات هواشناسی و منابع آب اجتناب‌ناپذیر است. بارندگی یکی از مهمترین اجزای گردش آب در طبیعت است و توزیع مکانی آن نقش مهمی در مدیریت منابع آب دارد. در بررسی توزیع مکانی بارش، انتخاب روش درونیابی یکی از چالش‌های اصلی است. هدف این تحقیق تعیین بهترین روش درونیابی بارش در دشت مشهد، به‌عنوان قطب اصلی کشاورزی در استان خراسان رضوی است. بدین منظور داده‌های بارش موجود در دوره آماری 2004 تا 2013 گردآوری شد. پس از بررسی کیفیت و خلأهای موجود، مجموعاً 63 ایستگاه شامل ایستگاههای هواشناسی(32ایستگاه باران‌سنجی و 3 ایستگاه سینوپتیک)و وزارت نیرو (28 ایستگاه باران‌سنجی) مناسب تشخیص داده شد. سپس جهت برآورد توزیع مکانی بارش از 5 روش درونیابی ازجمله کریجینگ، کو کریجینگ، رگرسیون، رگرسیون کریجینگ و روش وزنی عکس فاصله استفاده شد. برای انتخاب مناسب‌ترین روش درونیابی محاسبه‌ی ریشه دوم مربع میانگین خطا RMSE و میانگین انحراف خطا MBE مدنظر قرار گرفت. ارزیابی روش‌ها با استفاده از روش اعتبارسنجی حذفی انجام شد و مناسب‌ترین روش درونیابی بر اساس تحلیل واریوگرافی نشان داد مدل کروی، به‌عنوان بهترین مدل نظری برای نیم تغییر نما است. بررسی خطاهای روش نشان داد روش ترکیبی رگرسیون کریجینگ با 5.8541RMSE=و 0.3004MBE= به‌عنوان بهترین روش و پس‌ازآن روش رگرسیون سه متغیره (طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع) با 7.5888RMSE= و 0.3498 MBE= دارای بهترین برآورد از مقادیر بارش سالانه هستند؛ اما برای بارش های فصلی به دلیل همبستگی ضعیف داده ها بهتر است از روش کریجینگ برای درون یابی داده های بارش استفاده شود. همچنین روش کو کریجینگ به‌عنوان ضعیف‌ترین روش شناخته شد.
فناوریهای نوین
مژگان احمدی؛ عباس کاویانی؛ پیمان دانشکار آراسته؛ زهره فرجی
دوره 42، 100-101 ، فروردین 1397، ، صفحه 45-58
چکیده
امروزه با توجه به کاهش منابع آب و بحران آبی موجود توجه به مدیریت صحیح یکپارچه منابع آب امری مهم و ضروری می باشد. یکی از اقدامات اساسی در این زمینه آگاهی از میزان بارش، رواناب و روند تغییرات آن در محدوده حوضه‌های آبریز است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی دقت برآورد بارش و رواناب در استان قزوین با استفاده از مدل GLDAS و داده‌های اندازه‌گیری ...
بیشتر
امروزه با توجه به کاهش منابع آب و بحران آبی موجود توجه به مدیریت صحیح یکپارچه منابع آب امری مهم و ضروری می باشد. یکی از اقدامات اساسی در این زمینه آگاهی از میزان بارش، رواناب و روند تغییرات آن در محدوده حوضه‌های آبریز است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی دقت برآورد بارش و رواناب در استان قزوین با استفاده از مدل GLDAS و داده‌های اندازه‌گیری شده در نه ایستگاه سینوپتیک و باران‌سنجی و هشت ایستگاه هیدرومتری انجام شد. بدین منظور از داده‌های جهانی سطح زمین (GLDAS) با تفکیک مکانی 25/0×25/0 درجهبه صورت ماهانه از سال 2001 تا2010 برای ایستگاههای سینوپتیک و باران‌سنجی و 2002 تا 2008 برای ایستگاه هیدرومتری استفاده شد. پژوهش‌های صورت گرفته نشان دادکه بین داده‌های بارش و رواناب با مدلGLDAS همبستگی خوبی وجود دارد. نتایج ارزیابیهای آماری برای داده‌های بارش، 93/0 = R2، 57/13MBE=، 57/13MAE= و 95/15 RMSE=میلی‌متر در ماه برای ایستگاه قزوین در سال 2002 و در رابطه با داده‌های رواناب92/0R2= ،82/0- MBE=،82/0 MAE=و 53/1= RMSEمیلی‌متر در ماه برای ایستگاه حاجیعرب در سال 2007 بدست آمد. بنا برنتایج بدست آمده، استفاده از داده‌های رواناب و بارش مدل GLDAS در حوضه مورد مطالعه، در نقاطی که دسترسی به آنها دشوار است پیشنهاد می-شود.
هواشناسی
محمد امینی؛ اکرم هدایتی؛ مجید آزادی
چکیده
بارش یکی از عناصر مهم اقلیمی است که از پیچیدگی های خاصی برخورداراست. از آن جا که تغییرات مکانی و زمانی این عنصر مهم اقلیمی بسیار با اهمیت است تقاضا برای تهیه اطلس های اقلیمی و بلند مدت آن اهمیت چشمگیری پیدا می کند. آگاهی از مقادیر این کمیت در کلیه مناطق کشور ، ضرورت انجام فرآیند درون یابی را برای نقاط بدون داده (ایستگاه ) آشکار می سازد. ...
بیشتر
بارش یکی از عناصر مهم اقلیمی است که از پیچیدگی های خاصی برخورداراست. از آن جا که تغییرات مکانی و زمانی این عنصر مهم اقلیمی بسیار با اهمیت است تقاضا برای تهیه اطلس های اقلیمی و بلند مدت آن اهمیت چشمگیری پیدا می کند. آگاهی از مقادیر این کمیت در کلیه مناطق کشور ، ضرورت انجام فرآیند درون یابی را برای نقاط بدون داده (ایستگاه ) آشکار می سازد. از اینرو ضمن مرور شش روش متداول درون یابی ، شامل عکس مجذور فاصله (IDW) ، وایازش خطی چندگانه (MLR) ،گرادیان بعلاوه عکس مجذور فاصله (GIDS) ،کریجینگ ساده (S- KRIGING) ، کریجینگ معمولی(O- KRIGING) و کریجینگ جهانی (U-KRIGING)، پهنه بندی بارش های متوسط( ماهانه ، فصلی و سالانه) روی کشور اراِئه می شود. شایان گفتن است که این مطالعه با در نظر گرفتن تاثیر ناهمواری انجام شده است . با مقایسه این شش روش یادشده درون یابی و نیز محاسبات میانگین مطلق خطا (MAE) و ریشه میانگین مربع خطا (RMSE) مشاهده شد که روش گرادیان بعلاوه عکس مجذور فاصله نسبت به روش های دیگر از دقت بالاتری در براورد بارش در نقاط مختلف کشور برخوردار است. همچنین روش عکس مجذور فاصله کمترین دقت را نیز داشته است. در اندازه گیری های بارش بیشینه روش گرادیان بعلاوه عکس مجذور فاصله نسبت به سایر روش ها بهترین تخمین را داشته حال آن که در بارش کمینه روش U-K بهترین برآورد را داشته و بقیه روش ها تقریبا از یک میزان خطا برخوردار بوده اند. محاسبات پهنه بندی بارش تجمعی سالانه روی کشور نشان دهنده بیشترین بارش روی مناطق شمالی ، شمال غرب و سلسله جبال زاگرس بوده است.
هواشناسی
مهران زند؛ رنگینه سماعی
چکیده
استان لرستان یکی از استانهای سیلخیز ایران است به طوری که سالانه خسارات زیادی به بخشهای مختلف از قبیل اراضی کشاورزی، ساختمانها، روستاها، شهرها، خطوط ارتباطی، صنایع و سایر بخشها وارد میشود و باعث تلفات جانی هم میشود. به منظور اجرای هرگونه طرح مهار سیلاب نیاز به مطالعه عوامل مؤثر در سیل است. لذا با توجه به اینکه ...
بیشتر
استان لرستان یکی از استانهای سیلخیز ایران است به طوری که سالانه خسارات زیادی به بخشهای مختلف از قبیل اراضی کشاورزی، ساختمانها، روستاها، شهرها، خطوط ارتباطی، صنایع و سایر بخشها وارد میشود و باعث تلفات جانی هم میشود. به منظور اجرای هرگونه طرح مهار سیلاب نیاز به مطالعه عوامل مؤثر در سیل است. لذا با توجه به اینکه در حوضه آبریز خرم‌آباد سیلاب‌های زیادی رخ میدهد در این پژوهش سعی در یافتن رابطهای بین بارش و سیل با تأکید بر عوامل اقلیمی به خصوص مقدار، مدت و شدت بارش بوده است. به این منظور پس از رسم هیدروگراف طغیان‌های رخ داده، حجم سیل محاسبه شد و به همراه خصوصیات بارش مورد تحلیل رگرسیونی قرار گرفت و روابطی به دست آمد. در این تحقیق با تحلیل نتایج مشخص شد که مقدار بارش بیشترین نقش را در بروز سیل در منطقه ایفا می‌کند. همچنین خصوصیات بارش (مقدار و شدت) تعیین کننده استان لرستان یکی از استانهای سیلخیز ایران است به طوری که سالانه خسارات زیادی به بخشهای مختلف از قبیل اراضی کشاورزی، ساختمانها، روستاها، شهرها، خطوط ارتباطی، صنایع و سایر بخشها وارد میشود و باعث تلفات جانی هم میشود. به منظور اجرای هرگونه طرح مهار سیلاب نیاز به مطالعه عوامل مؤثر در سیل است. لذا با توجه به اینکه در حوضه آبریز خرم‌آباد سیلاب‌های زیادی رخ میدهد در این پژوهش سعی در یافتن رابطهای بین بارش و سیل با تأکید بر عوامل اقلیمی به خصوص مقدار، مدت و شدت بارش بوده است. به این منظور پس از رسم هیدروگراف طغیان‌های رخ داده، حجم سیل محاسبه شد و به همراه خصوصیات بارش مورد تحلیل رگرسیونی قرار گرفت و روابطی به دست آمد. در این تحقیق با تحلیل نتایج مشخص شد که مقدار بارش بیشترین نقش را در بروز سیل در منطقه ایفا می‌کند. همچنین خصوصیات بارش (مقدار و شدت) تعیین کننده 72/9درصد از حجم سیلاب‌ها بوده و سایر خصوصیات فیزیوگرافیکی حوضه کمتر از 28 درصد از رواناب منطقه را توجیه می‌کنند. درصد از حجم سیلاب‌ها بوده و سایر خصوصیات فیزیوگرافیکی حوضه کمتر از 28 درصد از رواناب منطقه را توجیه می‌کنند.
وحید سلامتی هرمزی؛ کمال امیدوار؛ رضا کاوسی؛ مجتبی حمزه نژاد
چکیده
سیل آبان 1394 استان ایلام و لرستان در 100 سال اخیر بی‌سابقه بوده که تخریب گسترده منازل و زیرساخت‌های شهری و جان باختن 6 نفر را به همراه داشته است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی و تحلیل الگوهای گردشی سیلاب استان ایلام و لرستان در آبان ماه سال 94 است. برای تحلیل همدیدی رابطه الگوهای گردشی با بارش سیلابی ایلام و لرستان از داده‌ها روزانه بارش ...
بیشتر
سیل آبان 1394 استان ایلام و لرستان در 100 سال اخیر بی‌سابقه بوده که تخریب گسترده منازل و زیرساخت‌های شهری و جان باختن 6 نفر را به همراه داشته است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی و تحلیل الگوهای گردشی سیلاب استان ایلام و لرستان در آبان ماه سال 94 است. برای تحلیل همدیدی رابطه الگوهای گردشی با بارش سیلابی ایلام و لرستان از داده‌ها روزانه بارش 12 ایستگاه سینوپتیک منتخب دو استان ایلام و لرستان، نقشه‌های سطح زمین تا 500 هکتوپاسکال، وزش رطوبتی و امگا برای روزهای27 اکتبر تا 1 نوامبر 2015 مورد استفاد شده است. نتایج نشان داد که ناوه عمیق تحت تأثیر دریای عرب و دریای سرخ تقویت شده و تا شمال کشور عراق و مرزهای غربی ایران گسترش یافته و باعث تقویت سامانه کم‌فشار مستقر در مرزهای غربی ایران شده است. از یک سو چرخندهای مدیترانه‌ای به قلمرو ایران وارد شده و از سوی دیگر استقرار واچرخند بر روی دریای عرب سبب برقراری جریان قطاع گرم و مرطوب به قطاع گرم سامانه‌های بارانزا و احیای آن شده است. همزمان با این وضعیت پرفشار مستقر بر روی ارتفاعات البرز و دشت‌های میانی کشور باعث کندی حرکت سامانه ناپایدار و ماندگاری بیشتر این سامانه شد. فرود دریای سرخ با استقرار در تراز میانی جو همراه بوده و امکان صعود عمیق و تشکیل ابر و بارش را فراهم کرده و ایجاد بارشهای سیل‌آسا در غرب را به همراه داشته است. بیشترین حجم بارش سامانه مذکور در روز دوم فعالیت بوده که با توجه به ویژگی‌های فوق و شرایط همرفتی شاهد بارش سنگین و وقوع سیل که در نوع خود بی‌سابقه بوده‌ایم. در مورخ 7/8/94 میزان4/188 میلی‌متر بارندگی در طی 8 ساعت گزارش شده است.
نگین بینش؛ محمدحسین نیک سخن؛ امین سارنگ
چکیده
فرایند تغییر اقلیم، به ویژه تغییر دو کمّیت مهم دما و بارندگی از مهمترین مباحث مطرح در علوم محیطی است. هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات دما و بارش ایستگاه هواشناسی همدید (سینوپتیک) تهران (مهرآباد) و مطالعه انحراف احتمالی آن از حالت نرمال می‌باشد. بدین منظور، پس از گردآوری داده‌های ماهانه بارش و دما و بررسی کیفیت و همگنی آنها، با استفاده ...
بیشتر
فرایند تغییر اقلیم، به ویژه تغییر دو کمّیت مهم دما و بارندگی از مهمترین مباحث مطرح در علوم محیطی است. هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات دما و بارش ایستگاه هواشناسی همدید (سینوپتیک) تهران (مهرآباد) و مطالعه انحراف احتمالی آن از حالت نرمال می‌باشد. بدین منظور، پس از گردآوری داده‌های ماهانه بارش و دما و بررسی کیفیت و همگنی آنها، با استفاده از آزمونهای رگرسیون و من-کندال گرافیکی به بررسی روند فصلی و سالانه تغییر اقلیم استان تهران پرداخته شده و بدین منظور از آمار ایستگاه هواشناسی فرودگاه مهرآباد استفاده شده است. سپس ناهنجاریهای دما و بارش متوسط سالانه نیز محاسبه شده و از طریق برآورد میانگین متحرک، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان میدهد که طی سه دهه اخیر، روند افزایشی ناچیز و غیرمعناداری بر دمای تهران حاکم بوده و تغییرات دما با شیب ملایمی صورت گرفته است. دما در دهه اول از دوره مورد بررسی، کمتر از میانگین بلند مدت آن بوده، اما در دو دهه اخیر، در مجموع، دما بیشتر از میانگین بلندمدت (نرمال) آن بوده است. در رابطه با متغیر بارش، هیچ گونه روند معناداری در دوره مورد بررسی مشاهده نشد و میتوان گفت که اکثر تغییرات بارش تهران طی سه دهه اخیر، به صورت نوسان ظاهر شده است.
هواشناسی
سوزان ساسانیان؛ مجید آزادی؛ حسن عسگری شیرازی؛ ابراهیم میرزائی
چکیده
مدل‌میان‌مقیاس پیش‌بینی وضع هوا (WRF) دارای طرح‌واره‌های پارامتری‌سازی فیزیکی متنوعی است که انتخاب یک مجموعه بخصوص از این طرح‌واره‌ها می‌تواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر دقت پیش‌بینی‌های مدل داشته باشد. بنابراین باید با توجه به سامانه‌های جوی حاکم بر منطقه‌ی مورد مطالعه گزینه‌های مناسب انتخاب شوند. در این پژوهش دقت پیش‌بینی‌های ...
بیشتر
مدل‌میان‌مقیاس پیش‌بینی وضع هوا (WRF) دارای طرح‌واره‌های پارامتری‌سازی فیزیکی متنوعی است که انتخاب یک مجموعه بخصوص از این طرح‌واره‌ها می‌تواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر دقت پیش‌بینی‌های مدل داشته باشد. بنابراین باید با توجه به سامانه‌های جوی حاکم بر منطقه‌ی مورد مطالعه گزینه‌های مناسب انتخاب شوند. در این پژوهش دقت پیش‌بینی‌های 24 ساعته در منطقه‌ی جنوب‌غرب ایران برای دوره‌ی اول دسامبر 2011 تا 29 فوریه 2012، با استفاده از نُه پیکربندی متفاوت مدل WRF، راستی‌آزمایی میشود تا پیکربندی مناسب بدست آید. فرآیند راستی‌آزمایی با استفاده از جدول توافقی 2×2 و کمیت‌های راستی‌آزمایی وابسته به این جدول انجام شده است. با وجود اشکالات زیاد در پیش‌بینی بارش، نتایج راستی‌آزمایی کمیت اریبی نشان میدهد که به طور کلی مدل WRFبرای همه‌ی آستانه‌های بارشی برای همه‌ی پیکربندی‌ها غیر از آستانه‌ی بارشی 15-10 میلی‌متر برای پیکربندی سه و آستانه‌ی بارشی بیش از 15 میلی‌متر برای پیکربندی دو و سه که فروپیش‌بینی داشته است، دارای فراپیش‌بینی می‌باشد. مقدار کمیت نسبتصحیح (PC) برای بارشهای زیر 15 میلی‌متر با متوسط 91 درصد پیکربندی سه را مناسب نشان میدهد و برای بارشهای بیش از 15 میلی‌متر پیکربندی دو را با 97 درصد مناسب تشخیص داده است. همچنین امتیاز مهارتی پیرس (PSS) برای آستانه‌ی بارشی زیر 10 میلی‌متر، پیکربندی دو را مناسب نشان میدهد. این امتیاز مهارتی برای آستانه‌ی بارشی 15-10 میلی‌متر، پیکربندی چهار و برای آستانه‌ی بارشی بیش از 15 میلی‌متر پیکربندی هشت را مناسب تشخیص داده است. به طور کلی برای بارشهای سبک (5-1/0 میلی‌متر) و بارشهای متوسط (10-5 میلی‌متر) پیکربندی‌های دوو سه در مقایسه با سایر پیکربندی‌ها از دقت بالاتری برخوردار است. برای بارشهای شدید (15-10میلی‌متر)پیکربندی‌های سهو چهار در مقایسه با سایر پیکربندی‌ها دقت بالاتری را داراست. ولی در مورد بارشهای سنگین (بیشتر از 15میلی‌متر) پیکربندی‌های دو، سه و هشت از نتایج یکسانی برخوردار بوده و پیکربندی مشخصی را نمی‌توان برگزید.
هواشناسی کشاورزی
نیلوفر محمودی؛ علیرضا کرباسی؛ ناصر شاهنوشی
چکیده
در زراعت دیم گندم، بارش یکی از ارکان اساسی بوده و به عنوان تنها منبع آب در دیم کاری محسوب میشود. بنابراین نوسانات بارش می‌تواند تولید محصول را به شدت متاثر ساخته و به عنوان یکی از ریسک‌های مهم تولید در نظر گرفته شود. این پژوهش به تحلیل و اندازه‌گیری ریسک ناشی از نوسانات بارندگی پرداخته است. بدین منظور از داده‌های هواشناسی و عملکرد ...
بیشتر
در زراعت دیم گندم، بارش یکی از ارکان اساسی بوده و به عنوان تنها منبع آب در دیم کاری محسوب میشود. بنابراین نوسانات بارش می‌تواند تولید محصول را به شدت متاثر ساخته و به عنوان یکی از ریسک‌های مهم تولید در نظر گرفته شود. این پژوهش به تحلیل و اندازه‌گیری ریسک ناشی از نوسانات بارندگی پرداخته است. بدین منظور از داده‌های هواشناسی و عملکرد گندم دیم در سه شهرستان مشهد، بجنورد و بیرجند در دوره زمانی 1383-1362استفاده شد. ابتدا با استفاده از تابع تولید جاست و پاپ اثر بارش تجمعی بر میانگین و واریانس تولید محصول ارزیابی شده است. سپس با استفاده از تخمین تابع خسارت مورد انتظار، معیاری جهت اندازه‌گیری ریسک ارائه شده است. در مجموع نتایج تخمین نشان میدهد که یک درصد افزایش در مقدار بارش تجمعی، واریانس تولید را بیشتر از میانگین آن تحت تاثیر قرار میدهد. همچنین میزان خسارت مورد انتظار بر مبنای یک حد آستانه بارش در مشهد حدود 3/36 میلی‌متر، در بجنورد 4/20 میلی‌متر و در بیرجند 9/53 میلی‌متر برآورد شده است. در تمام مناطق مورد مطالعه زراعت گندم دیم از ریسک بالایی برخوردار است که میزان ریسک نوسانات بارش در شهرستان بیرجند از سایر مناطق مورد مطالعه بیشتر است. کاربرد روش پیشنهادی در این پژوهش می‌تواند در طراحی برنامه بیمه کشاورزی مفید واقع شود
پیمان محمودی؛ عرفان مؤمن پور سورجانی
دوره 36، 77-76 ، فروردین 1391، ، صفحه 3-14
چکیده
ناحیه‌بندی و طبقه‌بندی از گذشته، در تمام زمینه‌های علوم جغرافیا به ویژه علم آب و هواشناسی مورد توجه بوده است. برای ناحیه‌بندی بارشی استان کردستان از داده‌های ماهانه 28 ایستگاه همدیدی و باران‌سنجی برای یک دوره 15 ساله (1384- 1370) بهره گرفته شد. به کمک تحلیل خوشه‌ای به روش ادغام وارد1 نواحی بارشی استان کردستان مشخص شد. نتیجه حاصل از این ...
بیشتر
ناحیه‌بندی و طبقه‌بندی از گذشته، در تمام زمینه‌های علوم جغرافیا به ویژه علم آب و هواشناسی مورد توجه بوده است. برای ناحیه‌بندی بارشی استان کردستان از داده‌های ماهانه 28 ایستگاه همدیدی و باران‌سنجی برای یک دوره 15 ساله (1384- 1370) بهره گرفته شد. به کمک تحلیل خوشه‌ای به روش ادغام وارد1 نواحی بارشی استان کردستان مشخص شد. نتیجه حاصل از این تحلیل، تشخیص سه ناحیه بارشی متفاوت در سطح استان بود که با ناحیه میان بارش مرکزی، ناحیه کم بارش شرقی و ناحیه پربارش غربی نامگذاری گردیدند. ناحیه میان بارش مرکزی، بزرگترین ناحیه بارشی از لحاظ وسعت در استان کردستان به شمار میآید. میانگین بارش سالانه این ناحیه 8/455 میلی‌متر است که بیشترین آن در فصل زمستان با 7/175 میلی‌متر میبارد و دارای رژیمی زمستانی است. ناحیه کم بارش شرقی دومین ناحیه بزرگ بارشی استان کردستان می‌باشد. میانگین بارش سالانه آن 4/323 میلی‌متر است که بیشتر آن در فصل بهار و با 4/113 میلی‌متر میبارد و دارای رژیمی بهاره است. کم وسعتترین و در عین حال پربارش ترین ناحیه بارشی استان کردستان، ناحیه پربارش غربی با 837 میلی‌متر بارش سالانه است که بیشتر آن در فصل زمستان و با 1/378 می باشد و دارای رژیم زمستانه است.
حسین عساکره؛ سعیده اشرفی
دوره 35، 73-72 ، فروردین 1390، ، صفحه 3-14
چکیده
افزایش روز افزون مشاهدات اقلیمی، ظهور رایانه‌های پیشرفته و تغییر نگرش نسبت به پدیده‌های طبیعی موجب گردید که روش‌های طبقه‌بندی چند متغیره مورد اقبال و استقبال اقلیم شناسان قرار گیرد. کاربرد طبقه‌بندی در شناسایی نواحی همگن اقلیمی، اهمیت این موضوع را تبیین می‌کند. به منظور پهنه‌بندی بارش شمال‌غرب کشور، با استفاده از روش تحلیل ...
بیشتر
افزایش روز افزون مشاهدات اقلیمی، ظهور رایانه‌های پیشرفته و تغییر نگرش نسبت به پدیده‌های طبیعی موجب گردید که روش‌های طبقه‌بندی چند متغیره مورد اقبال و استقبال اقلیم شناسان قرار گیرد. کاربرد طبقه‌بندی در شناسایی نواحی همگن اقلیمی، اهمیت این موضوع را تبیین می‌کند. به منظور پهنه‌بندی بارش شمال‌غرب کشور، با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای داده‌های بارش ماهانه با 8 مشخصه در 260 ایستگاه، طی دوره‌ی آماری 2005 - 1966 تحلیل شد. تحلیل خوشه‌ای روشی ریاضی است که مجموعه‌ای از عضوها با استفاده از اندازه‌های تفاوت یا تشابه، گروه‌بندی میشود. این روش کاربرد فراوانی در اقلیم شناسی داشته و پهنه‌بندی دقیق‌تری را نسبت به روش‌های سنتی ارائه میدهد. میانگین سالانه‌ی بارش شمال‌غرب کشور 9/360 میلی‌متر است، که دارای دامنه‌ای برابر با 3/587 و تغییر پذیری مکانی 24 % می‌باشد. این امر عدم یکنواختی در توزیع مکانی بارش را آشکار می‌کند، تغییر پذیری فصلی بارندگی نیز این مسئله را مورد تایید قرار میدهد. برای دستیابی به نتایج تحقیق، نرم افزار های SPSS/win،surfer/win وMatlab مورد استفاده قرار گرفت. با اعمال تحلیل خوشه‌ای روی 5374 یاخته، در نهایت چهار پهنه‌ی بارشی در شمال‌غرب کشور شناسایی شد. این نواحی با وسعت و پراکنش متفاوت به شرح زیر هستند: - پهنه‌ی کم بارش متمرکز با برف متوسط - پهنه‌ی نیمه کم بارش پراکنده و پر برف - پهنه‌ی پر بارش متمرکز و کم برف - پهنه‌ی نیمه پربارش پراکنده با برف متوسط
حسین عساکره
دوره 33، 68-69 ، فروردین 1387، ، صفحه 72-85
مهدی اصلاحی؛ رشید سعیدآبادی
دوره 31، 62-63 ، مهر 1385، ، صفحه 68-83
خشکسالی
اکرم هدایتی دزفولی
دوره 30، 58-59 ، مهر 1384، ، صفحه 73-94
چکیده
بارش از عوامل مهم جوی است که نقش بسزایی در اقتصاد و زندگی مردم هر منطقه دارد چرا که کمبود آن در تولید بخشهای کشاورزی، دامپروری و صنعت دخیل بوده و موجب خسارت و نابودی در این بخشها می‌گردد. خشکسالی یکی از پدیده‌های آب و هوایی و از جمله رخدادهای مصیبت باری است که خسارت‌های زیادی را باعث میشود. استان کهگیلویه و بویراحمد همواره در ...
بیشتر
بارش از عوامل مهم جوی است که نقش بسزایی در اقتصاد و زندگی مردم هر منطقه دارد چرا که کمبود آن در تولید بخشهای کشاورزی، دامپروری و صنعت دخیل بوده و موجب خسارت و نابودی در این بخشها می‌گردد. خشکسالی یکی از پدیده‌های آب و هوایی و از جمله رخدادهای مصیبت باری است که خسارت‌های زیادی را باعث میشود. استان کهگیلویه و بویراحمد همواره در معرض خشکسالی قرار دارد و علاوه بر آن کشتزارها، منابع طبیعی و جنگلی آن در معرض خطر جدی می‌باشد. یکی از راههای تعدیل خشکسالی، ارزیابی و پایش آن بر اساس شاخص‌هایی است که بتوان میزان شدت و تداوم آن را در یک منطقه تعیین نمود. در مقاله حاضر تحلیل بارش و خشکسالی (شدت، تداوم، روند و سطح تحت تاثیر خشکسالی) در استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده برای بازه‌های زمانی 3، 6، 12، 24 و 48 ماهه و شاخص‌های تفاضل درصدی و استاندارد بارش مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج بررسی‌ها نشان داده است که در دوره 20 ساله مورد مطالعه (1381-1362) متوسط بارش سالانه به طرف شرق و جنوب شرقی استان افزایش می‌یابد، همچنین فراوانی رخداد دوره‌های خشک کوتاه مدت (سه ماهه) در چندین ایستگاه منتخب در حدود 13 مورد بوده است. حال آنکه این فراوانی در مقیاس‌های زمانی 12، 24 و 48 ماهه بسیار کمتر است. همچنین تداوم دوره‌های خشک در بازه‌های بلندمدت (12، 24 و 48) ماهه در حدود 80 ماه است. بنابراین در مورد خشکسالی‌های بلند مدت (هیدرولوژی) که به آبهای زیرزمینی و سطحی مربوط میشود، برای بازگشت به حالت نرمال، ماهها زمان نیاز است اما برای بازه‌های کوتاه مدت یعنی خشکسالی‌های کشاورزی و رطوبت خاک بارشهای روزانه کافی است. از دیگر نتایج این که در سالهای 1372 و 1378 بیش از 80 درصد از سطح استان را خشکسالی شدید فراگرفته است.
