مقاله پژوهشی
گرد و غبار
زهرا خیراندیش؛ جواد بداق جمالی؛ بهزاد رایگانی
چکیده
پدیده گرد و خاک از فرآیندهای طبیعی مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان است که سالانه آسیب های زیادی را به بخش‌های مختلف وارد می‌سازد. جنوب غرب ایران نیز به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان به طور مکرر در معرض این پدیده قرار می‌گیرد. در این تحقیق به منظور تعیین مسیر گرد و خاک، یکی از رویدادهای با غلظت بالای گرد و خاک (رویداد30 خرداد ...
بیشتر
پدیده گرد و خاک از فرآیندهای طبیعی مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان است که سالانه آسیب های زیادی را به بخش‌های مختلف وارد می‌سازد. جنوب غرب ایران نیز به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان به طور مکرر در معرض این پدیده قرار می‌گیرد. در این تحقیق به منظور تعیین مسیر گرد و خاک، یکی از رویدادهای با غلظت بالای گرد و خاک (رویداد30 خرداد 1391) انتخاب گردید و روش آشکارسازی گرد و خاک DUST RGB بر روی تصاویر مودیس روز وقوع گرد و خاک و یک روز قبل و بعد از آن اعمال شد و بر اساس تصاویر سری زمانی DUST RGB وقوع گرد و خاک، مسیر عبوری این رویداد تعیین گردید و با محصول DUST RGB سنجنده SEVIRI ماهواره متئوست مقایسه و صحت سنجی شد. همچنین به منظور تکمیل تحلیلها از مدل عددی هایاسپلیت برای تعیین مسیر گرد و خاک استفاده شد و در نهایت سه مسیر اصلی گرد و خاک شامل مسیرهای شمال غربی- جنوب شرقی، جنوبی- شمالی و غربی- شرقی مشخص شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که تصاویر مودیس میتواند گرد و خاک و مسیر آن را در صورت مناسب بودن گستره دیداری تصاویر و ابری نبودن آنها شناسایی کند، ولی به منظور تعیین دقیقترمسیرها و تکمیل تحلیلها به استفاده از سایر اطلاعات همچون مدلهای عددی هواشناسی در کنار داده‌های سنجش از دور نیاز است.
مقاله پژوهشی
هواشناسی
سعید صبوری نوقابی؛ سعید گلیان؛ ابراهیم اسعدی اسکویی؛ ارنستو لوپز بائزا
دوره 42، 100-101 ، فروردین 1397، صفحه 11-20
چکیده
برآورد تغییرات مکانی عوامل هواشناسی در بسیاری از مطالعات هواشناسی و منابع آب اجتناب‌ناپذیر است. بارندگی یکی از مهمترین اجزای گردش آب در طبیعت است و توزیع مکانی آن نقش مهمی در مدیریت منابع آب دارد. در بررسی توزیع مکانی بارش، انتخاب روش درون‌یابی یکی از چالش‌های اصلی است. هدف این تحقیق تعیین بهترین روش درون‌یابی بارش در دشت مشهد، ...
بیشتر
برآورد تغییرات مکانی عوامل هواشناسی در بسیاری از مطالعات هواشناسی و منابع آب اجتناب‌ناپذیر است. بارندگی یکی از مهمترین اجزای گردش آب در طبیعت است و توزیع مکانی آن نقش مهمی در مدیریت منابع آب دارد. در بررسی توزیع مکانی بارش، انتخاب روش درون‌یابی یکی از چالش‌های اصلی است. هدف این تحقیق تعیین بهترین روش درون‌یابی بارش در دشت مشهد، به‌عنوان قطب اصلی کشاورزی در استان خراسان رضوی است. بدین منظور داده‌های بارش موجود در دوره آماری 2004 تا 2013 گردآوری شد. پس از بررسی کیفیت و خلأهای موجود، مجموعاً 63 ایستگاه شامل ایستگاه‌های هواشناسی(32ایستگاه باران‌سنجی و 3 ایستگاه سینوپتیک)و وزارت نیرو (28 ایستگاه باران‌سنجی) مناسب تشخیص داده شد. سپس جهت برآورد توزیع مکانی بارش از 5 روش درون‌یابی ازجمله کریجینگ، کو کریجینگ، رگرسیون، رگرسیون کریجینگ و روش وزنی عکس فاصله استفاده شد. برای انتخاب مناسب‌ترین روش درون‌یابی محاسبه‌ی ریشه دوم مربع میانگین خطا RMSE و میانگین انحراف خطا MBE مدنظر قرار گرفت. ارزیابی روش‌ها با استفاده از روش اعتبارسنجی حذفی انجام شد و مناسب‌ترین روش درون‌یابی بر اساس تحلیل واریوگرافی نشان داد مدل کروی، به‌عنوان بهترین مدل نظری برای نیم تغییر نما است. بررسی خطاهای روش نشان داد روش ترکیبی رگرسیون کریجینگ با 5.8541RMSE=و 0.3004MBE= به‌عنوان بهترین روش و پس‌ازآن روش رگرسیون سه متغیره (طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع) با 7.5888RMSE= و 0.3498 MBE= دارای بهترین برآورد از مقادیر بارش سالانه هستند؛ اما برای بارش های فصلی به دلیل همبستگی ضعیف داده ها بهتر است از روش کریجینگ برای درون یابی داده های بارش استفاده شود. همچنین روش کو کریجینگ به‌عنوان ضعیف‌ترین روش شناخته شد.
مقاله پژوهشی
هواشناسی کشاورزی
بابک محمدی؛ محمد علی قربانی؛ اسماعیل اسدی
دوره 42، 100-101 ، فروردین 1397، صفحه 21-34
چکیده
شبیه سازی فرایند تبخیر امری بسیار مهم در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب می باشد و به دلیل پیچیدگی فرایند تبخیر، تعیین دقیق این پارامترهای آن مستلزم استفاده از روشهای دقیقی است که با دقت قابل قبولی بتواند این فرایند را شبیه سازی کند. با استفاده از روش هیبریدی شبیه سازی و بهینه سازی می‌توان فرایند تبخیر را با دقت بالایی شبیه سازی کرد. ...
بیشتر
شبیه سازی فرایند تبخیر امری بسیار مهم در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب می باشد و به دلیل پیچیدگی فرایند تبخیر، تعیین دقیق این پارامترهای آن مستلزم استفاده از روشهای دقیقی است که با دقت قابل قبولی بتواند این فرایند را شبیه سازی کند. با استفاده از روش هیبریدی شبیه سازی و بهینه سازی می‌توان فرایند تبخیر را با دقت بالایی شبیه سازی کرد. در این پژوهش با استفاده داده های تبخیر روزانه ایستگاه سینوپتیک رودسر از سال 1391 تا 1394 به مدت چهار سال، کارایی الگوریتم هیبریدی کرم شب تاب در برآورد تبخیر روزانه در مقایسه با شبکه عصبی مصنوعی مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به اهمیت پارامترهای اقلیمی و میزان همبستگی آن ها با تبخیر ، ورودی مدل ها در قالب 6 سناریوی مختلف مورد سنجش قرار گرفت.در هر دو مدل بکار گرفته شده، سناریوی برتر مدلی بود بود که ورودی آن شامل بیشینه دمای هوا، کمینه دمای هوا، رطوبت نسبی هوا، سرعت باد، ساعت آفتابی بود. که طی این ساختار تبخیر شبیه سازی شده به وسیله شبکه عصبی مصنوعی دارای ریشه مربعات خطای برابر 2/1 میلی متر در روز، میانگین خطای مطلق 83/0 و همچنین همبستگی 67/0 بوده است. و همینطور همین نتایج مربوط به الگوریتم هیبریدی کرم شب تاب در همین سناریو برابر ریشه مربعات خطای 88/0 میلی متر در روز ، میانگین خطای مطلق 62/0 و همینطور همبستگی 93/0 می‌باشد. دستاوردهای حاصل از این پژوهش نشان داد که الگوریتم هیبرید کرم شب تاب در برآورد تبخیر روزانه با اختلاف نسبی موفق تر از شبکه عصبی مصنوعی عمل کرده است.
مقاله پژوهشی
هواشناسی
سحر تاج بخش؛ مهدی رهنما
دوره 42، 100-101 ، فروردین 1397، صفحه 35-44
چکیده
این مقاله با هدف مطالعه، پایش و شناسایی علت رخداد مه در جاده های کشور که دسترسی به ایستگاه های دیدبانی وجود ندارد، انجام شده است. به همین منظور،مطالعه موردی 4 فروردین 1394 جاده مشهد –باغچه که رخداد مه منجر به تصادف بیش از یکصد خودرو ، کشته شدن یک نفر و مصدوم شدن بیش از 60 نفر انجامید، در نظر گرفته شده است. با توجه به عدم وجود ابزراهای دیدبانی ...
بیشتر
این مقاله با هدف مطالعه، پایش و شناسایی علت رخداد مه در جاده های کشور که دسترسی به ایستگاه های دیدبانی وجود ندارد، انجام شده است. به همین منظور،مطالعه موردی 4 فروردین 1394 جاده مشهد –باغچه که رخداد مه منجر به تصادف بیش از یکصد خودرو ، کشته شدن یک نفر و مصدوم شدن بیش از 60 نفر انجامید، در نظر گرفته شده است. با توجه به عدم وجود ابزراهای دیدبانی در جاده مذکور، استفاده از تصاویر دریافتی از ماهواره MSG در ساعات رخداد مه به منظور پایش پدیده، بررسی و تحلیل مهمترین فراسنج های جوی مرتبط با مه شامل دما، باد، فشار، دمای نقطه شبنم، ابرپایین در سطح زمین و ارتفاع ژئوپتانسیل متر، دما، رطوبت نسبی و سرعت حرکت قائم هوا در تراز های 850 و 700 میلی بار انجام شد. نتایج این بررسی نشان می دهد که حداکثر 15 دقیقه پس از رخداد پدیده پایش تصاویر ماهواره ای امکان پذیر می باشد که در این صورت این اطلاعات برای پیش بینی های بسیار کوتاه مدت، ابزار مناسبی بشمار می آید. موقعیت جغرافیایی منطقه همراه با وزش باد کوهدشت منجر به رخداد پدیده مه در این منطقه شده است که با وجود کاهش فشار ، پایداری ستون هوا تقویت شده به گونه ای که سرعت های قائم جریان های بالا سو رانشان نمی دهند. همچنین کمبود دمای نقطه شبنم در سطح زمین حدودC° 4 می باشد. همچنین نقش دیدبانی های ماهواره ای در پیش بینی های بسیار کوتاه مدت مخاطرات وضع هوا از جمله رخداد مه، انکار اپذیر است.
مقاله ترویجی
فناوریهای نوین
مژگان احمدی؛ عباس کاویانی؛ پیمان دانشکار آراسته؛ زهره فرجی
دوره 42، 100-101 ، فروردین 1397، صفحه 45-58
چکیده
امروزه با توجه به کاهش منابع آب و بحران آبی موجود توجه به مدیریت صحیح یکپارچه منابع آب امری مهم و ضروری می باشد. یکی از اقدامات اساسی در این زمینه آگاهی از میزان بارش، رواناب و روند تغییرات آن در محدوده حوضه‌های آبریز است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی دقت برآورد بارش و رواناب در استان قزوین با استفاده از مدل GLDAS و داده‌های اندازه‌گیری ...
بیشتر
امروزه با توجه به کاهش منابع آب و بحران آبی موجود توجه به مدیریت صحیح یکپارچه منابع آب امری مهم و ضروری می باشد. یکی از اقدامات اساسی در این زمینه آگاهی از میزان بارش، رواناب و روند تغییرات آن در محدوده حوضه‌های آبریز است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی دقت برآورد بارش و رواناب در استان قزوین با استفاده از مدل GLDAS و داده‌های اندازه‌گیری شده در نه ایستگاه سینوپتیک و باران‌سنجی و هشت ایستگاه هیدرومتری انجام شد. بدین منظور از داده‌های جهانی سطح زمین (GLDAS) با تفکیک مکانی 25/0×25/0 درجهبه صورت ماهانه از سال 2001 تا2010 برای ایستگاه‌های سینوپتیک و باران‌سنجی و 2002 تا 2008 برای ایستگاه هیدرومتری استفاده شد. پژوهشهای صورت گرفته نشان دادکه بین داده‌های بارش و رواناب با مدلGLDAS همبستگی خوبی وجود دارد. نتایج ارزیابیهای آماری برای داده‌های بارش، 93/0 = R2، 57/13MBE=، 57/13MAE= و 95/15 RMSE=میلیمتر در ماه برای ایستگاه قزوین در سال 2002 و در رابطه با داده‌های رواناب92/0R2= ،82/0- MBE=،82/0 MAE=و 53/1= RMSEمیلیمتر در ماه برای ایستگاه حاجیعرب در سال 2007 بدست آمد. بنا برنتایج بدست آمده، استفاده از داده‌های رواناب و بارش مدل GLDAS در حوضه مورد مطالعه، در نقاطی که دسترسی به آنها دشوار است پیشنهاد می-شود.
مقاله پژوهشی
آلودگی هوا
الهام اسراری؛ مسعود فرجی
چکیده
گاز NOx در زیرگذر‌های شهری که عمدتا محیط های بسته‌ای هستند، جزو آلاینده های مهم به شمار می‌رود. در این تحقیق، انتشار آلاینده NOx در زیرگذر زند شهر شیراز بوسیله نرم افزار AERMOD مدل سازی گردید. همچنین تاثیر ارتفاع خیابان برغلظت آلاینده در زیرگذر زند و دالان خیابانی بالای آن بوسیله نرم افزار COMSOLمدل‌سازی شده است. نتایج مطالعه نشان داد که ...
بیشتر
گاز NOx در زیرگذر‌های شهری که عمدتا محیط های بسته‌ای هستند، جزو آلاینده های مهم به شمار می‌رود. در این تحقیق، انتشار آلاینده NOx در زیرگذر زند شهر شیراز بوسیله نرم افزار AERMOD مدل سازی گردید. همچنین تاثیر ارتفاع خیابان برغلظت آلاینده در زیرگذر زند و دالان خیابانی بالای آن بوسیله نرم افزار COMSOLمدل‌سازی شده است. نتایج مطالعه نشان داد که با افزایش ارتفاع خیابان غلظت آلاینده در خیابان افزایش می یابد. تغییرات غلظت آلاینده در تونل زیرگذر با افزایش ارتفاع خیابان محسوس نمیباشد. بررسی ارتباط انتشار آلاینده NOx با سرعت و جهت باد صورت گرفت. سیستم تهویه مکانیکی زیرگذر زند قادر به کنترل سطح آلاینده NOx در محدوده قابل قبول نیست. حداکثر غلظت آلاینده NOx در هوای تونل در حدود9.1 تا 5 mg/m3 متناسب با جهت باد عرضی و طولی برآورد شد. بنابراین فضای تونل زیرگذر در شرایط اوج ترافیک با در نظر گرفتن استاندارد هوای پاک برای NOx به میزان 0.2mg/m3، سالم نمیباشد. حداکثر غلظت آلاینده NOx در خیابان بالای زیرگذر به میزان 0.017 و 0.153 mg/m3متناسب با جهت باد عرضی و طولی برآورد گردید.
مقاله ترویجی
هواشناسی
محمد امینی؛ اکرم هدایتی؛ مجید آزادی
چکیده
بارش یکی از عناصر مهم اقلیمی است که از پیچیدگی های خاصی برخورداراست. از آن جا که تغییرات مکانی و زمانی این عنصر مهم اقلیمی بسیار با اهمیت است تقاضا برای تهیه اطلس های اقلیمی و بلند مدت آن اهمیت چشمگیری پیدا می کند. آگاهی از مقادیر این کمیت در کلیه مناطق کشور ، ضرورت انجام فرآیند درون یابی را برای نقاط بدون داده (ایستگاه ) آشکار می سازد. ...
بیشتر
بارش یکی از عناصر مهم اقلیمی است که از پیچیدگی های خاصی برخورداراست. از آن جا که تغییرات مکانی و زمانی این عنصر مهم اقلیمی بسیار با اهمیت است تقاضا برای تهیه اطلس های اقلیمی و بلند مدت آن اهمیت چشمگیری پیدا می کند. آگاهی از مقادیر این کمیت در کلیه مناطق کشور ، ضرورت انجام فرآیند درون یابی را برای نقاط بدون داده (ایستگاه ) آشکار می سازد. از اینرو ضمن مرور شش روش متداول درون یابی ، شامل عکس مجذور فاصله (IDW) ، وایازش خطی چندگانه (MLR) ،گرادیان بعلاوه عکس مجذور فاصله (GIDS) ،کریجینگ ساده (S- KRIGING) ، کریجینگ معمولی(O- KRIGING) و کریجینگ جهانی (U-KRIGING)، پهنه بندی بارش های متوسط( ماهانه ، فصلی و سالانه) روی کشور اراِئه می شود. شایان گفتن است که این مطالعه با در نظر گرفتن تاثیر ناهمواری انجام شده است . با مقایسه این شش روش یادشده درون یابی و نیز محاسبات میانگین مطلق خطا (MAE) و ریشه میانگین مربع خطا (RMSE) مشاهده شد که روش گرادیان بعلاوه عکس مجذور فاصله نسبت به روش های دیگر از دقت بالاتری در براورد بارش در نقاط مختلف کشور برخوردار است. همچنین روش عکس مجذور فاصله کمترین دقت را نیز داشته است. در اندازه گیری های بارش بیشینه روش گرادیان بعلاوه عکس مجذور فاصله نسبت به سایر روش ها بهترین تخمین را داشته حال آن که در بارش کمینه روش U-K بهترین برآورد را داشته و بقیه روش ها تقریبا از یک میزان خطا برخوردار بوده اند. محاسبات پهنه بندی بارش تجمعی سالانه روی کشور نشان دهنده بیشترین بارش روی مناطق شمالی ، شمال غرب و سلسله جبال زاگرس بوده است.
