مقاله ترویجی
هواشناسی
فاطمه رحیم زاده
دوره 30، 58-59 ، مهر 1384، صفحه 7-20
چکیده
تغییر در بارشهای حدی و سنگین و افزایش فراوانی رویدادهای حدی مرتبط با آن مانند سیل و خشکسالی از جمله نتایج گرمایش جهانی است. بر طبق گزارش اخیر برنامه محیطی سازمان ملل، فراوانی وقوع سیل و دیگر وقایع حدی اقلیمی هر ساله دو برابر می‌شود و خسارات ناشی از آن در سطح جهان سالیانه 150 میلیون دلار افزایش می‌یابد. این اثرات باعث بروز تغییرات ...
بیشتر
تغییر در بارشهای حدی و سنگین و افزایش فراوانی رویدادهای حدی مرتبط با آن مانند سیل و خشکسالی از جمله نتایج گرمایش جهانی است. بر طبق گزارش اخیر برنامه محیطی سازمان ملل، فراوانی وقوع سیل و دیگر وقایع حدی اقلیمی هر ساله دو برابر می‌شود و خسارات ناشی از آن در سطح جهان سالیانه 150 میلیون دلار افزایش می‌یابد. این اثرات باعث بروز تغییرات اساسی اجتماعی و زیست محیطی می‌گردد. از این رو در دهه‌های اخیر، مطالعات نوسانات بارش و تأثیرات مقادیر حدی از جمله تأثیرات برف، تگرگ و بارشهای سنگین در برنامه‌ریزیها و سیاست‌‌گزاریهای بخش کشاورزی و مدیریت منابع آب کشور نقش مهمی پیدا کرده است و کشورها تحقیقات وسیعی را در رابطه با مطالعه نوسانات ماهانه و سالانه و بررسی تغییرات مقادیر حدی آغاز نموده‌اند. بررسی نوسانات ماهانه و سالانه کم و بیش در کشور ایران نیز انجام شده است. بررسی‌های ملی و منطقه‌ای مقادیر حدی بارش و دما با استفاده از مشاهدات روزانه با استناد به تعاریف جدید آن نیز آغاز گردیده است. در این مقاله سعی شده است تا ضمن معرفی برخی شاخصهای حدی مناسب برای بارش و دما و همچنین بررسی تغییرات آن در چند ایستگاه موردی گامی دیگر برداشته شود. شاخصهای حدی بارش از جمله تعداد روزهای خشک متوالی، روزهایی با بارش بیش از 10 میلیمتر، شاخص شدت روزانه، بیشترین بارش پنج روزه و روزهایی با جمع بارش بزرگتر از 95 امین صدک روزانه به همراه تعداد روزهای یخبندان و فراوانی روزهایی با دمای حداقل بزرگتر از صدک 90 ام (شبهای گرم) در دوره آماری 2003 -1951 میلادی برای تعدادی ایستگاه بطور نمونه ارایه شده‌اند. نتایج نشان می‌دهند که کاهش معنی‌دار تعداد روزهای یخبندان و افزایش شبهای گرم بطور واضح اتفاق افتاده است، اما روند شاخصهای بارش مانند دیگر نقاط دنیا از الگوی یکسانی پیروی نمی کنند، لیکن توجه به روند افزایشی و کاهشی آنها در برنامه‌ریزی‌های کشاورزی و مدیریت منابع آب کشور ضروری است.
مقاله ترویجی
اقلیم شناسی
احمد عسگری؛ محمود سمیعی
دوره 30، 58-59 ، مهر 1384، صفحه 21-41
چکیده
زاویه میل خورشید () یکی از ویژگی‌های مهم هندسه زمین و خورشید است. در این مطالعه 13 رابطه محاسباتی آن که در سالهای اخیر ارایه شده‌اند مورد بررسی قرار گرفته‌اند. الگوریتم‌های میخالسکی[1](1988)، والراون[2] (1978) و رابطه بورگس[3] (1985)، در مقایسه با مقادیر واقعی در پنج سال انتخابی 1970، 1980، 1986، 1989 و 2001 به ترتیب دقیق‌ترین روابط شناخته شده‌اند. الگوریتم ...
بیشتر
زاویه میل خورشید () یکی از ویژگی‌های مهم هندسه زمین و خورشید است. در این مطالعه 13 رابطه محاسباتی آن که در سالهای اخیر ارایه شده‌اند مورد بررسی قرار گرفته‌اند. الگوریتم‌های میخالسکی[1](1988)، والراون[2] (1978) و رابطه بورگس[3] (1985)، در مقایسه با مقادیر واقعی در پنج سال انتخابی 1970، 1980، 1986، 1989 و 2001 به ترتیب دقیق‌ترین روابط شناخته شده‌اند. الگوریتم میخالسکی به عنوان دقیق ترین رابطه فقط دارای حداکثر خطای حدود 003/0 درجه در روز 9 مارس سال 1980 می‌باشد. رابطه معروف اسپنسر[4] (1971) و رابطه WMO (1984) [5] در ردیفهای پنجم و ششم رتبهبندی شده‌اند و برای محاسبات دقیق مختصات خورشیدی و نیز مطالعات دقیق تشعشعسنجی و بهرهبرداری از انرژی خورشیدی مورد تأیید قرار نمیگیرند. رابطه اسپنسر (1971) که با چند جمله از بسط فوریه مقدار زاویه میل خورشید را بیان می‌کند تا حدود 1 درجه خطا را نشان می‌دهد. روابط کوپر[6] (1969) و پیسیمانیس[7] (1987) با رتبههای دوازده و سیزده دارای بیشترین خطا و به عنوان ضعیفترین روابط تشخیص داده شده‌اند. 3. Michalsky 4. Walarven 5. Bourges 6. Spencer 7. World Meteorological Organization 8. Cooper 9. Pisimanis
مقاله ترویجی
هواشناسی
فاطمه صحرائیان؛ مجید آزادی
دوره 30، 58-59 ، مهر 1384، صفحه 43-58
چکیده
در این مقاله نتایج مقدماتی شبیه سازی عددی یک سامانه جوی بر روی ایران با استفاده از مدل میان مقیاس Eta ارایه و با نتایج بدست آمده از مدل MM5 مقایسه می‌شود. شایان ذکر است که مقایسه صورت گرفته همه جانبه و جامع نبوده و به هیچ وجه بیانگر نقاط قدرت و یا ضعف هیچ یک از دو مدل مذکور نمی باشد. آزمایش طراحی شده صرفاً به منظور دیدن سازگاری خروجی‌های ...
بیشتر
در این مقاله نتایج مقدماتی شبیه سازی عددی یک سامانه جوی بر روی ایران با استفاده از مدل میان مقیاس Eta ارایه و با نتایج بدست آمده از مدل MM5 مقایسه می‌شود. شایان ذکر است که مقایسه صورت گرفته همه جانبه و جامع نبوده و به هیچ وجه بیانگر نقاط قدرت و یا ضعف هیچ یک از دو مدل مذکور نمی باشد. آزمایش طراحی شده صرفاً به منظور دیدن سازگاری خروجی‌های مدل Etaبر روی ایران هنگامیکه با مدل MM5 مقایسه می‌شود، بوده و آزمایش انجام شده فقط بر مبنای پیکربندی تقریباٌ اختیاری دو مدل صورت گرفته است. در این مطالعه موردی، یک سامانه جوی بسیار قوی که منطقه ایران را از تاریخ 25 الی 28 مارس 2003 تحت تأثیر قرار داده جهت شبیه سازی انتخاب شده و خروجی‌های اصلی دو مدل شامل میانگین فشار سطح دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای 500 و 850 هکتوپاسکال و بارش تجمعی با یکدیگر و همچنین با مقادیر دیدبانی شده مقایسه شده‌اند. در مجموع نتایج بدست آمده توسط مدل Eta سازگاری و مطابقت نسبتا" خوبی را با مقادیر دیدبانی شده نشان می‌دهند. نتایج شبیه سازی ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 850 هکتوپاسکال توسط دو مدل به گونه رضایت بخشی با یکدیگر و همچنین با واقعیت تطبیق می‌کند. بارش تجمعی 24 ساعته پیش بینی شده با مدل MM5 نیز مطابقت خوبی با مقادیر دیدبانی شده دارد اما مدل Eta بارندگی‌های ناحیه غرب ایران را کمتر و بارندگی‌های مناطق شمال را بیشتر از مقدار واقعی پیش بینی کرده است.
مقاله ترویجی
پیش بینی کوتاه مدت
مژده پدرام؛ پروین عربلی
دوره 30، 58-59 ، مهر 1384، صفحه 59-72
چکیده
پس‌پردازش برون‌داد خام مدل‌های مورد استفاده در پیش‌بینی عددی وضع هوا از گام‌های اصلی و ضروری این نوع فرآیند پیش‌بینی است. در مراکز هواشناسی پیشرفته جهان برای پس‌پردازش برون‌داد مدل‌های عددی، روش‌های مختلفی به کار گرفته می‌شوند که غالباً بر پایه تحلیل‌ها و محاسبات آماری استوارند. نظر به اهمیت موضوع، در این مقاله ابتدا روش‌های ...
بیشتر
پس‌پردازش برون‌داد خام مدل‌های مورد استفاده در پیش‌بینی عددی وضع هوا از گام‌های اصلی و ضروری این نوع فرآیند پیش‌بینی است. در مراکز هواشناسی پیشرفته جهان برای پس‌پردازش برون‌داد مدل‌های عددی، روش‌های مختلفی به کار گرفته می‌شوند که غالباً بر پایه تحلیل‌ها و محاسبات آماری استوارند. نظر به اهمیت موضوع، در این مقاله ابتدا روش‌های متداول پس‌پردازش آماری داده‌های خام مدل‌های پیش‌بینی عددی وضع هوا مانند آماره برون‌داد مدل، پیش‌یابی کامل و پالایش کالمن معرفی شده‌اند. سپس با کاربست روش پیش‌یابی کامل، معادلاتی برای پیش‌بینی دمای کمینه و بیشینه ایستگاه تهران–مهرآباد به دست آمده که میزان و علل خطاهای آن نیز بررسی شده است. معادلات بر اساس تحلیل وایازی خطی بین داده‌های اندازه‌گیری شده ضخامت لایه‌های hPa700-850 و hPa 500-700 به عنوان پیش‌بینی کننده (متغیر مستقل) و دمای کمینه و بیشینه به عنوان پیش‌بینی شونده (متغیر پاسخ)، در دوره آماری 1986-1995 ساخته شده‌اند. در به کارگیری این معادلات وایازی برای پیش‌بینی دمای کمینه و بیشینه، از مقادیر ضخامت hPa700-850 و hPa 500-700 حاصل از اجرای مدل عددی MM5 استفاده شده است. نتایج، همبستگی معنی‌داری را میان متغیرهای مستقل و پاسخ نشان می‌دهند. اما به سبب خطای قابل ملاحظهMM5 در پیش بینی ارتفاع تراز hPa850 تهران، امکان استفاده ازضخامت hPa700-850 به عنوان پیش‌بینی کننده وجود ندارد. با جایگزینی ضخامت hPa 500-700 در محاسبات، اختلاف مقادیر پیش بینی شده با مقادیر واقعی تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
مقاله ترویجی
خشکسالی
اکرم هدایتی دزفولی
دوره 30، 58-59 ، مهر 1384، صفحه 73-94
چکیده
بارش از عوامل مهم جوی است که نقش بسزایی در اقتصاد و زندگی مردم هر منطقه دارد چرا که کمبود آن در تولید بخش‌های کشاورزی، دامپروری و صنعت دخیل بوده و موجب خسارت و نابودی در این بخش‌ها می‌گردد. خشکسالی یکی از پدیده‌های آب و هوایی و از جمله رخدادهای مصیبت باری است که خسارت‌های زیادی را باعث می‌شود. استان کهگیلویه و بویراحمد همواره در ...
بیشتر
بارش از عوامل مهم جوی است که نقش بسزایی در اقتصاد و زندگی مردم هر منطقه دارد چرا که کمبود آن در تولید بخش‌های کشاورزی، دامپروری و صنعت دخیل بوده و موجب خسارت و نابودی در این بخش‌ها می‌گردد. خشکسالی یکی از پدیده‌های آب و هوایی و از جمله رخدادهای مصیبت باری است که خسارت‌های زیادی را باعث می‌شود. استان کهگیلویه و بویراحمد همواره در معرض خشکسالی قرار دارد و علاوه بر آن کشتزارها، منابع طبیعی و جنگلی آن در معرض خطر جدی می‌باشد. یکی از راههای تعدیل خشکسالی، ارزیابی و پایش آن بر اساس شاخص‌هایی است که بتوان میزان شدت و تداوم آن را در یک منطقه تعیین نمود. در مقاله حاضر تحلیل بارش و خشکسالی (شدت، تداوم، روند و سطح تحت تاثیر خشکسالی) در استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده برای بازه‌های زمانی 3، 6، 12، 24 و 48 ماهه و شاخصهای تفاضل درصدی و استاندارد بارش مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج بررسی‌ها نشان داده است که در دوره 20 ساله مورد مطالعه (1381-1362) متوسط بارش سالانه به طرف شرق و جنوب شرقی استان افزایش می‌یابد، همچنین فراوانی رخداد دوره‌های خشک کوتاه مدت (سه ماهه) در چندین ایستگاه منتخب در حدود 13 مورد بوده است. حال آنکه این فراوانی در مقیاس‌های زمانی 12، 24 و 48 ماهه بسیار کمتر است. همچنین تداوم دوره‌های خشک در بازه‌های بلندمدت (12، 24 و 48) ماهه در حدود 80 ماه است. بنابراین در مورد خشکسالی‌های بلند مدت (هیدرولوژی) که به آبهای زیرزمینی و سطحی مربوط می‌شود، برای بازگشت به حالت نرمال، ماهها زمان نیاز است اما برای بازه‌های کوتاه مدت یعنی خشکسالی‌های کشاورزی و رطوبت خاک بارشهای روزانه کافی است. از دیگر نتایج این که در سالهای 1372 و 1378 بیش از 80 درصد از سطح استان را خشکسالی شدید فراگرفته است.
مقاله ترویجی
هواشناسی کشاورزی
کیوان نوحی
دوره 30، 58-59 ، مهر 1384، صفحه 95-103
چکیده
دسترسی به گزارشات روزانه بارندگی، امکان تحلیل‌های بسیاری را فراهم می‌آورد که صرفاً با استفاده از جمع‌های ده روزه و یا ماهانه قابل حصول نمی باشد. شروع بارندگی رویدادی است که برای آن در هر سال یک مقدار دیدبانی شده وجود دارد. در این بررسی تاریخ‌های شروع و خاتمه و طول دوره بارندگی با استفاده از داده‌های روزانه بارندگی ایستگاه تحقیقاتی ...
بیشتر
دسترسی به گزارشات روزانه بارندگی، امکان تحلیل‌های بسیاری را فراهم می‌آورد که صرفاً با استفاده از جمع‌های ده روزه و یا ماهانه قابل حصول نمی باشد. شروع بارندگی رویدادی است که برای آن در هر سال یک مقدار دیدبانی شده وجود دارد. در این بررسی تاریخ‌های شروع و خاتمه و طول دوره بارندگی با استفاده از داده‌های روزانه بارندگی ایستگاه تحقیقاتی هواشناسی کشاورزی کرج در دوره آماری 26 ساله استخراج گردید. جهت تعیین تاریخ‌های شروع بارندگی در این ناحیه با بکار گیری سه تعریف برای شروع بارندگی، سه سری آماری بدست آمد و با اعمال یک تعریف برای خاتمه بارندگی سه سری آماری دیگر نیز جهت طول دوره بارندگی ایجاد شد. نتایج آزمون بر روی کلیه سری‌ها حاکی از تصادفی بودن و برازش آنها با توزیع نرمال است. میانگین تاریخ‌های شروع بارندگی با تعاریف مذکور به ترتیب در 28 آبان، 16 آذر و 23 آذر محاسبه گردیده است. با توجه به مطالعات صورت گرفته، میانگین تاریخ کشت گندم پاییزه در ناحیه کرج در تاریخ 7 آبان است که امکان استفاده از بارش دریافتی با تعریف اول بیشتر از دو روش دیگر است. از طرفی محاسبه ضرایب تغییرات در هر یک از سری‌های مذکور بیانگر کمتر بودن مقدار این پارامتر در سری زمانی حاصل از تعریف اول است. میانگین طول دوره بارندگی با استفاده از تعریف اول مدت زمان طولانی‌تری در اختیار کشاورز قرار می‌دهد به طوریکه امکان وصول عملکرد بیشتر با آبیاری تکمیلی در کشت دیم فراهم می‌گردد.
