نویسندگان

• هنگامه شیراوند ¹
• فرشته رضایی ²
• علیرضا شکیبا ³

¹ کارشناس مطالعات مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی

² فارغ التحصیل دکتری آب و هواشناسی شهری دانشگاه شهید بهشتی

³ هیات علمی مرکز سنجش از دور دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در این تحقیق به شناسایی و علت وقوع موج گرمای آوریل 2008 به عنوان یکی از فراگیرترین امواج گرمایی در ایران پرداخته می‌شود. از آنجائی که شناخت عمیق چنین پدیده هایی فقط با استفاده از داده های زمینی امکان‌پذیر نمی‌باشد، لذا بررسی شرایط همدیدی و عوامل مؤثر جوی بیش از بیش ضروری است. جهت مطالعه همدیدی چگونگی رخداد موج گرمای موردنظر، داده‌های بازکاوی شده ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار سطح دریا، دمای هوا و همچنین مؤلفه نصف‌النهاری و مداری باد در سطوح مختلف با قدرت تفکیک 5/2 در 5/2 درجه اخذ گردید و در گام بعد، نقشه های میانگین و آنومالی فشار و ارتفاع ژئوپتانسیلی در ترازهای مختلف، فرارفت هوای گرم و نقشه‌‌ی ضخامت با استفاده از نرم افزار GrADS رسم شد. نتایج بررسی همدیدی نشان داد که وجود کم‌فشار حرارتی در سطح زمین و استیلای پرفشار جنب حاره عامل اصلی این موج گرما بوده است. شکل‌گیری مرکز کم‌فشار حرارتی در تراز پایینی جو بر روی سودان و گسترش زبانه های آن از سمت جنوب و جنوب غربی بر روی ایران، باعث مکش هوای گرم و خشک مناطق بیابانی مانند عربستان و عراق به سمت ایران می شود. از طرفی پرفشار جنب حاره که از نوع هسته گرم می باشد، وقتی در سطوح میانی تروپوسفر شکل می‌گیرد بر اثر فرونشینی هوا در داخل آن، دما به مقدار زیادی افزایش می یابد. در نتیجه این شرایط انباشت گرما شکل می‌گیرد و تداوم آن برای چند روز موجب شکل گیری موج گرمای طولانی مدت با دمای بالا می شود.

کلیدواژه‌ها

• موج گرما
• همدید
• پرفشار جنب حاره
• کم فشار حرارتی
• ایران

عنوان مقاله [English]

Investigating the Synoptic of Heat Wave in Iran in April 2008

نویسندگان [English]

• hengameh shiravand ¹
• fereshteh rezaee ²
• alireza shakiba ³

¹ Expert of studies National Drought warning and monitoring Center

² Graduated from Ph.D. in Urban Climatology at Shahid Beheshti University

³ faculty member of Remote Sensing Center of Shahid Beheshti University

چکیده [English]

In this research, we attempted to identify the cause for occurrence of the heat wave in April 2008 as one of the most significant and most comprehensive heat waves. Since deep recognition of such phenomena is not possible only by ground data, so, it is necessary to study synoptic conditions and effective atmospheric factors more than before. To study synoptic of how the heat wave occurs, the geopotential height, sea level pressure, air temperature, as well as the meridian and orbital component of the wind data at various levels with a resolution of 2.5 to 2.5 degrees, were obtained and the mean maps and anomalies of geopotential pressure and height at different levels, hot air flow and thickness map were plotted using GrADS software. The synoptic results showed that the existence of thermal low pressure in sea level and settlement of the subtropical high pressure was a major cause of this heat wave. The formation of a thermal low pressure center in the lower level of the atmosphere, on Sudan and the expansion from the south and southwest on Iran, causes the hot and dry weather of the desert areas, such as Saudi Arabia and Iraq move towards Iran. On the other hand the subtropical high pressure with hot core, when formed at the intermediate levels of the troposphere, causes a considerable increase in temperature due to air subsidence inside it.

کلیدواژه‌ها [English]

• Heat wave
• Synoptic
• subtropical high pressure
• thermal low pressure
• Iran