بررسی مطالعات انجام شده درباره تأثیر الگوهای دور پیوندی بر اقلیم ایران 1378 تا 1393

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه تهران

2 عضو هیئت علمی دانشگاه تهران - دانشکده علوم و فنون نوین

3 عضو هیئت علمی دانشگاه تهران - دانشکده منابع طبیعی

10.30467/nivar.2018.81045

چکیده

امروزه با بدیهی شدن نقش سیگنال‌های بزرگ مقیاس اقلیمی در تغییرات جوی مناطق مختلف کره زمین، بررسی‌های گسترده‌ای برای یافتن نوع اثرگذاری این سیگنال‌ها بر پارامترهای اقلیمی در کشورهای مختلف، صورت گرفته است . نتایج این بررسی‌ها اغلب حاکی از روابط معنی دار بین این سیگنال‌ها و پارامترهای اقلیمی بوده‌اند. در داخل ایران نیز موضوع مطالعات زیادی معطوف به این حوزه می‌باشد. در پژوهش پیش‌رو سعی بر آن است تا با بررسی مطالعات انجام گرفته در این حوزه از سال 1378 تا 1393 در سطح کشور، شمایی کلی از نحوه ارتباط این الگوها با اقلیم ایران و روند مطالعات داخلی در این حوزه ترسیم گردد. به همین منظور 58 پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند و با توجه به نوع الگو در 102 دسته تقسیم‌بندی شدند. نتایج حاکی از تمرکز بیشتر بر روی دو شاخص NAO و شاخص‌های مربوط به نوسانات جنوبی به ترتیب با 21 و 29 درصد مطالعات بوده است. اغلب پژوهش‌ها حاکی از تاثیرپذیری اقلیم ایران از شاخص NAO و شاخص‌های مربوط به نوسانات جنوبی بوده‌اند.لازم به ذکر است که در مورد نحوه تاثیرگذاری دو پدیده النینو و لانینا که به ترتیب موجب ترسالی و خشکسالی در کشور می‌شوند، اتفاق نظر بالایی وجود دارد. اما به طور کلی نمی‌توان ادعا نمود که یک شاخص به تنهایی تاثیرگذاری بالایی در پارامترهای اقلیمی ایران دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Literature Review on the Connection Between Iran’s Climate and Teleconnection in the Period of 1999 to 2014

چکیده [English]

Considering the obvious effects of the large-scale climatic signals on the global climate, numerous studies have been carried out to clarify the types of these effects in many countries. Most of these studies have concluded to a meaningful connection between large-scale signals and the climatic parameters. The main objectives of many studies in Iran are about this topic too. The focus of present study is to investigate the researches in the period of 1999 to 2014 conducted in Iran. The results will lead us to recognize not only the procedure of all studies in mentioned period, but also the type of the connection between these signals and the climatic features in Iran. To achieve this goal, 58 studies were investigated and categorized in 102 classes regarding to the types of the signals. These results represented that the main focus of these studies are on SOI by 29% and NAO by 21%. The most of them showed that Iran’s climate is influenced by NAO and southern oscillation. For instance, most of the studies proved that El-Nino causes wetness and La-Nina leads to drought. Nevertheless, it is impossible to claim that one specific signal plays the significant role in Iran’s climate by itself.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought
  • El-Nino
  • Global Climate
  • Large-Scale Climatic Signals
  • La-Nina
  • Southern Oscillation
 
1- احمدی، م. (1392). تحلیل ارتباط بین الگوهای پیوند از دور و ویژگی­های بارش ایران. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
2- آروین، ع. (1393). ارتباط پدیده النینو – نوسان جنوبی(ENSO)  با تغییرات ازون کلی در ایران. مجله جغرافیا و توسعه، شماره37.
3- استوارمیمندی، ا. (1379). النینو و رابطه آن با بارش­های ایران . پایان نامه، دانشگاه تربیت مدرس.
4- آصفی، گ. (1392). آشکار سازی ارتباط الگوهای دمای سطحی اقیانوس اطلس بر نوسانات دمایی شهرستان رشت. نخستین کنفرانس ملی آب و هواشناسی. کرمان: دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته.
5- اکبری، ط.، و ا، مسعودیان. (1386). شناسایی نقش الگوهای پیوند از دور نیمکره شمالی بر دمای ایران. مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، شماره 22.
6- باغبانان، پ. (1393). تحلیل زمانی و مکانی توفان­های تندری ایران و ارتباط آنها با الگوهای پیوند از دور. پایان نامه ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
7- باقرزاده چهره، ک. (1384). ارزیابی سیگنال­های هواشناسی در پیش­بینی خشکسالی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی در استان تهران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
8- بیطاری­خالدی، م.، و ا، فتاحی. (1392). تحلیل رابطه تراز آب دریاچه ارومیه با سیگنال­های اقلیمی. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 37.
9- جهانبخش، س.، ب، ساری­صراف.، ه، قائمی.، و ف، پوراصغر. (1390). بررسی تاثیر پدیده دو قطبی دمایی اقیانوس هند بر تغییرپذیری بارش­های فصلی استان­های جنوبی کشور. تحقیقات جغرافیایی، سال 26، شماره 103.
10- چوبین، ب. (1393). تاثیر سیگنال­های اقلیمی بزرگ مقیاس بر بارش در حوزه آبخیز مهارلو – بختگان. پایان­نامه ارشد، دانشگاه تهران.
11- حاتمی زرنه، د. (1392). ، تحلیل اثرات الگوی پیوند از دور دریای شمال – خزر (NCP) بر نوسانات دمایی ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
12- حجازی زاده، ز.، ا، فتاحی.، م، سلیقه.، و ف، ارسلانی. (1392). بررسی تاثیر سیگنال­های اقلیمی بر بارش ناحیه مرکزی ایران با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 29.
13- حضرتی یادکوری، ش. (1382). بررسی ارتباط تراز دریاچه ارومیه با شاخص­های اقلیمی ENSO و NAO. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شریف.
14- خسروی، م. (1383). بررسی روابط بین الگوهای چرخش جوی کلان مقیاس نیم­کره شمالی با خشکسالی­های سالانه سیستان و بلوچستان. مجله جغرافیا و توسعه.
15- خسروی، م.، ص، کریمی­خواجه­لنگی.، و س، نجارسلیقه. (1386). ارتباط شاخص نوسان قطبی با نوسان­های دمایی ؛ ایستگاه شهرکرد. مجله جغرافیا و توسعه.
16- خورشیددوست، ع.، و ی، قویدل­رحیمی. (1385) ارزیابی اثر پدیده انسو بر تغییرپذیری بارش فصلی. مجله پژوهش­های جغرافیایی ، شماره 57.
17- خورشیددوست، ع.، و ی، قویدل­رحیمی. (1387). آشکار سازی تغییرات بارش ماهانه ایستگاه اهر در ارتباط با الگوهای پیوند از دور. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال پنجم، شماره 20.
18- خوش اخلاق، ف.، ن، قنبری.، و ج، معصوم­پورسماکوش. (1387). اثرات نوسان اطلس شمالی بر رژیم بارش و دمای سواحل جنوب دریای خزر. مجله پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 66.
19- خوشحال­دستجردی، ج. (1389). کاربرد شبکه عصبی مصنوعی در شبیه­سازی عناصر اقلیمی و پیش بینی خشکسالی (مطالعه موردی : استان اصفهان ). مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 21، شماره پیاپی 39، شماره 3.
20- روغنی، ر. (1389). بررسی تغییرات بارندگی در ایران به کمک شاخص­های اقیانوسی­–­اتمسفری. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی اصفهان.
21- سعدی، ت. (1387). پیش­بینی وضعیت بارش در زیر حوضه­های بهشت آباد و کوهرنگ (سرشاخه­های کارون براساس شاخص­های اقلیمیONI ، ENSO و NAO). پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
22- شاکری، س. (1389). پیش­بینی بلند مدت جریان رودخانه کارون با ماشین بردار پشتیبان و استفاده از سیگنال­های اقلیمی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شریف.
23- شیرمحمدی، ز.، ع، خانی.، ح، انصاری.، ا، علیزاده.، و آ، محمدیان. (1391). بررسی ارتباط پدیده انسو با مقادیر حدی بارش­های فصلی در استان­های خراسان. مجله پژوهش­های حفاظت آب و خاک، جلد 19، شماره 1.
24- صلاحی، ب.، ع، خورشیددوست.، و ی، قویدل­رحیمی. (1386). ارتباط نوسان­های گردش جوی – اقیانوسی اطلس شمالی با خشکسالی­های آذربایجان شرقی. مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 60.
25- صلاحی، ی.، و ز، حاجیزاده. (1392). تحلیلی بر رابطه زمانی نوسان اطلس شمالی و شاخص ­های دمای سطح اقیانوس اطلس با تغییرپذیری بارش و دمای استان لرستان. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 28، شماره 3.
26- طالبی، ز. (1391). تأثیر پیوند از دور نوسانات اطلس شمالی (NAO) بر تبخیر‌و‌تعرق مرجع در نواحی غربی کشور. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا.
27- طبرستانی، ش. (1389). مطالعه اثر نمایه NAO بر دما و بارش منطقه ساحلی جنوب دریای خزر. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
28- عاشوری تلوکی، ح. (1387). پیش­بینی بلند مدت جریان رودخانه با استفاده از تکنیک پیش­بینی تجمعی جریان(ESP)  و سیگنال­های بزرگ مقیاس اقلیمی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شریف.
29- عباسی، ا.، و س، نبوی. (1389). تاثیر الگوهای پیوند از دور بر بارش­های ایران. دومین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا. تهران: دانشگاه تهران.
30- عزیزی، ق. (1379). النینو و دوره­های خشکسالی ترسالی در ایران. پژوهش­های جغرافیایی، شماره 38.
31- عزیزیان، ت. (1389). مطالعه اثر نمایه AO بر پرفشار سیبری و اثرهای احتمالی آن بر بارش منطقه ساحلی جنوب دریای خزر. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
32- عظیمی بزچلویی، م. (1389). پیش­بینی بلند مدت بارش فصلی و جریان رودخانه به کمک منطقه­ای کردن متغیرهای اقلیمی اقیانوسی– جوی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شریف.
33- عظیمی، م.، م، تجریشی.، و ا، ابریشمچی. (1389). پیش­بینی آورد فصلی سد دز با استفاده از سیگنال­های بزرگ مقیاس اقلیمی. نهمین کنفرانس هیدرولیک ایران. تهران: انجمن هیدرولیک ایران، دانشگاه تربیت مدرس.
34- علیزاده، ا.، م، عرفانیان.، و ح، انصاری. (1390). بررسی الگوهای پیوند از دور موثر بر پارامترهای بارش و دما (مطالعه موردی : ایستگاه سینوپتیک مشهد). نشریه آبیاری و زهکشی ایران، شماره 2.
35- غروی، ک. (1386). بررسی روند وقوع سیل و پیش­بینی بلند مدت آن با تکیه بر سیگنال­های هواشناسی، روش­های پیش­بینی تطبیقی و محاسبات نرم. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شریف.
36- غلامپورراد، س.، و م، نصراصفهانی. (1393). تاثیرالگوی دورپیوندی شرق مدیترانه بر توزیع بارش ایران. شانزدهمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران. تهران: دانشگاه تهران.
37- غیور، ح.، و م، خسروی. (1380). تاثیر پدیده انسو بر نابه­نجاری­های بارش تابستانی و پاییزی منطقه جنوب شرق ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی.
38- غیور، ح.، و ح، عساکره. (1380). مطالعه اثر پیوند ازدور بر اقلیم ایران مطالعه موردی : اثر نوسانات اطلس شمالی و نوسانات جنوبی بر تغییرات میانگین ماهانه دمای جاسک. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی.
39- فاتحی­مرج، ا.، ع، برهانی­داریان.، و م، مهدیان. (1385) پیش­بینی بارش فصلی با استفاده از پیوند از دور: مطالعه موردی حوزه آبریز دریاچه ارومیه. مجله علوم آب و خاک، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 10، شماره 3.
40- فاتحی­مرج، ا.، م، داودی.، و ن، آرمان. (1387). پیش­بینی خشکسالی با استفاده از SOI و NINO3,4 و شبکه عصبی ، راهکاری برای مقابله با آن. پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداران ایران (مدیریت پایدار بلایای طبیعی). کرج: انجمن آبخیزداری ایران.
41- فتاحی، ا.، ع، صداقت­کردار.، و م، دلاور. (1387). پیش­بینی بلند مدت بارش با استفاده از شبکه­های عصبی مصنوعی مطالعه موردی جنوب غرب ایران). مجله پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 80.
42- فتاحی, ا., نوحی, ک., و دلاور, م. (1387). ، بررسیسطح پوشش برف در حوزه کرخه در ارتباط با سیگنالهای اقلیمی. سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران. تبریز: دانشگاه تبریز.
43- فلاح قالهری، غ.، و ج، خوشحال. (1388). پیش­بینی بارش بهاره استان خراسان رضوی براساس سیگنال­های بزرگ مقیاس اقلیمی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی. مجله پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 69.
44- قرآنی، ش.، و ق، هژبرپور. (1393). آشکارسازی نقش الگوهای کلان مقیاس چرخش جوی_اقیانوسی نیم­کره شمالی در تغییرپذیری بارش­های شهر اردبیل. کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش­ها با محوریت کشاورزی منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری (مجمع آتی). تبریز.
45- قویدل­رحیمی، ی. (1384). اثر الگوی بزرگ مقیاس گردش جوی – اقیانوسی انسو بر تغییرپذیری فصلی اقلیم در ایران : آثار ال نینو و لانینا بر تغییرپذیری بارشهای بهاری درآذربایجان شرقی. فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 9،شماره 4.
46- قویدل­رحیمی، ی.، د، حاتمی­زرنه.، و م، رضایی. (1392). نقش الگوی پیوند از دور جو بالای دریای شمال-مازندران در تغییرات زمانی بارش سواحل جنوبی دریای خزر. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 31.
47-کاکاپور، س. (1390). تحلیل اثرات الگوهای پیوند از دور دریای شمال – خزر بر نوسانات بارش مناطق شمال غرب و غرب ایران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
48-کوره­پزان دزفولی، ا.، و م، کارآموز. (1382). اقلیم­بندی منطقه جنوب غربی ایران بر اساس نحوه تأثیرپذیری بارندگی از سیگنال­های بزرگ مقیاس اقلیمی با استفاده از خوشه­بندی فازی. دهمین کنفرانس دانشجویی مهندسی عمران. تهران: دانشگاه امیرکبیر.
49-گندمکار، ا.، ی، طلوعی.، ک، اسماعیلی.، ر، دهقانی.، و م، پورغلامی. (1393). بررسی تاثیر نوسانات اطلس شمالیNAO  بر بارش ایستگاه اردبیل. سومین کنفرانس بین­المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش­ها. تبریز: دبیرخانه دائمی کنفرانس.
50- مرادی، ح. (1384). شاخص نوسانات اطلس شمالی وتاثیر آن بر اقلیم ایران. مجله پژوهش های جغرافیایی، دوره 36، شماره 2 .
51- مسعودیان، ا. (1387). ارتباط نوسان اطلس شمالی با بارش ایران. مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 91.
52- معظم، ر. (1381). بررسی نوسانات فشار اقیانوس اطلس شمالی(NAO) و اثرات آن بر ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
53- مفیدی، ع. (1383). النینو و نوسان جنوبی. رشد آموزش جغرافیایی، شماره 68.
54- مولودی، ش.، و ب، صلاحی. (1393). تحلیل ارتباط بین الگوهای SST اقیانوس اطلس با تغییر پذیری روزهای گرد و خاک تابستان کرمانشاه. همایش ملی تغییرات اقلیم و مهندسی توسعه پایدار کشاورزی و منابع طبیعی. همدان.
55- نظام­السادات، س. (1378). بررسی پدیده النینو- نوسانات جنوبی (ENSO) بر بارندگی پاییزه ایران. کنفرانس منطقه ای تغییر اقلیم. تهران: سازمان هواشناسی کشور.
56- نجف پور، ب.، و م، کیانی پور. (1391). تحلیل همدید الگوهای پرفشار سیبری و کم فشار سودانی در زمان وقوع پدیده انسو و ارتباط آن با ناهنجاری بارش های جنوب و جنوب غرب ایران. مجله اندیشه جغرافیایی، سال ششم، شماره12.
57- یاراحمدی، د.، و ق، عزیزی. (1386). تحلیل چند متغیره ارتباط میزان بارش فصلی ایران و شاخص­های اقلیمی. مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 62.
58- Hamedaniazmoodehfar, M &,.S.A, Azarmsa.(2013). Assessment the Effect of ENSO on Weather Temperature Changes Using Fuzzy Analysis (Case Study: Chabahar). APCBEE Procedia. Volume 5, 508-513
59- Marti, A. (2014). Enso Effect on Black Sea Prediction. 2nd World Conference on Psychology and Sociology, 274­-281. Brussels.
60- wallace, J., & Gutzler, D. (1981). Teleconnections in the Geopotential Height field during the Northern Hemisphere Winter. Monthly Weather Review. 748- 812
61- Wang, C., Deser, C., Yu, J., DiNezio, P., & Celement, A. (2012). El Niño and Southern Oscillation (ENSO): A Review. Coral Reefs of the Eastern Pacific, P. Glynn, D. Manzello, and I. Enochs, Eds., Springer Science.