نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار و عضو هیأت علمی پژوهشکده هواشناسی و علوم جو
2 استادیار پژوهشگاه علوم جوی پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی تهران
چکیده
بارش‌های سیل‌آسای (زمستان 2015 و بهار 2016) در کشور خسارات مالی و گاهی جانی جبران‌ناپذیری را به همراه داشته است. بررسی داده‌های دیدبانی نشان می‌دهند که مقدار مجموع بارش در برخی از ایستگاه‌های واقع در غرب کشور در ماه آوریل 2016 بیش از 3 برابر میانگین بلندمدت آن‌ها می‌باشد. افزایش دمای آب سطح دریاها می‌تواند نقش مهمّی در این رخداد داشته باشد. از این رو، در این پژوهش ارتباط وقوع این بارش‌ها با تغییرات دمای سطح آب دریاهایی که رطوبت لازم برای تولید بارش را در کشور ایران فراهم می‌سازند، به صورت موردی بررسی شده است. مطالعه موردی، رخداد سیلاب استان خوزستان در ماه آوریل 2016 می‌باشد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که دمای سطح آب دریاهای سرخ، مدیترانه و غرب اقیانوس هند، در برخی نقاط، تا C° 3 افزایش داشته‌اند. این وضعیت با کاهش دمای هوا تا C°1 در جنوب و جنوب‌غرب ایران و افزایش آن تا C° 2 در شمال‌غرب ایران به وقوع پیوسته است. در سطح زمین نیز بی‌هنجاری افزایشی فشار 1 هکتوپاسکال در تراز دریا و افت ارتفاع تا 20 متر در تراز 500 هکتوپاسکال در الگوهای میانگین ماهانه از دیگر نتایج این مطالعه می‌باشد. به این ترتیب سطح آب دریاها گرم و هوای روی آن سرد شده است که در تقویت شرایط جوی برای وقوع همرفت بسیار مؤثر است. از سوی دیگر با توجه به همگرایی جریانات جنوبی (از جنوب به شمال) و غربی، انتقال رطوبت از دریای سرخ، دریای عمان و غرب اقیانوس هند به سمت ایران بهتر انجام می‌شود که می‌تواند تقویت بارش‌ها را در دامنه‌های رشته کوه زاگرس و حاشیه غربی کشور افزایش دهد. به این ترتیب دیده می‌شود که بی‌هنجاری مثبت دمای سطح آب‌ها که با کاهش دمای ستون هوای روی آن همراهی می‌شود منجر به وقوع همرفت‌های شدید روی دریاها شده و قطعاً در وقوع باران‌های سیل‌آسا در منطقه سهم داشته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Torrential Precipitation and Sea Surface Temperature Relationship over the Western Part of Iran; (a Case Study- April 2016)
نویسنده [English]
- Sahar Tajbakhsh 1
)