ارتباط دمای سطح آب دریا ها با بارش‌های سیل‌آسا در غرب ایران (مطالعه موردی :آوریل 2016)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیأت علمی پژوهشکده هواشناسی و علوم جو

2 استادیار پژوهشگاه علوم جوی پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی تهران

چکیده

بارش‌های سیل‌آسای (زمستان 2015 و بهار 2016) در کشور خسارات مالی و گاهی جانی جبران‌ناپذیری را به همراه داشته است. بررسی داده‌های دیدبانی نشان می‌دهند که مقدار مجموع بارش در برخی از ایستگاه‌های واقع در غرب کشور در ماه آوریل 2016 بیش از 3 برابر میانگین بلندمدت آن‌ها می‌باشد. افزایش دمای آب سطح دریاها می‌تواند نقش مهمّی در این رخداد داشته باشد. از این رو، در این پژوهش ارتباط وقوع این بارش‌ها با تغییرات دمای سطح آب دریاهایی که رطوبت لازم برای تولید بارش را در کشور ایران فراهم می‌سازند، به صورت موردی بررسی شده است. مطالعه موردی، رخداد سیلاب استان خوزستان در ماه آوریل 2016 می‌باشد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که دمای سطح آب دریاهای سرخ، مدیترانه و غرب اقیانوس هند، در برخی نقاط، تا C° 3 افزایش داشته‌اند. این وضعیت با کاهش دمای هوا تا C°1 در جنوب و جنوب‌غرب ایران و افزایش آن تا C° 2 در شمال‌غرب ایران به وقوع پیوسته است. در سطح زمین نیز بی‌هنجاری افزایشی فشار 1 هکتوپاسکال در تراز دریا و افت ارتفاع تا 20 متر در تراز 500 هکتوپاسکال در الگوهای میانگین ماهانه از دیگر نتایج این مطالعه می‌باشد. به این ترتیب سطح آب دریاها گرم و هوای روی آن سرد شده است که در تقویت شرایط جوی برای وقوع همرفت بسیار مؤثر است. از سوی دیگر با توجه به همگرایی جریانات جنوبی (از جنوب به شمال) و غربی، انتقال رطوبت از دریای سرخ، دریای عمان و غرب اقیانوس هند به سمت ایران بهتر انجام می‌شود که می‌تواند تقویت بارش‌ها را در دامنه‌های رشته کوه زاگرس و حاشیه غربی کشور افزایش دهد. به این ترتیب دیده می‌شود که بی‌هنجاری مثبت دمای سطح آب‌ها که با کاهش دمای ستون هوای روی آن همراهی می‌شود منجر به وقوع همرفت‌های شدید روی دریاها شده و قطعاً در وقوع باران‌های سیل‌آسا در منطقه سهم داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Torrential Precipitation and Sea Surface Temperature Relationship over the Western Part of Iran; (a Case Study- April 2016)

نویسنده [English]

  • Sahar Tajbakhsh 1
1- سعید جهانبخش، بهروز ساری‌صراف، هوشنگ قائمی و فرناز پوراصغر ( 1385)"بررسی تأثیر پدیده دو قطبی دمایی اقیانوس هند بر تغییرپذیری بارش‌های فصلی استان‌های جنوبی کشور"، فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی، سال 26، شماره چهارم، ص17526-17546.
2- ناظم‌السادات، سید محمدجعفر و احمدرضا، قاسمی (1383) تأثیر نوسان‌های دمای سطح آب خزر بر بارش فصول زمستان و بهار نواحی شمالی و جنوب‌غربی ایران 1، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال هشتم، ش 4.
3- ناظم‌السادات، سید محمدجعفر و امین شیروانی (1385) و پیش‌بینی بارش زمستانه مناطق جنوبی ایران با استفاده از دمای سطح آب خلیج فارس مدل‌سازی تحلیل متعارف مجله علمی کشاورزی، ج 2977 -65 ، مجله علمی کشاورزی، ج 29، ش.
4- Barnston A. G.,(1994), “Linear statistical short-termclimate predictive skill in the Northern Hemisphere,” Journal of Climate, vol. 7, pp. 1513–1564.
5- Bazo, J., Nieves Lorenzo, M., and R. Porfirio da Rocha, R.,(2012), “Relationship between Monthly Rainfall in NW Peru and Tropical Sea Surface Temperature”, International Journal of Climatology, vol  , pp   -  .
6- Berri, G. J. and Bertossa G., (2004): The Influence of the Tropical and Subtropical Atlantic and Pacific Oceans on Precipitation Variability over Southern Central South America on Seasonal Time Scales, International Journal of Climatology. 24:415-435.
7- Black E., Slingo J. and Specrber K. R., (2002): An Observational Study of the Relationship between Excessively Strong short Rains in Coastal East Africa and Indian Ocean SST, Monthly weather Review, American eteorological Society, 131:74-94.
8- Clark C. O., Cole J. E. and Webster P. J., (2000): Indian Ocean SST and Indian Summer Rainfall: Predictive Relationships and their Decadal Variability, Journal of Climate, 13:2503-2519.
9- Delitala, A., M., S., Cesari, D., Chessa, P., A., and Ward, M., N., (2000) “Precipitation over Sardinia (Italy) during the 1946–1993 rainy seasons and associated large scale climate variations,” International Journal of Climatology, vol. 20, pp. 519–541.
10- Bates, T., G., and Hoerling, M., P., (2001), “Central U.S. Springtime Precipitation Extremes: Teleconnections and Relationships with Sea Surface Temperature”, Journal of Climate, vol. 14, 1651-1676.
11- Kalnay, E., and Coauthors, (1996), the NCEP/NCAR 40 -Year Reanalysis Project. Bull. Amer. Meteor. Soc., 77, 437-471.
12- Lorenzo, M., N., Iglesias, I., Taboada, J. and omez-Gesteira, M., G., (2010),  “Relationship between monthly rainfall in Northwest Iberian Peninsula and North Atlantic Sea surface temperature,” International Journal of Climatology, vol. 30, no. 7, pp. 980–990.
13- Phillips I., D.,  and  Mcgregor, G., D., (2002) “The relationship between monthly and seasonal South-West England rainfall anomalies and concurrent North Atlantic sea surface temperatures,” International Journal of Climatology, vol. 22, no. 2, pp. 197–217.
14- Phillips I., D.,  and Thorpe, J., (2006), “Icelandic precipitation—North Atlantic sea-surface temperature associations,” International Journal of Climatology, vol. 26, no. 9, pp. 1201–1221.
15- Tedeschi, R., G., Cavalcanti, I., F.,  and Grimm, A., M.,(2012), “Influences of two types of ENSO on South American precipitation,” International Journal of Climatology.