تحلیل فضایی و پهنه‌بندی شدت درجه خطرپذیری رخداد یخبندان در شبکه جاده‌ای کشور با استفاده از GIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی پژوهشکده هواشناسی

2 کارشناس ارشد اقلیم‌شناسی در برنامه‌ریزی محیطی، همکار پژوهشکده هواشناسی و علوم جو

چکیده

در این تحقیق تحلیل فضایی و نیز پهنه‌بندی شدت درجه خطرپذیری رخداد یخبندان در شبکه جاده‌ای کشور با استفاده از داده‌های ماهانه 95 ایستگاه همدید در یک دوره آماری 18 ساله (2007-1990) و آستانه‌های بحران یخبندان (آغاز، پایان، طول دوره و فراوانی رخداد) و نیز روش درون‌یابی( Spline with barriers) در محیط Arc GIS مورد ارزیابی قرار گرفته و در پایان بزرگراه‌ها و راه‌های اصلی کشور از منظر رخداد و درجه خطرپذیری یخبندان طبقه‌بندی گردیده است. با توجه به نتایج، زمان آغاز و خاتمه یخبندان در کشور به ترتیب در ناحیه‌ کوهستانی: ماه‌های شهریور و اردیبهشت، در ناحیه نیمه‌خشک: آبان و اسفند، در ناحیه خشک: آذر و بهمن، در ناحیه خزری: آذر و اسفند، در ناحیه ساحلی جنوبی: دی و بهمن و در نزدیکی سواحل جنوب محدود به دی ماه است. بالاترین سهم توزیع مکانی شدت خطرپذیری رخداد یخبندان نیز در نواحی کوهستانی کشور و بیشترین فراوانی توزیع زمانی رخداد یخبندان در ماه ژانویه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1- باقری خلیلی، فاطمه، 1390، تحلیلی بر تحقیقات انجام شده در زمینه عوامل مؤثر بر وقوع تصادفات در راه‌های برون شهری، نشریه راهور، دوره 8، ص 93-116.
2- ترابی، سیما، جهان­بخش اصل، س، 1383، تعیین متغیرهای زمینه­ای در طبقه­بندی اقلیمی ایران: معرفی و کاربرد روش تحلیل عاملی و تجزیه مؤلفه­های اصلی در مطالعات جغرافیای و اقلیم­شناسی، فصل‌نامه تحقیقات جغرافیای شماره 72، ص161-151.
3- جهان‌بخش اصل، سعید، حبیبی نوخندان، م، نوری اوغورآبادی، ح، 1388، تحلیل تصادفات جاده‌ای و داده‌های آب و هواشناسی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (محور جاده تبریز - میانه)، اولین کنفرانس ملی تصادفات و سوانح جاده‌ای و ریلی.
4- دالایی، حمیده، علیجانی، ب، احمدی، م، 1388، تحلیل آماری دماهای یخبندان با رویکرد مدیریت ریسک یخبندان‌های جاده‌ای در استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری، فصل‌نامه مهندسی حمل و نقل، سال اول، شماره 2، ص 79-92
5- سعادتمند، حسن، 1391، بررسی تأثیرات شرایط اقلیمی بر حوادث جاده‌ای ( مطالعه موردی: مسیر ترانزیتی تبریز-جلفا). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم محیطی و معماری، دانشگاه تبریز.
6- سلیمانی، فرخنده، 1390، تأثیر عناصر اقلیمی یخبندان، بارندگی، باد و گرد و غبار در تصادفات جاده‌ای ایلام-کرمانشاه، پایان‌نامه ارشد، داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﺗﻬﺮان.
7- شهابی، هیمن، خورشید دوست، ع، م، حسینی، م ،ک، 1390، ارزیابی نقش عناصر اقلیمی بر تصادفات جاده‌ای (مطالعه محور سقز- سنندج)، فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی، شماره  3، ص 180-212.
8- صمدزاده، رسول، خیام، م، رضازاده، ی، 1389، تحلیل مقایسه‌ای نقش عوامل توپوگرافی وآب و هواشناختی در بروز تصادفات جاده‌ای محور قدیم و جدید اردبیل- سراب با رویکرد مدیریت تصادفات وایمن‌سازی جاده‌ای، نشریه راهور، دوره 7، ص 34-65.
9- عسگری، احمد، زاجکانی‌ها، ف، خیراندیش کشکویی، م، 1392، نقش عناصر و پدیده‌های جوی حاکم برسوانح جاده‌ای، نشریه راهور، دوره 10، ص 53-71.
10- علیجانی، بهلول، حبیبی نوخندان، م، 1378، مطالعه اثر نوسانات اقلیمی بر تردد و تصادفات جاده هراز، دومین کنفرانس منطقه‌ای تغییراقلیم.
11- فاریابی، فروغ، 1384، خلاصه گزارش جهانی پیشگیری ازسوانح جاده‌ای، کمیته بهره‌وری، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور.
12- کامیابی، سعید، زند محمد، م، ر، یوسفی‌زاده، ر، ملکی، ح، ر، 1392، نقش یخبندان و تعداد روزهای برفی در تصادفات جاده‌ای (محور مورد مطالعه: جاده‌های اصلی برون شهری استان سمنان)، نخستین کنفرانس ملی آب و هواشناسی، کرمان.
13- کرمی، شهرام، فرج‌زاده، م، 1384، تحلیل درباره تصادفات جاده‌ای و رویکرد اقلیمی با استفاده از GIS، فصل‌نامه مدرس، سال نهم، شماره 1، ص 174-151.
14- کمالی، غلام، حبیبی نوخندان، م، 1384، بررسی توزیع مکانی و زمانی یخبندان در ایران و نقش آن در حمل و نقل جاده­ای، پژوهش‌نامه حمل و نقل، شماره 2، ص 138-127.
15- محمدی، حسین، محمودی، پ، 1385، تأثیر پدیده‌های اقلیمی بر تردد و تصادفات در جاده سنندج- همدان، مجله جغرافیا و توسعه، شماره6، ص154-129.
16- مهریاری لیلمی، فرهاد، قربانی، م، 1385، گزارش جهانی درخصوص پیشگیری از صدمات ناشی از تصادفات جاده‌ای(تألیف سازمان بهداشت جهانی)، انتشارات وزارت راه و ترابری، پژوهشکده حمل و نقل. 83 ص.
17- مهین‌فر، کمال، 1390، تأثیرپذیری تصادفات جاده‌ای از عناصر اقلیمی مطالعه موردی محور یاسوج-سمیرم، پایان‌نامه ارشد، داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﺗﻬﺮان.
18- هژبرپور، قاسم، علیجانی، ب، 1386، تحلیل همدید یخبندان­های استان اردبیل، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 10، ص 106-89..
19- Bettencourt, M. L. 1968 .Frost in Portugal Agro climatological methods, Paris, UNESCO. pp 293-295.
20- Gustavsson T., and J .Bogren, 1990, Road slipperiness during warm air advection, Meteorological Magazine, 119: pp 267-270.
21- Gustavsson.T., and J .Bogren,  2006, Development of RWIS - a new approach using accident-data. XIII International Road Weather Conference, Polytechnic of Turin, ITALY.
22-  Hartkamp, A. D., Stein, K.D.N., and J.W.White, 2001, Interpolation Techniques for Climate Variables .Res. Rep. NRG-GIS Series 99-01. Mexico, D.F.: CIMMYT.
23-  Hutchinson, M.F, 1991, The application of thin plate smoothing splines to continent-wide data assimilation. Res. Rep No. 27. Data Assimilation Sys, Bureau of Meteorology, Melbourne, pp. 104–113.
24- Pisano P., L. Goodwin, A.D. AndStern,2006.U.S. Road Weather Management Program –Sensor Siting and Weather Information Integration Projects .XIII International Road Weather Conference, Polytechnic of Turin, ITALY.
25- Rosenberg, N.J., and R.E. Myers, (1962). The Nature of Growing season Frost, Mon, wea , Rev 10471-479
26- Thom, H.C.S., and Show, R.H. (1958). Climatology analysis of freeze data forIowa, Monthly. Weather Review, 8 b (7).251-257.