بررسی نگرش و ادراک شالیکاران مازندران نسبت به تغییر اقلیم و راهکارهای سازگاری با آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری هواشناسی کشاورزی،گروه علوم زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

2 دانشیار هواشناسی کشاورزی، گروه علوم زمین،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

3 دانشیار هواشناسی، گروه علوم زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

4 استاد تمام گروه مهندسی آب ، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، ایران

5 استادیار پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو ، تهران ، ایران

10.30467/nivar.2022.364552.1229

چکیده

تغییرات آب و هوایی و پیامدهای آن چالش مهمی را بر بخش کشاورزی تحمیل کرده است. شناسایی نگرش مردم محلی نسبت به تغییر اقلیم و راهکارهای سنتی و مدرنی که جهت سازگاری در پیش گرفتند، می تواند در ثمر بخش بودن مدیریت اثرات تغییر اقلیم بسیار مفید واقع شود. هدف از این پژوهش ارائه دیدگاه و نگرش شالیکاران بومی مازندران با تغییرات اقلیمی و راهکارهای سازگاری با آن می باشد. بدین منظور ابتدا با روش پرسشنامه ای به سنجش دیدگاههای مردم محلی درباره تغییر اقلیم و راهکارهای سازگاری با آن اقدام شد و با استفاده از روش های آماری پردازش شدند. بعد از تعیین شاخص راهکارهای سازگاری(ASI ) ، 19 راهکار ارائه شده، رتبه بندی شدند تا نتایج آن برای سیاست گذاری های موثر تر در جهت سازگاری با تغییر اقلیم و ارائه خدمات بهتر به شالیکاران محلی مازندران استفاده شود. نتایج نشان داد بیش از 50 درصداز شالیکاران منطقه، تغییر اقلیم و اثرات آن را احساس و تجربه کرده‌اند و مهمترین پیامدهای تغییر اقلیم در بخش شالیکاری کاهش حاصلخیزی خاک،مصرف کود بیشتر و افزایش آفات و امراض ،اقدام زود هنگام به نشاءکاری و به دنبال آن خسارت سرمای دیررس بهاره، زیاد شدن زمان ماندن نشاء در خزانه و کم شدن آب شرب و کشاورزی و راهکارهایی چون مبارزه همگانی با آفات، در اختیارقرار دادن کود و سم یارانه ای، مدیریت زمان آبیاری و مدیریت پایدار آب راهکارهای منتخب افراد بومی و شالیکار می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation the understanding of Mazandaran’s rice farmers about the climate change and their approaches to tackle it

نویسندگان [English]

  • ANAHITA Kheirkhah 1
  • Gholam Ali Kamalii 2
  • Amir Hussain Meshkatee 3
  • Hossein Babazadeh 4
  • Ebrahim Asadi Oskouei 5
1 Phd student in Agro meteorology, Department of Earth Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Agro meteorology, Department of Earth Sciences, Science and Research Branch, Islamic A zad University, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Meteorology, Department of Earth Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
4 Professoer of Water science and engineering, Department of Agricuitural Management, Tehran, Iran
5 Associated professor of Atmospheric Science and Meteorological Research Center, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Identifying the local people's attitude towards climate change and the traditional and modern solutions they took to adapt can be very useful in managing the effects of climate change. The purpose of this research is to present the views and attitudes of the native rice farmers of Mazandaran with climate change and adaptation strategies to it. In order to do this, first, the opinions of the local people about climate change and the strategies to adapt to it were measured using a questionnaire method, and they were processed using statistical methods. After determining the adaptation strategies index (ASI), 19 presented strategies were ranked so that the results can be used for more effective policies to adapt to climate change and provide better services to the local rice farmers of Mazandaran. The results showed that more than 50% of the rice farmers in the region have felt and experienced climate change and its effects, and the most important consequences of climate change in the rice sector are the reduction of soil fertility, the use of more fertilizer and the increase of pests and diseases, early planting and This is followed by the damage of the late spring cold, the increase in the time the seedlings stay in the treasury and the decrease in drinking and agricultural water, and solutions such as public fight against pests, provision of subsidized fertilizers and poisons, management of irrigation time and sustainable water management are the solutions selected by local people .

کلیدواژه‌ها [English]

  • climate change
  • adaptation
  • rice
  • questionnaire
  • ASI index
  • indigenous knowledge
1.    ابراهیمی، محمدصادق.، جمشیدی، علیرضا.، نوری زمان آبادی. 1394. درک رفتار سازگاری کشاورزان در برابر تغییرات اقلیمی: مطالعه موردی مناطق روستایی شهرستان چرداول، استان ایلام. روستا و توسعه، 2: 65-88.
2.    اسماعیل‌نژاد، مرتضی.، علیجانی، بهلول. 1396. واکاوی و رتبه‌بندی استراتژی‌های سازگاری نسبت به تغییرات اقلیمی از دیدگاه مردم محلی(مورد مطالعه: دشت سیستان). تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 1: 63-72.
3.    اسمعیل نژاد، مرتضی؛ .پودینه، محمدرضا.1396.ارزیابی سازگاری با تغییرات اقلیمی در مناطق روستایی جنوب خراسان جنوبی.مجله محیط طبیعی،سال ششم،شماره یازدهم، بهار 1396، صفحات 100-85.
4.    آزادی، یوسف.، یزدان‌پناه، مسعود.، فروزانی، معصومه.، محمودی، حسین. 1398. شناسایی سازه‌های مؤثر بر رفتارهای سازگتری کشاورزان گندم‌کار تحت شرایط تغییرات آب و هوایی(مورد مطالعه: شهرستان کرمانشاه). جغرافیا و توسعه، 56: 39-56.
5.    جمشیدی، علیرضا.، نوری زمان آبادی، هدایت‌الله.، ابراهیمی، محمد صادق. 1394. سازگاری کشاورزان با تغییرات اقلیمی در شهرستان سیروان، استان ایلام: اثرت و گزینه‌های سازگاری. پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 2: 79-95.
6.    حمیدیان‌پور، محسن.، سارانی، حبیب‌الله.، طیب‌نیا، هادی. 1400. نگرش روستاییان نسبت به تغییرپذیری اقلیم و راهکارهای سازگاری با آن (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان هیرمند). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 2: 365-378.
7.    حمیدیان‌پور، محسن.، معصومی جشنی، جواد و معصومی جشنی، مهدی. 1399. بررسی آگاهی کشاورزان نسبت به تغییر اقلیم در مناطق روستایی ساحلی پیرامون دریاچه طشک و بختگان. مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 1: 25-49.
8.    خالدی، فخرالدین؛ رزافشانی،کیومرث؛ میرک زاده، علی اصغر؛ شرقی، لیدا.1394. بررسی عوامل موثر بر توان سازگاری کشاورزان دربرابر تغییرات اقلیم مطالعه موردی: گندم کاران شهرستان سرپل ذهاب، استان کرمانشاه . نشریه پژوهش های روستایی،پاییز 1394، دوره6، شماره3، صفحات 655-678.
9.    خرمدل، سرور.، رضوانی مقدم، پرویز.، جعفری، لیلا. ارزیابی توانایی بالقوه ترسیب کربن مزارع کلزا(Brassica napus L.) در استان خراسان رضوی. تولید گیاهان زراعی، 3: 22-43.
10.    دهقانپور، مجتبی.، یزدان‌پناه، مسعود.، فروزانی، معصومه.، عبدالله زاده، غلامحسین. 1398. اولویت بندی روش‌های آموزشی ترویجی مورد استفاده در برنامه‌های سازگاری با تغییرپذیری‌های اقلیم از دیدگاه کشاورزان وکارشناسان کشاورزی:کاربرد روش PROMETHEE. مدیریت آموزش کشاورزی، 50: 126-144.
11.    سلیمانی، مهرانگیز. رحیمی، داریوش؛ یزدان پناه، حجت الله.1400.راهبردهای سازگاری با تغییرات اقلیمی در بخش کشاورزی شهرستان رستم. مجله مخاطرات محیط طبیعی ، دوره 10.
12.    شمس، علی.، هوشمندان مقدم‌فرد، زهرا.، یعقوبی، جعفر.، صبا، جلال.، عساکره. حسین. 1399. بررسی عوامل مؤثر بر رفتارهای سازگاری کشاورزان با تغییرات اقلیمی در استان زنجان. دانش کشاورزی و تولید پایدار، 3: 231-251.
13.    شمشیری، سحر و علی بیگی، امیرحسین. 1399. عامل‌های مؤثر بر دانش و ادراک مروجان کشاورزی شهرستان کرمانشاه از تغییر اقلیم. مدیریت آموزش کشاورزی، 54: 67-85.
14.    صالحی، صادق و پازوکی‌نژاد، زهرا. 1393. تحلیل جامعه‌شناختی مقابله کشاورزان با آثار زیان‌بار تغییر آ›ب و هوا، مطالعه موردی: شهرستان بابلسر. پژوهش‌های روستایی، 2: 374-355.
15.    صالحی، صادق.، پازوکی‌نژاد، زهرا. 1393. تحلیل جامعه‌شناسی مقابله کشاورزان با آثار زیانبار تغییر آب و هوا، مطالعه موردی: شهرستان بابلسر. پژوهش‌های روستایی، 2: 374-355.
16.    طولابی‌نژاد، مهرشاد.، طولابی‌نژاد، میثم.، طبابایی، علی. 1396. سازگاری کشاورزان با تغییرات آب و هوایی و نقش آن در امنیت غذایی خانوارهای روستایی شهرستان پلدختر. مخاطرات محیط طبیعی، 13: 67-90.
17.    عبدالله‌زاده، غلامحسین.، جهانگیر، لیلا.، شریف‌زاده، محمد شریف. 1396. بررسی ادراک روستاییان نسبت به تغییرات اقلیمی و راهبرداهای سازگاری درشهرستان زابل. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 4: 1-23.
18.    قمبرعلی، رضوان.، پاپ‌زن، عبدالحمید.، افشارزاده، نمشیل. 1391. بررسی دیدگاه کشاورزان در خصوص تغییرات آب و هوا و استراتژی‌های سازگاری(مطالعه موردی: شهرستان کرمانشاه). پژوهش‌های روستایی، 3: 207-187.
19.    نوری، مرتضی و نوری‌پور، مهدی. 1398. راهبردهای مواجهه کشاورزان شهرستان مهر استان فارس با خشکسالی: از ادراک تا عمل. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 1: 71-87.
20.    یزدان‌پناه، مسعود و آزادی، یوسف. 1397. بررسی عوامل تأثیرگذار بر رفتار کشاورزان گندم‌کار شهرستان کرمانشاه نسبت به سازگاری با تغییرات آب و هوایی. جغرافیا و پایداری محیط، 29: 27-44.
21.    یزدان‌پناه، مسعود.، سواری ممبنی، آمنه.، سواری، مسلم. 1400. سازگاری با تغییرات آب و هوایی در میان کشاورزان روستاهای شهرستان باغملک. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2: 183-212.
22.    یزدان‌پناه، مسعود.، فروزانی، معصومه.، زبیدی، طاهره. 1396. تعیین عوامل مؤثر بر رفتار سازگاری کشاورزان در مقابله با تغییرات آب و هوایی: مورد مطالعه شهرستان باوی خوزستان. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 1: 137-14.

23.    Acharjee, T., Ludwig, F., Halsema, G., Hellegers, P., Supit, I. 2017. Future changes in water requirements of Boro rice in the face of climate change in North-West Bangladesh. Agricultural water Management, 194: 172-183.
24.    Emmanuel Nyadzi1* ,Oluyede Clifford Ajayi2 and Fulco Ludwig1.Article  in  CAB Reviews Perspectives in Agriculture Veterinary Science Nutrition and Natural Resources • June 2021 DOI: 10.1079/PAVSNNR202116029
25.    Fakheran,S., Malakoutikhah, SH., Hemami, M., Tarkesh, M., Senn, J. 2018. Altitudinal heterogeneity and vulnerability assessment of protected area network for climate change adaption planning in central Iran. Applied Geography, 92: 94-103.
26.    Goyal, M., Goswami,U., Hazra,B., 2018, Copula-based probabilistic characterization of precipitation extremes over North Sikkim Himalaya, Atmospheric Research. 212, 273-284
27.    Jan Petzold1, Nadine Andrews2 , James D Ford3 , Christopher Hedemann1 and Julio C Postigo.Environmental Research Letters. 2020.
28.    Jian-zhai, w., jing, ZH., Zhang-ming, G., Li-wei, X., Shu-qing, H., Chen, SH., Fan-tao, K. 2021. Impact of climate change on maize yield in China from 1979 to 2016. Journal of integrative Agriculture, 20: 289-299.
29.    Wei, X., Jie, Y., Xiao-guang, Y., Yang, C., Ling-zhi, F. 2014. Geographic variation of rice yield response to past climate change in China. Journal of integrative Agriculture, 13: 1586-1598.
30.    Zhang, Z., Zhang, H.,Xu, E. 2022. Enhancing the digital mapping accuracy of farmland soil organic carbon in arid area using agricultural land use history. Journal of Cleaner Production, 334: 13-23.
31.    Ziaee,S., Kalbali, E., Najafabadi, M., Zakerinia,M. 2021. Approaches to adapting to impacts of climate change in northern Iran: The application of a Hydrogy-Economics model. Journal of Cleaner production 280: 1-18.