الگوهای جوی بزرگ مقیاس و همدیدی برف‌های سنگین استان گیلان

غفاریان, پروین; پگاه فر, نفیسه; اولاد, الهه

doi:10.30467/nivar.2015.13443

الگوهای جوی بزرگ مقیاس و همدیدی برف‌های سنگین استان گیلان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی

10.30467/nivar.2015.13443

چکیده

ریزش برف سنگین که پدیده‌ای حدی محسوب می‌شود در استان گیلان موجب خسارات سنگین اقتصادی شده و زندگی عادی مردم را مختل می‌نماید. به منظور یافتن ساختار بزرگ مقیاس و همدیدی این پدیده، تاریخ‌های ریزش برف سنگین در بازه‌ی زمانی 1964 تا 2014 استخراج شد. سپس الگوی فشار متوسط سطح زمین و ارتفاع ژئوپتانسیلی در ترازهای 10 و 500 هکتوپاسکال و بی‌هنجاری آن‌ها نسبت به سال‌های 1981 تا 2010 بررسی شدند. در این مطالعه از داده‌های ایستگاه هواشناسی سینوپتیکی رشت و داده‌های بازتحلیل مرکز ملی پیش‌بینی محیط زیست- مرکز ملی پژوهش‌های جوی (NCEP/NCAR) استفاده شد. نتایج نشان داد که شدت وقوع این پدیده در سال‌های اخیر افزایش یافته است. گرچه در تمامی سال‌ها گرمایش ناگهانی پوش‌سپهر و تضعیف تاوه‌ی قطبی رخ نداده است، اما در تمامی آن‌ها الگوی بندالی در سطح 500 هکتوپاسکال به ویژه از نوع زوجی به چشم می‌خورد. الگوی فشار سطح زمین نشان‌دهنده‌ی گسترش زبانه‌های پرفشار سیبری یا بالکان و در برخی موارد ترکیب این دو پرفشار است که با قرار گرفتن بر روی دریای خزر موجب بروز ناپایداری و انتقال رطوبت به سمت سواحل شمالی ایران شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Large and Synoptic Scales of Atmospheric Patterns of Heavy Snow in Gilan Province

نویسندگان [English]

parvin ghafariyan
nafiseh pegahfar
elahe olad

چکیده [English]

The heavy snow that occurred in the February of 2014 in Gilan province was an extreme individual phenomena that caused high economic losses and disrupted the daily life of people who were living there. In order to find large and synoptic scale structures of this phenomena, first the dates of heavy snow have been extracted in Gilan in the period of 1964-2014, using data produced by Rasht synoptic meteorological station and also reanalysis data from National Centers for Environmental Prediction/National Center for Atmospheric Research (NCEP/NCAR). This climatological research has been conducted thorough two steps. First, averaged values of meteorological parameters have been computed during 1981-2010 years. Then the calculated anomalies have been analyzed. For this aim, two meteorological parameters including mean sea level pressure and geopotential heights at 10 and 500 hpa levels have been considered. The results show that in recent years heavy snowfall over Gilan province has been intensified. Although there was not sudden stratospheric warming and weakness of polar vortex in the mentioned years. However, a blocking pattern in 500 hpa, especially with coupled type, have been detected for all of distinguished phenomena. In addition, sea level pressure patterns show a development of Siberian or Balkan high pressure. Also in some cases the combination of these two high pressures, has been extended to the Caspian Sea region and has caused instability and humidity transfer to the Northern coast of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

Extreme event
Anomaly
Heavy snow
blocking
Gilan Province

مراجع

^منابع

^{1- امینی نیا، کریم؛ لشکری، حسن و علیجانی، بهلول. 1389: بررسی و تحلیل بارش برف سنگین در شمال غرب ایران. فصلنامهی تحقیقات جغرافیایی، شمارهی 29، 1389.}

^{2- زربو، امیر مهدی، 1390: بررسی موردی پدیده بلاکینگ بر روی اروپا – آسیا با استفاده از فعالیت موج و شار آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران.}

^{3- عزیزی، قاسم، اکبری، طیبه، داودی، محمود و اکبری، مهری، 1388: تحلیل همدیدی موج سرمای شدید دیرماه 1386 ایران. نشریه پژوهش‌های جغرافیای طبیعی شماره 70 زمستان صفحه 19-1.}

^{4- عزیزی، قاسم، خلیلی، مائده، 1389: نقش بلکینگ در رخداد سرماهای فرین ایران. پژوهشهای جغرافیایی، شماره 77، پاییز 1390، صفحه 55-39.}

^{5- فرید مجتهدی، نیما؛ خوش اخلاق، فرامرز؛ نیری، معصومه، افشارمنش، حمیده، 1385: واکاوی همدیدی رخداد بارش برف سنگین فوریه 2005 استان گیلان. نشریه علوم جغرافیایی، شماره 4.}

^{6- فهیمینژاد، الهام؛ حجازیزاده، زهرا؛ علیجانی، بهلول؛ ضیائیان، پرویز، 1391: تحلیل سینوپتیکی و فضایی توفان برف استان گیلان (فوریه 2005). مجلهی جغرافیا و توسعهی ناحیهای، شماره نوزدهم، پاییز و زمستان 1391.}

^{7- محمدی، بختیار؛ مسعودیان، ابوالفضل. 1389: تحلیل همدید بارشهای سنگین ایران، مطالعهی موردی: آبان ماه 1373. نشریهی جغرافیا و توسعه، شمارهی 19، پاییز 1389.}

^{8- محمودی، فرج الله (1374): سیمای طبیعی و زمین‌شناسی گیلان. کتاب گیلان. تهران: پژوهشگران ایران.}

^{9- مومنپور، فروغ؛ نگاه، سمانه؛ هادینژاد صبوری، شبنم؛ فرید مجتهدی، نیما، اسعدی اسکویی، ابراهیم. 1393: واکاوی سازوکار رخداد مخاطرهی برفهای سنگین جلگهی گیلان در نیمسدهی اخیر. نشریه ی جغرافیا و مخاطرات محیطی، شمارهی نهم، بهار 1393.}

^{10- Baldwin, M. P., & Dunkerton, T. J. (2001). Stratospheric harbingers of anomalous weather regimes. Science, 294(5542), 581-584.}

^{11- Bryant, E. (2005): Natural Hazards. 2nd Edition. Cambridge University Press.}

^{12- Changnon, S. A., &Changnon, D. (2005). Snowstorm catastrophes in the United States. Global Environmental Change Part B: Environmental Hazards, 6(3), 158-166.}

^{13- Francis, J. A., & Vavrus, S. J. (2012). Evidence linking Arctic amplification to extreme weather in mid_latitudes. Geophysical Research Letters, 39(6).}

^{14- Kalnay, E., and Coauthors, 1996: The NCEP/NCAR 40 -Year Reanalysis Project. Bull. Amer. Meteor. Soc., 77, 437-471.}

^{15- Song, Y., & Robinson, W. A. (2004). Dynamical mechanisms for stratospheric influences on the troposphere. Journal of the atmospheric sciences, 61(14), 1711-1725.}