نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• معصومه مقبل ¹
• محمود داوودی ¹
• ابوالفضل نیستانی ²
• فرحناز تقوی ³

¹ دانشجوی دکتری اقلیم شناسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

² کارشناسی ارشد هواشناسی، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران

³ استادیار موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران

چکیده

تغییرپذیری عناصر اقلیمی از ویژگی‌های مهم اقلیم هر منطقه است. در میان عناصر اقلیمی بارش تغییرپذیرترین عنصر از نظر زمانی و مکانی بوده و این ویژگی بارش، لزوم به کارگیری روش‌های کارآمد مانند تحلیل طیفی را جهت شناسایی رفتار بارشی مناطق مختلف بیش از پیش آشکار می‌سازد. از اینرو، در این تحقیق، ویژگی‌های مکانی و زمانی بارش در سطح کشور با استفاده از تحلیل هارمونیک در 33 ایستگاه سینوپتیک کشور که قادر به پوشش مناسب کل مساحت کشور بودند و در دو دوره آماری 13 ساله (1980-1992 و 1993-2005)، به طور جداگانه جهت شناسایی تغییرات رژیم بارش ناشی از اثرات تغییر اقلیم و تغییرپذیری اقلیم مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، ابتدا فرکانس نسبی بارش هر ماه محاسبه شد و در نهایت با استفاده از تحلیل هارمونیک ویژگی‌های بارش ماهانه در سطح کشور در غالب شش هارمونیک برای هر دوره ارزیابی و مقایسه شد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که سه هارمونیک اول از نظر توجیه تغییرپذیری درون سالانه بارش در سطح کشور از اهمیت زیادی برخوردار هستند؛ به طوری که هارمونیک اول بیش از 70 درصد تغییرات بارش ماهانه در بیشتر مناطق به استثنای مناطقی از شمال غرب و جنوب شرق کشور را در هر دو دوره نمایش می‌دهد. همچنین میزان تغییرات زمانی و مکانی هارمونیک اول در هر دو دوره، نسبت به هارمونیک‌های دوم و سوم کمتر بوده که نشان دهنده معناداری بالاتر این هارمونیک و تغییرپذیری کمتر آن در توجیه تغییرات بارش در سطح کشور است. در مقابل، مقایسه نتایج دو دوره مورد مطالعه نشان دهنده وجود جابه‌جایی مکانی و زمانی در ‌ دوم و سوم می‌باشد که بیانگر تغییرپذیری بیشتر این دو هارمونیک از اثرات تغییر اقلیم نسبت به هارمونیک اول می‌باشد. 

کلیدواژه‌ها

• تحلیل هارمونیک
• رژیم بارش
• تغییر اقلیم
• تغییرپذیری اقلیم
• ایران

عنوان مقاله [English]

Identifying the Changes in Precipitation Regime over Iran during Recent Decades

نویسندگان [English]

• maasoumeh moghabel ¹
• mahmoud davoodi ¹
• abolfazl nistani ²
• farahnaz taghavi ³

چکیده [English]

One of the most important features in analyzing the climatology of any region is to study the precipitation as the most variable climatic element. The main objective of this study is spatial and temporal analysis of inter-annual variability of frequency of month-to-month precipitation over Iran using harmonic analysis. To do so, long monthly precipitation time series data from 33 well-scattered synoptic stations are studied with basic harmonic analysis in two statistical periods (1980-1992, 1993-2005) in order to identify the effects of climate change and climate variability on precipitation. First, relative frequency of precipitation for each month is calculated and finally characteristics of monthly precipitation over the whole country are analyzed in form of six harmonics. The harmonic analysis showed that the first three harmonics are the most important ones for explanation of inter-annual variability of precipitation over the country. As the first harmonic represents a single annual cycle with the largest amplitude in comparison to the other harmonics, so that this harmonic revealed more than 70 percent of monthly precipitation variability in most of regions except Northwest and Southeast of the country in both studied statistical periods. Also, it is observed that the rate of spatial and temporal changes of first Harmonic in both statistical periods is less than second and third harmonic. This represents higher significant of first harmonic and it’s less variability in explanation of precipitation changes over the country. In contrast, comparing the results of two statistical periods indicate spatial and temporal displacement in second and third harmonics caused by the effects of climate change and climate variability which represents more variability in these two harmonics in comparison with first harmonic.

کلیدواژه‌ها [English]

• Harmonic analysis
• Precipitation regime
• Climate change
• Climate Variability
• Iran