بررسی رخدادهای حدی اقلیمی در استان آذربایجان شرقی در دوره‌ی آماری 1397-1388

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس هواشناسی کاربردی، گروه تحقیقات هواشناسی کاربردی، اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی

2 معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی

3 کارشناس منطقه ای تغییراقلیم، گروه تحقیقات هواشناسی کاربردی اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی

10.30467/nivar.2021.271314.1180

چکیده

در مدیریت ریسک بلایا، شناخت، پیش‌بینی و پیش‌آگاهی وقوع آن نقش بسزایی در کاهش خسارات دارد. لذا شناسایی رخدادهای حدی و بررسی تغییرات وقوع آنها دارای اهمیت بسیاری است. بدین منظور تحلیل پدیده‌های حدی رخداده در استان آذربایجان شرقی طی 10 و 5 سال اخیر (1397-1388) براساس دستورالعمل سازمان هواشناسی جهانی (WMO) مورد بررسی قرار گرفته و پهنه‌بندی گردید. شاخص‌های مورد بررسی عبارتند از: امواج گرمایی،‌ امواج سرمایی، بارش‌های حدی،‌ گردوغبار و تگرگ. در بازه‌ی زمانی مورد مطالعه مناطق مختلف استان تحت تأثیر رخدادهای حدی اقلیمی قرار داشته‌اند. شاخص‌های حدی گرمایی نشان می‌دهد طی 5 سال اخیر موج گرما، طول و شدت آن نسبت به دوره ی10ساله افزایش یافته است که نشان‌دهنده‌ی اثر تغییراقلیم طی سال‌های اخیر است. موج سرما و شدت آن در 5 سال اخیر افزایش یافته ولی طول موج سرما نسبتاً کاهش یافته است. بارش سنگین طی 5 سال اخیر در نیمه‌ی شمالی استان افزایش یافته است. تعداد رخداد تگرگ در طی10 سال روند محسوسی ندارد و توزیع آن در دو دوره‌ی 10 و 5 ساله تقریباً مشابه است. شهرستان‌های مراغه، تبریز، اهر، جلفا، ورزقان، سراب، عجب شیر و شبستر به ترتیب بیشترین رخدادهای حدی را در طول دوره‌ی 10 سال اخیر تجربه نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying of climate extremes events in East Azerbaijan province for 2009-2018

نویسندگان [English]

  • Mehdi Eslahi 1
  • Farnaz Pourasghar 2
  • Younes Akbarzadeh 3
1 Applied Meteorologist, Applied Meteorology Research Group, Department of Meteorology of East Azerbaijan
2 Deputy Minister of Development and Forecasting of the General Meteorological Department of East Azerbaijan
3 Regional Climate Change Expert, Applied Meteorological Research Group of the General Meteorological Office of East Azerbaijan
چکیده [English]

In disaster risk management, recognizing, predicting and anticipating its occurrence plays an important role in the losses reduction. Therefore, identifying extreme events and examining changes in their occurrence is very important. For this purpose, according to the guidelines of the World Meteorological Organization (WMO) the extreme events that occurred in East Azerbaijan during in the last 10 and 5 years (2009-2018) were analyzed. The studied indicators are: heat waves, cold waves, extreme precipitation, dust and hail. During the study period, different regions of the province have been affected by climate extreme events. Heat indices show that during the last 5 years, the heat wave, its length and intensity has increased compared to the 10-year period, which indicates the impact of climate change in recent years. The cold wave and its intensity have increased in the last 5 years, but the cold wave length has decreased relatively. Heavy rainfall has increased in the northern half of the province over the past 5 years. The number of hail events does not show a noticeable trend during 10 years and its distribution is almost the same for 10 and 5 years`. The cities of Maragheh, Tabriz, Ahar, Jolfa, Varzeqan, Sarab, AjabShir and Shabestar have experienced the most extreme events during the last 10 years, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Extreme Event
  • Heat wave
  • Cold wave
  • Heavy rainfall
  • Hail
  • Dust
1. احمدی، ف.، ن.، بازوبند، م.، طلایی،(1397) ، تجزیه و تحلیل شاخص های حدی دما در دوره گرم شهرستان خرم 2. آباد (2010-1980)، دومین کنفرانس ملی آب و هواشناسی ایران، 19 اردیبهشت. 3. اصلاحی، م (1395)، ارزیابی مدل‌های ریزمقیاس-نمایی آماری در تبیین تغییراقلیم شمال‌غرب ایران، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیای طبیعی. 4. حاتمی د، حجازی زاده ز، ناصرزاده م ح (1398) تحلیل نوسانات زمانی امواج گرمایی منطقه شمال غرب ایران و ارتباط آنها با گازهای گلخانه ای و ناهنجاری های دمایی کره زمین ، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 19، شماره 52، 56- 35 5. حسینی صدر، عاطفه و فاضلی، محمد‌علی و محمدی، غلامحسن ص 1395، تحلیل همدید جریانات جوی ایجاد توفانهای گرد و غبارهای شمال غرب کشور مطالعـــــــــه موردی: توفان گردو غباری 1 خرداد 1391، دومین کنگره بین المللی علوم زمین و توسعه شهری، تبریز، https://civilica.com/doc/526561 6. رحیم زاده، ف.؛ دزفولی، ه. و پوراصغریان، آ(1390)، ارزیابی روند و جهش نمایه های حدی دما و بارش استان هرمزگان، مجله جغرافیا و توسعه،21 : 97 116 . 7. رحیمی د، میر هاشمی ح، علیزاده ت (1396) تحلیل ساختار امواج گرمایی در غرب و جنوب غرب ایران، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 28، 80-69. 8. رسولی، علی‌اکبر و ساری صراف، بهروز و محمدی، غلامحسن، 1390، تحلیل روند وقوع پدیده اقلیمی گرد و غبار در غرب کشور در 55 سال اخیر با استفاده از روش های آمارهای ناپارامتری، جغرافیای طبیعی لارستان پاییز 1389 شماره 3 . 9. عساکره، ح و اکبرزاده، ی (1395)، ارزیابی تغییراقلیم در ایستگاه سینوپتیک تبریز طی دوره‌ی 2100-2010 با استفاده از ریزمقیاس‌نمایی آماری خروجی مدل CanESM ، مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره 6، شماره 1، بهار 1396. 10. قاسمی فر ا، ناصرپور س (1395) تحلیل سینوپتیکی امواج گرما و 11. سرما در سواحل جنوبی دریای خزر اطلاعات جغرافیایـــــی، 26، 12. شماره 103، 146-137. 13. قویدل رحیمی‌ ی، سپه‌وند ر، فرج‌زاده م (1393) شناسایی و تحلیل همدید امواج گرمایی فرین غرب ایران، پژوهشهای دانش زمین ، سال 5، شماره 18، 10-1 14. مجرد ف، معصوم پور ج، رستمی ط (1394) تحلیل آماری-همدیدی امواج گرمایی بالای 40 درجه سلیسیوس در غرب ایران، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 13، 57-41. 15. کوزه گران، س.، م.، موسوی بایگی، (1393) ، بررسی روند رویدادهای حدی اقلیمی در شمال‌شرق ایران، نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 29، شماره 3، مرداد و شهریور 1394. 16. محمدی، ح.، ف.، تقوی، (1384) ، روند شاخص های حدی دما و بارش در تهران، مجله پژوهش های جغرافیا، شماره 53. 17. هوشیار م، سبحانی ب، پروین ن (1398) تحلیل آماری سینوپتیکی امواج گرمایی زودرس در شمال غرب ایران، 19، شماره 54، 203-185. 18. Coumou D. and Robinson A. (2013) Historic and future increase in the global land area affected by monthly heat extremes, Environmental Research letter, 8, doi: 10.1088/1748-9326/3/034018. 19. Della-Marta, P M, Haylock M R, Luterbacher J., Wanner H. (2007) Doubled length of western European summer heat waves since 1880 20. Geophysic Reseach Letters, 112: D15103,doi: 10.1029/2007JD008510. 21. IPCC Special Report on Extremes, (2012), Managing the Risks of Extreme Events and Disasters to Advance Climate Change Adaptation 22. Karl, T.R., Philip, D.J., Richard, W.K., Kukla, G., Plummer, N., (1993), Assymmetric Trends of 23. Daily Maximum and Minimum Temperature, Bull. AM. Meteor., 74, 1007-1023. 24. Perkins SE and Alexander LV (2013), on the measurement of heat waves, Journal of Climate 26: 4500-4517, doi: 10.1175/JCLI-D-12-00383.1. 25. Pourasghar F, Eslahi M, Siyahsarani A, Akbarzadeh Y (2019), Synoptic scale influences on summertime heavy rainfall events in the 26. Northwest of Iran, Europe Meteorological Society (EMS) Annual Meeting 27. Purich A, Cowan T, Cai W, Uotila P, Van Rensch P, Pezza A, Boschat G, Perkins S (2014) Australian 28. heat waves: A CMIP5 analysis , Journal of Climate, 27: 7807-7829,doi: 10.1175/JCLI-D-14-00098.1. Journal of geophysical Research:Atmosphere, 120: 8144-8164. 29. World Meteorological Organization, (2015), Guidelines on the definition and monitoring of extreme weather and climate events 30. World Meteorological Organization,(2017), WMO Statement on the State of the Global Climate. 31. Natioanl Climate Anuual Report, (2017), http://www.ncdc.noaa.gov/sotc.