بررسی همدیدی موج گرمای آوریل 2008 ایران

نویسندگان

1 کارشناس مطالعات مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی

2 فارغ التحصیل دکتری آب و هواشناسی شهری دانشگاه شهید بهشتی

3 هیات علمی مرکز سنجش از دور دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در این تحقیق به شناسایی و علت وقوع موج گرمای آوریل 2008 به عنوان یکی از فراگیرترین امواج گرمایی در ایران پرداخته می‌شود. از آنجائی که شناخت عمیق چنین پدیده هایی فقط با استفاده از داده های زمینی امکان‌پذیر نمی‌باشد، لذا بررسی شرایط همدیدی و عوامل مؤثر جوی بیش از بیش ضروری است. جهت مطالعه همدیدی چگونگی رخداد موج گرمای موردنظر، داده‌های بازکاوی شده ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار سطح دریا، دمای هوا و همچنین مؤلفه نصف‌النهاری و مداری باد در سطوح مختلف با قدرت تفکیک 5/2 در 5/2 درجه اخذ گردید و در گام بعد، نقشه های میانگین و آنومالی فشار و ارتفاع ژئوپتانسیلی در ترازهای مختلف، فرارفت هوای گرم و نقشه‌‌ی ضخامت با استفاده از نرم افزار GrADS رسم شد. نتایج بررسی همدیدی نشان داد که وجود کم‌فشار حرارتی در سطح زمین و استیلای پرفشار جنب حاره عامل اصلی این موج گرما بوده است. شکل‌گیری مرکز کم‌فشار حرارتی در تراز پایینی جو بر روی سودان و گسترش زبانه های آن از سمت جنوب و جنوب غربی بر روی ایران، باعث مکش هوای گرم و خشک مناطق بیابانی مانند عربستان و عراق به سمت ایران می شود. از طرفی پرفشار جنب حاره که از نوع هسته گرم می باشد، وقتی در سطوح میانی تروپوسفر شکل می‌گیرد بر اثر فرونشینی هوا در داخل آن، دما به مقدار زیادی افزایش می یابد. در نتیجه این شرایط انباشت گرما شکل می‌گیرد و تداوم آن برای چند روز موجب شکل گیری موج گرمای طولانی مدت با دمای بالا می شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Synoptic of Heat Wave in Iran in April 2008

نویسندگان [English]

  • hengameh shiravand 1
  • fereshteh rezaee 2
  • alireza shakiba 3
1 Expert of studies National Drought warning and monitoring Center
2 Graduated from Ph.D. in Urban Climatology at Shahid Beheshti University
3 faculty member of Remote Sensing Center of Shahid Beheshti University
چکیده [English]

In this research, we attempted to identify the cause for occurrence of the heat wave in April 2008 as one of the most significant and most comprehensive heat waves. Since deep recognition of such phenomena is not possible only by ground data, so, it is necessary to study synoptic conditions and effective atmospheric factors more than before. To study synoptic of how the heat wave occurs, the geopotential height, sea level pressure, air temperature, as well as the meridian and orbital component of the wind data at various levels with a resolution of 2.5 to 2.5 degrees, were obtained and the mean maps and anomalies of geopotential pressure and height at different levels, hot air flow and thickness map were plotted using GrADS software. The synoptic results showed that the existence of thermal low pressure in sea level and settlement of the subtropical high pressure was a major cause of this heat wave. The formation of a thermal low pressure center in the lower level of the atmosphere, on Sudan and the expansion from the south and southwest on Iran, causes the hot and dry weather of the desert areas, such as Saudi Arabia and Iraq move towards Iran. On the other hand the subtropical high pressure with hot core, when formed at the intermediate levels of the troposphere, causes a considerable increase in temperature due to air subsidence inside it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heat wave
  • Synoptic
  • Subtropical High Pressure
  • Thermal Low Pressure
  • Iran

مراجع

منابع
1- اسمعیل نژاد، م.، م. خسروی، ب. علیجانی و س. ا. مسعودیان، 1392، شناسایی امواج گرمایی ایران، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 33: 54-39.
 
2- الماسی، ف.، ت. طاووسی و ن. حسین‌آبادی، 1395، واکاوی رفتار و تغییرات بسامد رخداد امواج گرمایی شهر اهواز، مجله آمایش جغرافیایی فضا، شماره 5: 150 – 137.
3- پرک، ف.، ا. روشنی و ب. علیجانی، 1394، واکاوی همدیدی سامانه کم‌فشار سودانی در رخداد ترسالی­ها و خشکسالی‌های نیمه جنوبی ایران، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 15: 90 – 75.
4- توحیدی زاده، ع.، 1392، تحلیل سینوپتیکی و منشأ یابی موج‌های گرمایی زمستانی موج‌های گرمایی زمستانه غرب در دهه اخیر و ارتباط آن با واچرخندهای جنب حاره، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی.
5- چراغی، م.، 1391، تحلیل سینوپتیک امواج سرما و گرما در ایستگاه­های منتخب جنوب غرب ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی.
6- زنگنه، س.، ح. لشکری و م. مرادی، 1394، تحلیل سینوپتیکی پرفشار عربستان و اثر آن بر خشکسالی‌های جنوب و جنوب غرب ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی.
7- سپه­وند، ر.، 1393، تحلیل آماری و سینوپتیک امواج گرمایی فرین غرب ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس.
8- علیجانی، ب. و م. کاویانی، 1371، مبانی آب و هواشناسی، چاپ 12، انتشارات سمت، 532 ص.
 
9- قائمی، ه.، آ. زرین، م. آزادی و م. فرج زاده اصل، 1388، تحلیل الگوی فضای پرفشار جنب حاره بر روی آسیا و آفریقا، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره 1: 245-219.
 
10- لشکری، ح. و ز. محمدی، 1394، اثر موقعیت استقرار پرفشار جنب‌حاره‌ای عربستان بر سامانه­های بارشی در جنوب و جنوب غرب ایران، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره 1: 90 – 73.
 
11- منتظری، م. و س. ا. مسعودیان، 1389، شناسایی الگوهای فرارفت دمایی ایران در سال­های سرد، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 74: 94-79.
 
12- هدایتی زاده، م.، 1394، تحلیل سینوپتیک موج گرما و سرما در استان کرمانشاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی.
 
13- یزدان پناه، ح. ا.، ن. سپندار و م. احمدیان،1391، بررسی امواج گرمایی حادث شده در کرمانشاه، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت، چالش­ها و رهیافت­ها.
14- Amengual, A., V. Homar, R. Romero, H. E. Brooks, C. Ramis, M. Gordaliza & S. Alons, 2014, Projections of heat waves with high impact on human health in Europe, Global and Planetary Change, No. 119, pp. 71-84.
 
15- Cook, B. I., T. R. Ault & J. E. Smerdon, 2015, Unprecedented 21st century drought risk in the American Southwest & Central Plains, No.1, pp. 1-7.
 
16- Croitoru, A. E., A. Piticar, F. A. Ciupertea & C. F. Rosca, 2016, Changes in heat wave indices in Romania over the period 1961-2015, Global and Planetary Change, No. 146, pp. 109-121.
 
17- IPCC, Glossary of terms, In C. B. Field, V. Barros, T. F. Stocker, D. Qin, D. J. Dokken, K. L. Ebi et al. (Eds.), 2012, A special report of Working Groups I and II of IPCC, pp. 555-564, Cambridge, UK & New York, USA, Cambridge University Press.
 
18- Jaswal, A. K., P. C. S. Rao & V. Singh, 2015, Climatology and trends of summer high temperature days in India during 1969–2013, Journal of Earth System Science, No. 124 (1), pp. 1–15.
 
19- Liu, G., L. Zhang, B. He, X. Jin, Q. Zhang, B. Razafindrabe & H. You, 2015, Temporal changes in extreme high temperature, heat waves and relevant disasters in Nanjing metropolitan region, China, Natural Hazards, No. 76, pp. 1415-1430.
 
20- Meehl, G. A & C. Tebaldi, 2004, More intense, more frequent, and longer lasting heat waves in the 21st century, No. 305 (5686), pp. 994-997.
 
21- Matthies, F., G. Bickler, N. C. Marin & S. Hales, 2008, Heat health action plans: guidance, Available at:http://www.euro.who.int/data/assets/pdf_file/0006/95919/E91347.pdf, Accessed on: 10 January, p. 45.
 
22- McGregor, G., P. Bessemoulin, K. Ebi & B. Menne, 2010, Heat waves and Health: Guidance on warning system development, Report submitted to World Meteorological Organization and The World Health Organization, No. 1142, Geneva, Switzerland.
 
23- Rusticucci, M., G. Almeira & O.  Lhotka, 2015, Long-term variability of heat waves in Argentina and recurrence probability of the severe 2008 heat wave in Buenos Aires, Theoretical and Applied Climatology, pp. 1-11.
 
24- Seneviratne, S. I., M. G. Donat, B. Mueller & L. V. Alexander, 2014, No pause in the increase of hot temperature extremes, Nat. Climate. Change, No. 4 (3), pp. 161-163.
 
 
 
 
 
25- Seluchi, M. E., F. A. Norte, J. L. Gomes & S. C. Simonelli, 2006, Synoptic and thermodynamic analysis of an extreme heat wave over subtropical South America, Proceedings of 8th ICSHMO, Foz do Iguaçu, Brazil, April 24-28, INPE: 2009-2010.
 
 
 

26- Theoharatos, G. K., A. Pantavou, A. Mavrakis, G. Spanou, P. Katavoutas, P. Efstathiou, D. Mpekas & O. Asimak, 2010, Heat waves observed in 2007 in Athens, Greece: synoptic conditions, bioclimatological assessment, air quality levels and health effects, Environmental Research, No. 110 (2), pp. 152-161.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 بهمن 1397
  • تاریخ بازنگری: 06 آبان 1398
  • تاریخ پذیرش: 10 آذر 1398
  • تاریخ اولین انتشار: 10 آذر 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار