یادداشت تحقیقاتی
داود پرهیزکار
چکیده
سال‌هاست که بحث توسعه پایدار در جوامع بین‌المللی و ایران مطرح شده است؛ اما توسعه پایدار چیست؟ چه فرقی با توسعه ناپایدار دارد؟ در گذشته تصور حاکم این بود که محیط زیست به طور عمده برای استفاده و استثمار از سوی انسان ایجاد شده است.
بیشتر
سال‌هاست که بحث توسعه پایدار در جوامع بین‌المللی و ایران مطرح شده است؛ اما توسعه پایدار چیست؟ چه فرقی با توسعه ناپایدار دارد؟ در گذشته تصور حاکم این بود که محیط زیست به طور عمده برای استفاده و استثمار از سوی انسان ایجاد شده است.
مقاله پژوهشی
سیاوش غلامی؛ الهه اولاد
چکیده
همگرایی (واگرایی) تراز بالا از طریق حرکات نزولی (صعودی) و واگرایی (همگرایی) تراز پایین با یکدیگر برهمکنش دارند و این حرکات منجر به تشدید یا تضعیف گرادیان دمای سطوح پایین (جبهه‌زایی یا جبهه‌زدایی) می‌شوند. در این تحقیق چرخند جبهه‌ای که در 18 نوامبر 2009 بر روی ایران مستقر بوده است، برای مطالعه انتخاب شد. در مرحله اول مدل WRF با استفاده از ...
بیشتر
همگرایی (واگرایی) تراز بالا از طریق حرکات نزولی (صعودی) و واگرایی (همگرایی) تراز پایین با یکدیگر برهمکنش دارند و این حرکات منجر به تشدید یا تضعیف گرادیان دمای سطوح پایین (جبهه‌زایی یا جبهه‌زدایی) می‌شوند. در این تحقیق چرخند جبهه‌ای که در 18 نوامبر 2009 بر روی ایران مستقر بوده است، برای مطالعه انتخاب شد. در مرحله اول مدل WRF با استفاده از دادههای GFS برای منطقه مورد نظر اجرا شد. در مرحله بعد کمیت‌هایی مانند ارتفاع ژئوپتانسیلی و مؤلفه‌های افقی سرعت باد برای ترازهای 500 هکتوپاسکال به بالا در ورودی مدل تغییر داده شد، به این صورت که برای این ترازها بجای دادههای اصلی از دادههای 24 ساعت قبل استفاده و از 500 هکتوپاسکال به پایین همان دادههای ساعت مورد نظر استفاده و مدل اجرا شد. جملات تابع جبهه‌زایی مانند جملات هم‌شاری و چینشی برای هر دو اجرای مدل محاسبه و ترسیم شد. مقایسه دو اجرای مدل اختلاف‌هایی را به وضوح در مقادیر تابع جبهه‌زایی و جملات آن نشان داد. اختلاف بیشتر در جبهه سرد مشاهده شد که دارای گرادیان دمایی بزرگ‌تری است. در نهایت دریافتیم که همزمانی حرکات قائم ترازهای پایین با حرکات قائم ترازهای بالا در فرایند جبهه‌زایی تأثیر مستقیم دارد و اگر سرعت جریان جتی تراز بالا در اجرای مدل از طریق مولفه‌های افقی سرعت دچار تغییر شود، این تغییر در تک تک جملات تابع جبهه‌زایی نیز دیده می‌شود که نشان از تأثیر به سزای تراز بالا روی جبهه‌زایی سطحی دارد.
مقاله پژوهشی
هدیه احمدپری؛ سید ابراهیم هاشمی گرم دره؛ کبری قلعه کهنه
چکیده
تبخیر-تعرق پتانسیل یکی از عوامل مهم چرخه هیدرولوژی است که باید در طرح‌های آبیاری و زهکشی برآورد شود. نتایج مطالعات مختلف نشان داده است که در فقدان لایسیمتر، روش فائو- پنمن- مانتیث تخمین قابل قبولی از مقادیر تبخیر ...
بیشتر
تبخیر-تعرق پتانسیل یکی از عوامل مهم چرخه هیدرولوژی است که باید در طرح‌های آبیاری و زهکشی برآورد شود. نتایج مطالعات مختلف نشان داده است که در فقدان لایسیمتر، روش فائو- پنمن- مانتیث تخمین قابل قبولی از مقادیر تبخیر و تعرق ارائه می‌نماید، ولی به دلیل نیاز به وجود پارامترهای زیاد هواشناسی دارای محدودیت میباشد. از این رو روش‌های غیرمستقیم برآورد تبخیر-تعرق گیاه مرجع که به دادههای کمی احتیاج دارند بایستی برای شرایط اقلیمی هر منطقه مورد ارزیابی قرار گیرند. در این پژوهش تبخیر-تعرق گیاه مرجع به وسیله‌ی نرم‌افزار Ref-ET و با بکارگیری دادههای هواشناسی ایستگاه سینوپتیک سپیدان در طی سال‌های آماری 1383 تا 1394 محاسبه شد. ارزیابی نتایج روش‌های مختلف با روش استاندارد فائو-پنمن-مانتیث صورت گرفت. کارایی روش‌های مورد مقایسه با استفاده از آماره‌های ریشه میانگین مربع خطا (RMSE) و میانگین خطای مطلق (MAE) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که روش‌های با پایه پنمن مانتیث (ASCE st PM، ASCE PM rs، ASCE PM) به ترتیب با RMSE حدود 03/0، 079/0، 079/0 و MAE حدود 021/0، 068/0، 069/0 مناسب‌ترین روش‌ها برای برآورد تبخیر-تعرق گیاه مرجع به شمار می‌آیند و روش‌های FAO 24Rd و FAO Pan به ترتیب با RMSE حدود 426/1، 338/2 و MAE حدود 186/1، 072/2 دارای کمترین تطابق با روش فائو پنمن مانتیث هستند. بنابر این در صورت کمبود آمار مورد نیاز برای بکارگیری روش فائو–پنمن-مانتیث در منطقه سپیدان می‌توان روش‌های دارای بیشترین تطابق با روش مرجع را به عنوان بهترین شاخص برای اندازه‌گیری و بررسی تبخیر-تعرق پتانسیل و نیاز آبی گیاهان در نظر گرفت.
مقاله پژوهشی
آیدا فاروقی؛ منا کاظمی؛ مجتبی جلالی؛ سعیده هاشمیان؛ نادر نصرتی
چکیده
پدیده گرد و خاک از جمله رخدادهایی است که همواره در مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین اتفاق می افتد و آثار زیانباری بر بخش های مختلف جامعه وارد می سازد. تداوم خشکسالی ها همراه با کاهش میزان رطوبت خاک و گاه تغییر کاربری ها بوسیله عامل انسانی طی سال های اخیر سبب گستردگی این پدیده در مناطق مختلفی از کشور گردیده است. بررسی آمار 17 ساله هواشناسی ...
بیشتر
پدیده گرد و خاک از جمله رخدادهایی است که همواره در مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین اتفاق می افتد و آثار زیانباری بر بخش های مختلف جامعه وارد می سازد. تداوم خشکسالی ها همراه با کاهش میزان رطوبت خاک و گاه تغییر کاربری ها بوسیله عامل انسانی طی سال های اخیر سبب گستردگی این پدیده در مناطق مختلفی از کشور گردیده است. بررسی آمار 17 ساله هواشناسی خراسان شمالی بیانگر رخداد پدیده گرد و خاک طی سال‌های اخیر در سطح استان می باشد. جهت شناسایی ساختار و تعیین چشمه گرد و خاک، دوره آماری ماه مارس تا می 2011جهت اجرای مدل اقلیمی منطقه ای RegCM-4 پیوند خورده با طرح واره غبار با گام مکانی 40 کیلومتر انتخاب شد. خروجی مدل نشان داد که بخش های جنوبی ترکمنستان همجوار با ایران (شمال شرق ایران) در ابتدا محل برخاستن ذرات گرد و خاک به هوا بوده، سپس همراه با افزایش شیو فشاری و به تبع آن افزایش شدت وزش باد علاوه بر افزایش عمق ذرات نوری، گرد و خاک بیابان قره قوم ترکمنستان و بخش های شمالی افغانستان را نیز در می گیرد. انتقال گرد و خاک به منطقه متاثر از افزایش فشار بر روی ترکمنستان، دریای خزر و خراسان و استقرار کم فشار بر روی بخش شرقی ایران و پاکستان بوده که در نتیجه آن جهت جریانات شمالی گشته است.
مقاله پژوهشی
فاطمه بشیریان؛ حجت الله یزدان پناه؛ مرضیه مجدبرزکی
چکیده
سرما و یخبندان از فاکتورهای مهم محدودکننده توزیع و تولید در گیاهان هستند که به سبب آسیبهای ناشی از آنها، هر ساله پتانسیل تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و باغی در مناطق آسیبپذیر کشور کاهش مییابد. هدف از انجام این پژوهش تحلیل آماری یخبندان‌های شهر کاشان، میزان تأثیر آنها روی محصولات کشاورزی و در پایان با توجه به نتایج ...
بیشتر
سرما و یخبندان از فاکتورهای مهم محدودکننده توزیع و تولید در گیاهان هستند که به سبب آسیبهای ناشی از آنها، هر ساله پتانسیل تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و باغی در مناطق آسیبپذیر کشور کاهش مییابد. هدف از انجام این پژوهش تحلیل آماری یخبندان‌های شهر کاشان، میزان تأثیر آنها روی محصولات کشاورزی و در پایان با توجه به نتایج به دست آمده ارایه پیشنهاداتی برای توسعه پایدار کشاورزی در این منطقه میباشد. جهت دستیابی به این اهداف، دادههای دمای حداقل روزانه ایستگاه هواشناسی سینوپتیک کاشان در دوره آماری 43 ساله (1/1/1971 تا 31/12/2014) از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید و بر اساس تقویم شمسی مرتب شدند. پس از تشخیص تصادفی و نرمال بودن دادهها، با استفاده از روش پارامتری رگرسیون خطی دو متغیره در سطح معناداری 95 درصد، روند کاهشی معناداری (هر ده سال، چهار روز کاهش) در تعداد روزهای یخبندان مشاهده شد. نتایج به دست آمده نشان میدهند که اغلب دماهای انجماد رخ داده در ایستگاه کاشان در حدی بودهاند که بیشتر به گیاهان حساس، سبزیجات و شکوفه درختان آسیب رساندهاند. میانگین دوره یخبندان در این ایستگاه 46 روز میباشد و بازه زمانی احتمال وقوع یخبندان در آن به طور یقین زودتر از 28 مهرماه و دیرتر از 24 فروردین نخواهد بود. شدیدترین یخبندان شهر کاشان در طول دوره آماری مورد مطالعه، در زمستان سال 1386 و با دمای 17-درجه سلسیوس اتفاق افتاد که در مجموع 148 میلیارد تومان به بخش کشاورزی شهرستان خسارت وارد کرد. اغلب یخبندان‌های کاشان از نوع زمستانه میباشد، بنابراین در مورد محصولاتی مانند درختان همیشه سبز (نظیر مرکبات و زیتون) پیشنهاد می‌شود که از ارقام مقاوم به سرما بیشتر استفاده شود.
مقاله پژوهشی
آب و هوا
شهاب شفیعی؛ غلامعلی مظفری؛ فاطمه قادری
چکیده
به منظور دستیابی به مدیریت ریسک بارشهای فرین جهت کاهش خسارات ناشی از آن در غرب کشور و برای شناسایی شرایط ترمودینامیکی وقوع این پدیده طی دوره آماری 50 ساله (2010-1961)، از نمودار اقلیمی Skew-T log P استخراج شده از وب سایت دانشگاه وایومینگ آمریکا استفاده شد. و همچنین شاخصهای ناپایداری جوی مانند SI, LI, Sw, KI, C.T, V.T, T.T, PWC سطح ایستگاه کرمانشاه- ...
بیشتر
به منظور دستیابی به مدیریت ریسک بارشهای فرین جهت کاهش خسارات ناشی از آن در غرب کشور و برای شناسایی شرایط ترمودینامیکی وقوع این پدیده طی دوره آماری 50 ساله (2010-1961)، از نمودار اقلیمی Skew-T log P استخراج شده از وب سایت دانشگاه وایومینگ آمریکا استفاده شد. و همچنین شاخصهای ناپایداری جوی مانند SI, LI, Sw, KI, C.T, V.T, T.T, PWC سطح ایستگاه کرمانشاه- به منظور پوشش کامل منطقه- (مربوط به 21 مورد وقوع بارش فرین) محاسبه شد. و نتایج حاصل از کلیه شاخصهای فوق با استانداردهای ناپایداری جوی مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفت. در این بررسی مغایرتهایی بین ارقام مشاهداتی و ارقام پیشگویی شده ملاحظه گردید و نهایتاً شاخصهای ناپایداری منطقه به این صورت، SI ≤ ،71/20 LI ≤ ،63/16Sw ،25/16 ≤ KI ،23/1 ≤ C.T ،50/8 ≤ V و 90/18≤ T.T33≤ تعیین شدند. افزایش SW ،KI ، C.T، V.T و T.T از مقادیر استاندارد ناپایداریهای جوی به اعداد بزرگتر و کاهش SI و LI به اعداد کوچکتر نشانگر افزایش شدت ناپایداری و افزایش احتمال وقوع بارش فرین می باشد. نتایج حاصل نشان داد که شرایط ناپایداری بالقوه در هنگام رخداد بارش فرین بر نیمرخ قایم جو مستولی گشته بود. و همچنین سامانههای غربی در دورههای بارش فرین با یک سامانه کمفشار مدیترانهای در روی سطح زمین و ناوه سطح فوقانی همراه است که الگوی مناسبی برای بارش فرین بوده و رطوبت لازم برای بارش را تامین میکند.
مقاله ترویجی
زهره عصار؛ مسعود مسعودی
چکیده
در این تحقیق خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی و خشکسالی در استان خراسان رضوی در طی دوره آماری 23 ساله (1390-1368) مورد برررسی قرار گرفت. تغییرات اقلیمی در سطح استان با استفاده از شاخص رطوبتی دومارتن و تغییرات دما بدست آمد. به منظور بررسی خشکسالی نیز از دو شاخص SIAP[1] و PNPI[2] استفاده شد. نتایج نشان داد که براساس خطر تغییرات اقلیمی، 76 درصد استان تحت ...
بیشتر
در این تحقیق خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی و خشکسالی در استان خراسان رضوی در طی دوره آماری 23 ساله (1390-1368) مورد برررسی قرار گرفت. تغییرات اقلیمی در سطح استان با استفاده از شاخص رطوبتی دومارتن و تغییرات دما بدست آمد. به منظور بررسی خشکسالی نیز از دو شاخص SIAP[1] و PNPI[2] استفاده شد. نتایج نشان داد که براساس خطر تغییرات اقلیمی، 76 درصد استان تحت تأثیر خطر خیلی شدید، 1/11 درصد دارای خطر شدید و 8/12 درصد در کلاس بدون خطر قرار دارد. از نظر خطر خشکسالی براساس شاخص SIAP نیز 9/4 درصد استان تحت تأثیر خطر شدید، 4/64 درصد متوسط و 7/30 در کلاس خطر کم قرار دارد و براساس شاخصPNPI، 3/49 درصد تحت تأثیر خطر شدید، 9/19 درصد خطر متوسط و 7/30 درصد در کلاس خطر کم قرار دارد. بنابراین نتایج نشان داد که میزان خطر خشکسالی با استفاده از شاخص PNPI بیشتر از شاخصSIAP است. [1]Standard Index of Annual Precipitation (SIAP) [2]Percent of Normal Precipitation Index (PNPI)
مقاله پژوهشی
زینب احمدی مقدم؛ محمدرضا نوری امامزاده ئی
چکیده
دراین پژوهش روند دماهای بیشینه، کمینه و متوسط درایستگاه شهرکرد در دوره زمانی 1392-1363بررسی شده‌است. این ایستگاه در سال 1381 به محل فرودگاه شهرکرد تغییر مکان داده شد که از لحاظ استقرار دارای جابه‌جایی ناچیزی بود. معنی‌داری روند دما با مقایسه میانگین دو نیمه متوالی، آزمون من-کندال و آزمون گرافیکی من-کندال و تحلیل روند در مقیاس ماهانه، ...
بیشتر
دراین پژوهش روند دماهای بیشینه، کمینه و متوسط درایستگاه شهرکرد در دوره زمانی 1392-1363بررسی شده‌است. این ایستگاه در سال 1381 به محل فرودگاه شهرکرد تغییر مکان داده شد که از لحاظ استقرار دارای جابه‌جایی ناچیزی بود. معنی‌داری روند دما با مقایسه میانگین دو نیمه متوالی، آزمون من-کندال و آزمون گرافیکی من-کندال و تحلیل روند در مقیاس ماهانه، فصلی و سالانه انجام شد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین دو نیمه متوالی بیانگر این بود که در پانزده سال دوم نسبت به پانزده سال اول، متوسط کمینه دما81/0- کاهش و بیشینه دما 98/0 افزایش داشتند. بر اساس آزمون من-کندال بیشینه دما در ماههای اسفند و مهر روند معنیدار افزایشی رانشان می دهد. هر سه روش تأیید کردند که بیشینه دما سالانه در ایستگاه شهرکردروند افزایشی دارد ولی روندی معنی‌داری را در متوسط دمای سالانه نشان نداند.آزمون گرافیکی من-کندال روند معنیدار کاهشی را برای متوسط دمای کمینه سالانه تایید کرد. همچنین نتایج آزمون من-کندال نشان داد که بیشینه دما در تمامی فصلها دارای روند غیر معنیدار افزایشی و کمینه دما روند غیرمعنیدار کاهشی را دارد. واژههای کلیدی: آزمون من-کندال، ایستگاه شهرکرد، دما، روند.
