آشکارسازی روند تغییرات دما و بارش سالانه و فصلی تهران طی دوره 1984-2014

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مهندسی محیط زیست - منابع آب، دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران

3 استادیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران

چکیده

فرایند تغییر اقلیم، به ویژه تغییر دو کمّیت مهم دما و بارندگی از مهمترین مباحث مطرح در علوم محیطی است. هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات دما و بارش ایستگاه هواشناسی همدید (سینوپتیک) تهران (مهرآباد) و مطالعه انحراف احتمالی آن از حالت نرمال می‌باشد. بدین منظور، پس از گردآوری داده‌های ماهانه بارش و دما و بررسی کیفیت و همگنی آنها، با استفاده از آزمون‌های رگرسیون و من-کندال گرافیکی به بررسی روند فصلی و سالانه تغییر اقلیم استان تهران پرداخته شده و بدین منظور از آمار ایستگاه هواشناسی فرودگاه مهرآباد استفاده شده است. سپس ناهنجاری‌های دما و بارش متوسط سالانه نیز محاسبه شده و از طریق برآورد میانگین متحرک، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان می‌دهد که طی سه دهه اخیر، روند افزایشی ناچیز و غیرمعناداری بر دمای تهران حاکم بوده و تغییرات دما با شیب ملایمی صورت گرفته است. دما در دهه اول از دوره مورد بررسی، کمتر از میانگین بلند مدت آن بوده، اما در دو دهه اخیر، در مجموع، دما بیشتر از میانگین بلندمدت (نرمال) آن بوده است. در رابطه با متغیر بارش، هیچ گونه روند معناداری در دوره مورد بررسی مشاهده نشد و می‌توان گفت که اکثر تغییرات بارش تهران طی سه دهه اخیر، به صورت نوسان ظاهر شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Trend Detection in Tehran Temperature and Precipitation during 1984-2014

1- ابطحی، سیّد مرتضی؛ سیف، عبدا...؛ و خسروشاهی، محمد؛ 1393، فصل‌نامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 21؛ شماره1، ص. 1-12.
2- اداره تحقیقات اقلیمی و هواشناسی کاربردی استان تهران (گزارش سالانه)، 1390، ماهنامه هواشناسی اداره کل هواشناسی استان تهران.
3- حجازی زاده، ز.، و پروین، ن.، 1388، بررسی تغییرات دما و بارش تهران طی نیم قرن اخیر، جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای (پیش‌شماره پاییز و زمستان)، ص43-56.
4- حجام، س.، خوشخو، ی.، و شمس‌الدین وندی، ر.، 1387، تحلیل روند تغییرات بارندگی‌های فصلی و سالانه چند ایستگاه منتخب در خوزه مرکزی ایران با استفاده از روش‌های ناپارامتری، پژوهش‌های جغرافیایی، جلد 40، شماره 64، ص157-168.
5- خلیلی، ع.، و بذرافشان، ج.، 1383، تحلیل روند تغییرات بارندگی‌های سالانه، فصلی، و ماهانه پنج ایستگاه قدیمی ایران در یکصد و شانزده سال گذشته، بیابان، جلد 9، شماره 1، ص 25- 33.
6- خوشحال دستجردی، ج.، و قویدل رحیمی، ی.، 1387، کاربرد آزمون ناپارامتری من-کندال در برآورد تغییرات دمایی (مطالعه موردی: اصفهان)، فصل‌نامه فضای جغرافیایی، سال هشتم، شماره 22، ص21-38.
7- عربی یزدی، اعظم؛ ثنایی نژاد، سید حسین؛ و بنایان، محمد؛ 1392، برآورد آنومالی بارش و دمای سالانه در شمال شرق ایران و تأثیر آن بر عملکرد محصول گندم دیم؛ نشریه آبیاری و زهکشی ایران، شماره4، جلد7، ص554-558.
8- فرخ نیا، ا.؛ و مرید، س.، 1393، ارزیابی اثر تغییرات بارش و دما بر روند جریان رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه، مجله آب و فاضلاب، شماره 3، ص. 86- 97.
9- کارآموز، م.، و عراقی نژاد، س.، 1384، هیدرولوژی پیشرفته، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران.
10- کوثری، م.ر.؛ اختصاصی، م.ر.؛ تازه، م.؛ صارمی نائینی، م.ع. 1387، بررسی روند تغییرات بارش، دما، و رطوبت نسبی در 26 ایستگاه سینوپتیک کشور، پژوهش و سازندگی، دوره 21، شماره وِزه نامه (منابع طبیعی)، ص196-207.
11- معروفی، ص. و طبری، ح.، 1390، آشکارسازی روند تغییرات دبی رودخانه مارون با استفاده از روش‌های پارامتری و ناپارامتری، مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره 101، ص125-146.
12- Clarke, T.S., 2003, Regional Climate Change: Trend Analysis of Temperature and Precipitation Series at Canadian Sites, Canadian Journal of Agricultural Economics, 48: 194-210.
13- Delju, A. H., Ceylan, A., Piguet, E., and Rebetez, M., 2013, Observed climate variability and change in Urmia Lake Basin, Iran. Theoretical and Applied Climatology, 111: 285-296.
14- Gibbs, W.J. and Maher. J.V., 1967, Rainfall declines as drought indicators. Bureau of Meteorology Bulletin No. 48, Commonwealth of Australia, Melbourne.
15- IPCC, 2001, Climate change 2001: The Scientific Basis;, Contribution of Working Group Ito the Third Assessment Report of the Intergovernmental panel on Climate Change(IPCC), Houghton, J.T. Dinggs. Y. Noguer, M.P.J. Linden, V.X. Maskell, D.K. & Johnson, C.A., Cambridge University Press, Cambridg,  UK.881.
16- Kavyani, M. and Asakareh, H., 2005, Statistical investigation of long trend of annual rainfall in Esfahan, research magazine of Esfahan University (Humanism), 18:143-162. (In Persian)
17- Khosravi, M., Javdani Khalifeh, N. and Mohammadnia Gharaei, S., 2003, Investigation of coincidence temperature time series in Mashad with fluctuation of earth temperature, Collection of articles in the third national conference of climate change, Esfahan. (In Persian)
18- Rahimzadeh, F., Asgari, A. and Nouhi, K., 2003, The theory on difference in rate of increase of maximum and minimum temperature and decrease of diurnal temperature range (DTR) in Iran. 3rd Regional Conference and 1st national institute of climate change. (In Persian)
19- Serrano, A., Mateos, V.L., and Garcia, J.A., 1999, Trend Analysis of Monthly Precipitation Over the Iberian Peninsula for the Period 1921-1995. Phys. Chem. EARTH (B), 24 (1-2): 85-90.
20- Wang, S.W., Zhu J.H., and Cai, J.N., 2004, Interdecadal variability of temperature and precipitation in China since 1880. Advanced Atmospheric Science. 21: 307-313.
21- Wang, W., Shao, Q., Peng, S., Zhang, Z., Xing, W., An, G., and Yong, B., 2011, “Spatial and temporal characteristics of changes in precipitation during 1957-2007 in the Haihe River basin, China.” Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, 25(7): 881-895.
22- WMO,1997, Progress Reports to CCL on Statistical Methods .WCDMP-No. 32.WMO /TD. No. 834.
23- Xu, Z. X., Takeuchi, K., and Ishidaira, H., 2003, Monotonic trend and step changes in Japanese precipitation. J. of Hydrology , 279(1-4): 144-150.