بررسی مقدار و شدت بارش‌های مولد سیل در حوضه آبریز خرم آباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشی،بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی دانشگاه آزاد خرم آباد

چکیده

استان لرستان یکی از استان­های سیل­خیز ایران است به طوری که سالانه خسارات زیادی به بخش­های مختلف از قبیل اراضی کشاورزی، ساختمان­ها، روستاها، شهرها، خطوط ارتباطی، صنایع و سایر بخش­ها وارد می­شود و باعث تلفات جانی هم می­شود. به منظور اجرای هرگونه طرح مهار سیلاب نیاز به مطالعه عوامل مؤثر در سیل است. لذا با توجه به این­که در حوضه آبریز خرم‌آباد سیلاب‌های زیادی رخ می­دهد در این پژوهش سعی در یافتن رابطه­ای بین بارش و سیل با تأکید بر عوامل اقلیمی به خصوص مقدار، مدت و شدت بارش بوده است. به این منظور پس از رسم هیدروگراف طغیان‌های رخ داده، حجم سیل محاسبه شد و به همراه خصوصیات بارش مورد تحلیل رگرسیونی قرار گرفت و روابطی به دست آمد. در این تحقیق با تحلیل نتایج مشخص شد که مقدار بارش بیشترین نقش را در بروز سیل در منطقه ایفا می‌کند. همچنین خصوصیات بارش (مقدار و شدت) تعیین کننده 
استان لرستان یکی از استان­های سیل­خیز ایران است به طوری که سالانه خسارات زیادی به بخش­های مختلف از قبیل اراضی کشاورزی، ساختمان­ها، روستاها، شهرها، خطوط ارتباطی، صنایع و سایر بخش­ها وارد می­شود و باعث تلفات جانی هم می­شود. به منظور اجرای هرگونه طرح مهار سیلاب نیاز به مطالعه عوامل مؤثر در سیل است. لذا با توجه به این­که در حوضه آبریز خرم‌آباد سیلاب‌های زیادی رخ می­دهد در این پژوهش سعی در یافتن رابطه­ای بین بارش و سیل با تأکید بر عوامل اقلیمی به خصوص مقدار، مدت و شدت بارش بوده است. به این منظور پس از رسم هیدروگراف طغیان‌های رخ داده، حجم سیل محاسبه شد و به همراه خصوصیات بارش مورد تحلیل رگرسیونی قرار گرفت و روابطی به دست آمد. در این تحقیق با تحلیل نتایج مشخص شد که مقدار بارش بیشترین نقش را در بروز سیل در منطقه ایفا می‌کند. همچنین خصوصیات بارش (مقدار و شدت) تعیین کننده 72/9درصد از حجم سیلاب‌ها بوده و سایر خصوصیات فیزیوگرافیکی حوضه کمتر از 28 درصد از رواناب منطقه را توجیه می‌کنند.
درصد از حجم سیلاب‌ها بوده و سایر خصوصیات فیزیوگرافیکی حوضه کمتر از 28 درصد از رواناب منطقه را توجیه می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation on Amount and Intensity of Rainfalls in Flood Generation in Khorramabad Basin

 
1- پروانه، ب، 1370، مطالعات مقدماتی هیدرولوژی حوضه خرم‌آباد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران.
2- پورمند، غ، 1375، بررسی عوامل اقلیمی و ژئوموفولوژیک سیلاب در حوضه رودخانه بیدواز اسفراین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد .
3- سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، 1385، بررسی تأثیر مکانی مناطق مؤثر بر دبی اوج سیلاب به منظور کاهش خسارات سیل، گزارش نهائی طرح تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی.
4- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان لرستان، 1378، مطالعات قابلیت سنجی توسعه استان لرستان، بخش منابع آب.
5- علایی طالقانی، م . و همایونی، ص، 1390، پهنة‌بندی حوضه دینور از نظر تولید سیلاب با استناد به مؤلفة ژئومورفولوژی. پژوهش‌نامة. جغرافیایی، شمارة 1، ص 39-49
6- علیزاده، ا، 1384، اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات دانشگاه امام رضا، چاپ 18، نشر.
7- قائمی، ه، 1373، مطالعات مرحله شناسائی تکمیلی طرح آبخیزداری حوضه کرخه، معاونت آبخیزداری وزارت جهاد سازندگی.
8- لشنی زند، م، 1375، تحقیق در مورد فرسایش مراتع حوضه آبریز کشکان در ارتباط با میزان و شدت بارندگی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان .
9- وزارت جهاد و سازندگی و مدیریت آبخیزداری، مطالعات جامع کنترل سیل در استان لرستان، جلد2.
10- یزدانی، و. بهجی، ا. و ارفع، ع ، 1393، برقراری سیستم هشدار سیل با استفاده از مدیریت یکپارچه مدل‌های هیدرولوژیکی و هیدرولیکی )مطالعه موردی: حوضه آبخیز سد گرمی چای(.  فصل‌نامه علمی پژوهشی اکوسیستم‌های طبیعی ایران، سال پنجم، شماره چهارم،ص 109-122.
11 -Barth, A., Montanari, A., and Toth, E. 2002. Neural networks and non-parametric methods for improving real–time flood forecasting through conceptual hydrological models, Hydrology & Earth System Sciences, 6(4), 627-640.
12- Choudhari, K.; Panigrahi, B.; Paul, J.C. (2014). Simulation of rainfall-runoff process using HEC-HMS model for Balijore Nala watershed, Odisha, India, International Journal of Geomathics and Geosciences, 5)2): 253-266.
13-Dsa, G.H., 2000, Hydrology and Soil Conservation Engineering, Printed Hall of India, New Delhi, 490 p.
14- French, M., Krajewskj, W., and Cuykendall, R. 1992. Rainfall forecasting in space and time using a neural network, Journal of Hydrology, Vole 132, P, 1-31.
15-Garambois, P.A., H.K. Larnier, D. Roux, D. Labat, 2014. Analysis of flash flood triggering rainfall for a process-oriented hydrological model, Atmospheric Research, Vol. 137, Issue14, pp. 14-24.
16-Kamp, R., and Savenije, H. 2007. Hydrological Model coupling with Anns, Hydrology and Earth System Sciences, 11, 1869-1881.
17-Nathan, R.J. (1993). On the assessment of catchment similarity for the transposition of hydrologic indices. Hydrology and water resources symposium: 93-98.
18-patton, P.C. and V. R. Backer (1967) morphometry and floods in small drainage basins subject to diverse hydro geomorphic controls. Water resources research. 12: 941-952.
19-pitiick, J. (1994), relation between peak flows, precipitation and physiography for five mountainous regions in the western U.S.A jour, of hydrology, 158:219-240.
20-Riggs, H. C. (1990) Estimating flow characteristics at ungagged sites, IAHS pub., 191:159-169.
21- Thomas. W. O. (1987) comparison flood frequency estimates based on observed and model generated peak flows. Proceedings of the international symposium on flood frequency and Risk analysis.
22-Toth, E., Brath, A., and Montanari, A. 2001. Comparison of short-term rainfall predication models for real-time flood forecasting, Journal of Hydrology, 239,132-147.
23-Tsung, Y., Yi-Ting, Y., and Hung-Chi, K., 19 August 2013, Improvement of watershed flood forecasting by typhoon rainfall climate model with an ANN-based southwest monsoon rainfall enhancement, Journal of Hydrology, In Press, Corrected Proof.
دوره 41، 96-97 - شماره پیاپی 96
فروردین 1396
صفحه 1-8
  • تاریخ دریافت: 20 فروردین 1395
  • تاریخ بازنگری: 20 فروردین 1396
  • تاریخ پذیرش: 20 فروردین 1396
  • تاریخ اولین انتشار: 20 فروردین 1396