بررسی برخی شرایط همدیدی هنگام وقوع پدیده گردوغبار30 ژوئن 2008 در نیمه غربی کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس اداره هواشناسی ایلام

2 عضو هیأت علمی پژوهشکده هواشناسی

3 استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

پدیده گردوغبار حاصل از توفان های گردو خاک در سالیان اخیر بعلت تکرار و تشدید آنها در کشورهای همسایه به یک پدیده زیانبخش تقریبا دائمی برای کشور ایران مخصوصا نیمه غربی تبدیل شده است از این رو مطالعه و بررسی این پدیده از جنبه های زیست محیطی، هواشناسی ، منابع آب ، توسعه همگون و ... یک امر ضروری است. در این تحقیق یک مورد خاص از این پدیده که منجر به افت کیفیت هوا و کاهش دید افقی به زیر 500 متر شد مورد بررسی قرار گرفت. در مطالعه حاضر از پارامترهای جوی از سطح زمین تا تراز میانی جو از قبیل  فشار میانگین سطح دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، باد در ارتفاع 10 متری و تراز 850 هکتوپاسکالی، سرعت اصطکاکی، دمای سطح زمین، و. . . . هم از داده های FNLو هم مدل MM5 استفاده شد. نتایج نشان داد که در این مورد خاص از روز قبل از وقوع پدیده بتدریج سامانه کم فشار در سطح زمین تقویت شده بطوریکه در روز وقوع  این سامانه به بیشترین عمق خود(کمترین فشار)، بصورت سلول بسته بر روی کشور عراق وجنوب غرب ایران و مناطقی از کویت می رسد که این عامل همراه با وجود سامانه پرفشار بر روی کشور ترکیه و غرب سوریه گرادیان فشاری مناسبی را بر روی غرب و شمال غرب عراق موجب میشود. بعلت این گرادیان فشاری و تقویت کم فشار در این مناطق در سطح زمین باد 10 متری با سرعت های 6 تا 7  متر بر ثانیه به بالا با جهت های شمالی و شمالغربی رخ داده که عامل ایجاد گردوخاک در سطح زمین می باشد. هماهنگ با سطح زمین با پیشروی ناوه ارتفاعی سطح 850 هکتوپاسکالی بادهای نسبتا شدید در این تراز جوی با جهت شمال غربی رخ داده که از عوامل انتقال و ترابرد ذرات خاک و غبار حاصل از توفان گردوخاک می باشد. سرعت اصطکاکی نیز از روز قبل از وقوع پدیده روند افزایشی یافته و به مقدار بیشتر از 55/. متر بر ثانیه در روز وقوع پدیده می رسد. در هنگام شب و نیز روزهای بعد که پدیده روبه زوال است سرعت اصطکاکی کاهش می یابد که بعلت پایین آمدن لایه پایدار شبانه است. نقشه های برهم نهی دما و باد در ارتفاع 850 هکتوپاسکالی نشان دهنده تقویت ریزش هوای سرد (فراررفت هوای سرد ) از قبل از وقوع تا هنگام وقوع پدیده است که بتدریج با کاهش و توقف فراررفت هوای سرد بر روی منطقه منبع ، توفان گردوخاک و به تبع آن گردوغبار تضعیف می شود.  نقشه های برهم نهی ژئوپتانسیل تراز 850 و 500 هکتوپاسکالی نیز نشان دهنده وجود سامانه کم ارتفاع  بر روی غرب عراق است که بتدریج با تضعیف این سامانه گردغبار منتقل شده توسط جریانات جوی این ترازها نیز تضعیف و از بین می رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1- مشکوتی، امیرحسین مشکوتی، میهن پرست، مجتبی، رنجبر سعادت آبادی، عباس (1389)، شبیه‌سازی موردی سرعت اصطکاکی سامانه‌های گرد و غباری نیمه غربی کشور با استفاده از مدل MM5، چکیده مقالات دومین همایش ملی فرسایش بادی و توفان‌های گرد و غبار، دانشگاه یزد.
2- مبارک حسن.الهام، غفاریان. پروین (1389)، بررسی ساز و کار شکل‌گیری گرد و غبار در خوزستان در فصل سرد، چکیده مقالات دومین همایش ملی فرسایش بادی و توفان‌های گرد و غبار، دانشگاه یزد.
3- میهن پرست، مجتبی، مشکوتی، امیرحسین و رنجبر سعادت آبادی، عباس (1388)، مطالعه نقش گرادیان فشاری و ناوه 850 هکتوپاسکالی در گرد و غبارهای تابستانه نیمه غربی کشور. چکیده مقالات دوازدهمین کنفرانس کشوری دینامیک شاره ها. دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل(1388).
4- ذوالفقاری، حسن و عابدزاده، حیدر (1384)، تحلیل سینوپتیکی سیستم‌های گرد و غبار در غرب ایران، مجله جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان 1384ص24-30.
5- توبئی‌های نجف آبادی، لیلا (1385).بررسی طوفان‌های گرد و خاک در اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات،تهران.
1- Sterk, G. and Goossens, D.(2006) Emission of soil dust and related problems in Europe: an overview .Erosion and soil & water conservation group,Wageningen University,p.o.Box 47,6700 AAWageningen, the Netherlands
2- Youngsin. Ch., Lim, J.Y., (2004). The recent characteristics of Asian dust and haze events in Seoul, Korea. Meteorol Atmos Phys 87,143-152. Austria.
3- ZHANG Hongsheng, ZHU Hao, PENG Yan, KANG Ling, CHEN Jiaye, and Soon-Ung PARK.(2007) .Experiment on dust flux during duststorm periods over Desert Area. Seoul National University, Seoul 151-742, Page(239-247).
4- S. Pal Arya. An Introduction Micrometeorology. Academic Press. Second edition, 2001.