تحلیل روند پدیده هواشناختی گردوغبار در ایستگاه هواشناسی تبریز طی دوره 1951 تا 2011

حسینی صدر, عاطفه; محمدی, غلام حسن; حسینی صدر, منیژه

تحلیل روند پدیده هواشناختی گردوغبار در ایستگاه هواشناسی تبریز طی دوره 1951 تا 2011

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ مربی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی 3697-19395 تهران، ایران

² دانشجوی دوره دکتری اقلیم‌شناسی دانشگاه تبریز و کارشناس هواشناسی استان آذربایجان شرقی

³ کارشناسی ارشد جغرافیا، دبیر آموزش و پرورش استان آذربایجان غربی، شهرستان خوی

چکیده

به منظور مطالعه روند تغییرات سالانه و فصلی وقوع گرد و غبارها در شهر تبریز از داده‌های 61 ساله تعداد روزهای گرد و غباری ایستگاه هواشناسی تبریز استفاده شد. در ابتدا به منظور ارائه اطلاعات اولیه از شرایط و اقلیم گرد و غبار در ایستگاه مورد مطالعه، تغییرات فراوانی سال به سال و پراکندگی درصد فراوانی ماهانه روزهای همراه با گرد و غبار با استفاده از نمودار مورد تحلیل قرار گرفت. به منظور بررسی روند وقوع این پدیده مخاطره‌آمیز اقلیمی از روش آماری ناپارامتری من-کندال و سن استیمیتور استفاده شد. در این مطالعه مشخص گردید که علیرغم اینکه شرایط اقلیمی ایستگاه تبریز برای ایجاد گرد و غبار چندان مساعد نیست؛ فراوانی روزهای همراه با گرد و غبار روند افزایشی معنی‌داری داشته است. همچنین بکارگیری آزمون رتبه‌ای من-کندال مشخص کرد که فراوانی روزهای گرد و غباری تبریز از سال 1956 جهش یافته و روند افزایشی را طی کرده است. در بررسی روند تغییرات فصلی فراوانی روزهای همراه با گرد و غبار نیز مشخص گردید به استثنای فصل زمستان روند تغییرات روزهای گرد و غباری در تمامی فصول سال دارای روند افزایشی معنی‌داری می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Trend analysis of dust Tabriz

نویسندگان [English]

atefeh hoseine sadr ¹
gholam hasan mohammadi ²
manizheh hoseine sadr ³

چکیده [English]

In this study, data is used to identify trend of annual and seasonal dusty days in Tabriz Synoptic Station. First, to provide a preliminary view of the climatology of dust in the Tabriz City, yearly and monthly changes of average number of days with dust is analyzed by using charts. Then, to review the trend of occurrence of these phenomenon two non-parametric statistical methods of Mann-Kendall and Sen’s Estimator was selected. The results showed that because of input data nature, the Mann-Kendall and Sen’s Estimator methods have very good performance for analyzing of dust phenomena trend. Although the climatic condition of Tabriz region is not Favorable for dust production, but observation frequency of dusts in this region has significant increased trend. And the seasonal changes in dust frequency were shown that dust observations in all seasons except winter increases at 95% or 99% confidence level. Also the use of rank test of Mann-Kendall clear that frequency of dusty days has increased in Tabriz since 1956.

کلیدواژه‌ها [English]

Trend Analysis
Dust Phenomenon
Mann-Kendall
Sen’s Estimator
Tabriz

مراجع

1- ایرانمنش، فاضل و عرب خدری، محمود و اکرم، مجتبی؛ "بررسی مناطق برداشت ذرات گرد و غبار و ویژگی انتشار آن‌ها در طوفان‌های منطقه سیستان با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره‌ای" مجله پژوهش و سازندگی، شماره 67، تابستان 1384، صفحات 33-25.

2- حبیبی نوخندان، مجید: "اقلیم و معماری با تاکید بر معماری خاورمیانه" فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 64، 1376.

3- حجام، سهراب و خوشخو، یونس و شمسالدینوندی، رضا: "تحلیل روند تغییرات بارندگیهای فصلی و سالانه چند ایستگاه منتخب در حوزه مرکزی ایران با استفاده از روش‌های ناپارامتری" پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 64، تابستان 1387، صفحات 168-157.

4- حسین زاده، سیدرضا:"بادهای 120 روزه سیستان" فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 64، 1376.

5- ذولفقاری، حسن و عابد زاده، حیدر: "تحلیل سامانههای همدیدی گرد و غبار در غرب ایران" مجله جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان 1384، صفحات 187-173.

6- زاهدی، مجید و ساری صراف، بهروز و جامعی، جاوید: "تحلیل تغییرات زمانی-مکانی دمای منطقه شمال غرب ایران" مجله جغرافیا و توسعه، شماره 10، پاییز و زمستان 1386، صفحات 183-198.

7- علیجانی، بهلول: "آب و هوای ایران" انتشارات دانشگاه پیام نور تهران، 1376.

8- لشکری، حسن وکیخسروی قاسم: "تحلیل آماری سینوپتیکی توفانهای گرد وغبار استان خراسان رضوی در فاصله زمانی (2005-1993)" پژوهشهای جغرافیایی، شماره 65، پاییز 1387، صفحات 33-17.

9- نوحی، احمد: "هواشناسی عمومی" (ترجمه)؛ انتشارات علمی و فرهنگی تهران، 1376.

10- Cannarozzo, M., Noto, L. V., Viola, F., "Spatial distribution of rainfall trends is Sicily (1921-2000)”, J. of Physics and Chemistry of the earth, No. 31, PP. 1201-1211, 2006.

11- Engelstadler, S., "Dust storm frequencies and their relationships to land surface conditions”, Freidrich-Schiller University press. Jena. Germany, 2001.

12- Juraj M., Cunderlik, Taha B. M. J. Ouarada "Trends in the timing and magnitude of floods in Canada”, Journal of Hydrology, No. 375, 471-480, 2009.

13- Serrano, A., Mateos, V.L., and Garcia, J.A., "Trend Analysis of Monthly Precipitation over the Iberian Peninsula for the Period 1921-1995”, phys. Chem. EARTH (B), VOL. 24, NO. 1-2: PP. 85-90, 1999.

14- Squirs, Victor, R., "Dust and sand storms: an early warning of impending disaster”, Global Alarm: Dust and Sand Storms from the world, PP. 160-170, 2002.

15- Turgay, P. and Ercan K. "Trend Analysis in Turkish Precipitation data”, Hydrological processes published online in wiley Inter Science, 2005, (www.Interscience.wiley.com).

16- Vicente de Paulo,"On Climate Variability in Northeast of Brazil”, J. of Arid Environment, No.58, PP. 575-596, 2004.

17- Wolfgang, Brigitta schat, "Meteorological Causes of Harmattan dust in West Africa”, J. of Geomorphology, No. 95, 412-428, 2008.

18- Yong- Shing chen, Pai-ching Sheen, "Effects of Asian dust storm events on daily mortality in Taipei Taiwan”, J. of Environmental research, No. 95, PP. 151-155, 2004.

19- Yukari Hara, Itsushi Uno, Zifa Wang, "Long-term Variation of Asian dust and related climate factors”, J. of Atmospheric Environment, No. 40, PP. 6730-6740, 2006.