خشکسالی
مژده سلیمی فرد؛ سید حسین ثنائی نژاد؛ عادل سپهر؛ لیلا ثابت دیزاوندی
چکیده
کشور ایران با قرار گرفتن در منطقه خشک جهان همواره در معرض وقوع پدیده خشکسالی قرار دارد. متوسط بارش در کشور کمتر از یک سوم متوسط بارش سالانه جهان است و این میزان نیز از توزیع زمانی و مکانی مناسبی برخوردار نیست. از جمله روش-های بررسی خشکسالی استفاده از شاخص‌های هواشناسی می‌باشد که با استفاده از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی محاسبه ...
بیشتر
کشور ایران با قرار گرفتن در منطقه خشک جهان همواره در معرض وقوع پدیده خشکسالی قرار دارد. متوسط بارش در کشور کمتر از یک سوم متوسط بارش سالانه جهان است و این میزان نیز از توزیع زمانی و مکانی مناسبی برخوردار نیست. از جمله روش-های بررسی خشکسالی استفاده از شاخص‌های هواشناسی می‌باشد که با استفاده از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی محاسبه می-گردند. یکی از مهمترین مشکلات استفاده از این شاخص‌ها در ایران پراکندگی نامناسب ایستگاه‌ها یا کمبود داده می‌باشد. در مقابل این روش‌ها، فن‌آوری سنجش‌از‌دور قادر به جمع‌آوری داده از نواحی وسیع توسط سنجنده‌های مختلف است. در این مطالعه به منظور بررسی همه جانبه خشکسالی در استان خراسان‌رضوی در سال های 2001 تا 2010، از شاخص ترکیبی بررسی خشکسالی(SDI) استفاده گردید. این شاخص با استفاده از اطلاعات 3 شاخص، وضعیت پوشش گیاهی(VCI)، وضعیت دمایی(TCI) و وضعیت بارش(PCI) از طریق روش آنالیز مؤلفه اصلی(PCA) محاسبه گردید. به منظور صحت‌سنجی شاخص-(SDI)، رابطه همبستگی این شاخص با شاخص(SPI) در بازه‌های زمانی3، 6 و 9 ماهه در طی فصل رشد بررسی شد، مقایسه‌ای میان مجموع بارش سالیانه و میانگین بلندمدت بارش در 10 ایستگاه سینوپتیک در این استان انجام شد و همچنین رابطه همبستگی دو شاخص(VCI) و (SDI) با میزان عملکرد دیم دو گیاه گندم و جو نیز بررسی شد. نتایج این مطالعه حاکی از بروز خشکسالی در سال‌های 2001، 2002، 2006 و 2008 در استان خراسان رضوی بود. نتایج بررسی صحت‌سنجی نیز حاکی از وجود همبستگی(R) بالا میان دو شاخص(SDI) و (SPI) می‌باشد. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که شاخص ترکیبی(SDI) علاوه بر پایش همه-جانبه خشکسالی هواشناسی و بالا بردن دقت مکانی پایش این پدیده قادر به شناسایی خشکسالی کشاورزی نیز می‌باشد.
