معصومه دلبری؛ ندا کیخا؛ پریسا کهخامقدم
چکیده
از مهمترین بلایای طبیعی که تهدیدکننده محصولات کشاورزی است، سرمازدگی است. لذا تعیین تاریخ وقوع یخبندان و دمای کمینه برای محافظت گیاهان در مقابل تنش سرمایی حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش تهیه اطلس تاریخ وقوع یخبندان در استان سیستان‌و‌بلوچستان است. اطلاعات مورد استفاده شامل آمار دمای کمینه روزانه 14 ایستگاه همدید (سینوپتیک) و تبخیرسنجی ...
بیشتر
از مهمترین بلایای طبیعی که تهدیدکننده محصولات کشاورزی است، سرمازدگی است. لذا تعیین تاریخ وقوع یخبندان و دمای کمینه برای محافظت گیاهان در مقابل تنش سرمایی حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش تهیه اطلس تاریخ وقوع یخبندان در استان سیستان‌و‌بلوچستان است. اطلاعات مورد استفاده شامل آمار دمای کمینه روزانه 14 ایستگاه همدید (سینوپتیک) و تبخیرسنجی بود. محدوده دمای بین 0 و 2- درجه سلسیوس به‌عنوان یخبندان ملایم، 2- و 4- به‌عنوان یخبندان متوسط و کمتر از 4- به‌عنوان یخبندان شدید در نظر گرفته شد. اولین و آخرین روزی که در آن نسبت به روز مبنا (در اینجا اول مهرماه)، سرماهای پاییزه و زمستانه رخ می‌دهد، یادداشت شده و تاریخ وقوع کمترین دمای کمینه نیز تعیین شد. سپس بهترین تابع توزیع تاریخ‌های وقوع به‌دست آمده با استفاده از نرم‌افزار SMADA 6 براساس کمینه جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) تعیین شد. در نهایت نقشه‌های خطوط هم‌مقدار تاریخ وقوع یخبندان‌های پاییزه و زمستانه با احتمال وقوع 70 درصد در محیط GIS ترسیم شد. نتایج نشان داد تنوع دمایی در استان گسترده است به‌طوری‌که با وجود وقوع یخبندان‌های پاییزه و زمستانه، در برخی ایستگاه‌ها با قاطعیت می‌توان گفت یخبندانی اتفاق نخواهد افتاد. براساس نتایج، عمده یخبندان‌های ملایم، متوسط و شدید پاییزه در بازه زمانی روزهای 70 تا 90 (از اول مهرماه) اتفاق می‌افتد. البته در خصوص یخبندان‌های زمستانه نمی‌توان با اطمینان چنین بازه‌ای را تعیین کرد چراکه بازه گسترده‌ای از ابتدا تا انتهای فصل زمستان را به خود اختصاص داد. بررسی نتایج به‌دست آمده از دماهای کمینه مطلق ثبت شده در ایستگاه‌های منتخب نشان داد که در ایستگاه‌های جنوبی‌تر استان (چابهار، باهوکلات و پیشین) دمای کمتر از صفر طی دوره‌های آماری به‌وقوع نپیوسته و در سایر ایستگاه‌ها این پدیده به‌طور عمده طی روزهای 100 تا 125 رخ خواهدداد. به‌عبارت دیگر در این ایستگاه‌ها هر ساله در ماه‌های دی و بهمن انتظار وقوع یخبندان‌های زمستانه وجود دارد.
