واکاوی روند تغییرات الگوی دمای ساعتی فصل سرد ایران بعنوان شناسه‌ای از تغییرات اقلیمی

نویسنده

دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

در میان شاخص‌های اصلی آب و هوا، دمای هوا مهم‌ترین سنجه‌ای است که می‌تواند در آشکارسازی اثرات تغییر اقلیم نقش آفرینی کند. در این تحقیق با رهیافتی آماری – تحلیلی روند تغییرات دمای ساعتی در ایران واکاوی شد. پایگاه داده‌ای با حجم 3252800 رکورد ساعتی دما، برای 28 ایستگاه سینوپتیکی در فصل سرد سال، در بازه‌ی زمانی 30 ساله از 1985 تا 2014 تنظیم و پالایش گردید. با استفاده از روش درون‌یابی خطی، سینوپ‌های سه‌ساعته دمای هوا به دمای ساعتی تبدیل شد. برای آشکارسازی روند تغییرات دمای ساعتی، از روش ناپارامتری من – کندال استفاده گردید. نتایج نشان داد که درماههای نوامبر و دسامبر تعداد محدودی از ایستگاهها روند افزایشی معنی‌دار را تجربه می‌کنند. اما در نیمه دوم فصل سرد در ماههای فوریه و مارس، بیشترین روند افزایشی معنی‌دار مشاهده شد. در ماه مارس تمام ایستگاههای مورد مطالعه دارای روندی مثبت و افزایشی در وضعیت دمای ساعتی می‌باشند، این روند افزایشی در ساعات کمینه شبانه و صبحگاهی بیشتر مشاهده گردید. به طور متوسط بیش از 5 ساعت از شبانه‌روز، روند افزایشی معنی‌دار در سطح 5 % و1% در بیشتر ایستگاههای مشاهده شد. در مناطق مشکین شهر، کرج، گلمکان، تهران، تبریز، فسا، یاسوج، خوی، مهاباد، سنندج، سمنان و بابلسر، تقریباً در کل ساعات شبانه روز، روند افزایشی دیده می‌شود. حتی در ایستگاههای بسیار سرد مانند، اهر، سراب، سقز و شهرکرد، 4 تا 5 ساعت از شبانه روز روند افزایشی معنی‌دار در دمای ساعتی مشاهده گردید. بنابراین اثرات تغییر اقلیم در قالب دماهای ملایم در فصل سرد بخصوص در انتهای زمستان کاملاً آشکار می‌باشد و پیامدهایی مانند ظهور زودهنگام مراحل فنولوژی درختان میوه و افزایش آفات و تغییر نوع بارش را به همراه دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Trend analysis of cold season hourly temperatures in Iran as an index for changing climate

نویسنده [English]

  • Hamzeh Ahmadi
Ph.D. Agriculture climatology Department of Geography and Environmental Sciences Hakim Sabzevari University, Sabzevar.
چکیده [English]

The temperature is the most important climate parameter with a major role in detecting the effects of climate change. This study built on a statistical-analytical approach to analyze the hourly temperature variations in Iran. A database with 3,252,800 hourly air temperature records for 28 synoptic stations in the cold season was developed and refined for the 30-year period from 1985 to 2014. Using the linear inference method, the three-hourly synopses of air temperature were converted into hourly temperature. The Non-Parametric Mann-Kendall method was used to reveal the hourly temperature changes. The results showed that a limited number of stations experienced a significant increase in November, whilst a significant decrease was found in most stations in December. The most significant increase is found in the second half of the cold season in February and March. In March, all the stations had a positive and increasing pattern in terms of hourly temperature, and this increase was observed in the minimum hours of the night and morning. On average, more than 5 hours a day, an increasing trend was observed at 0.05 and 0.01 levels at most stations. There is an increasing trend in nearly the whole 24 hours in Meshkinshahr, Karaj, Golmakan, Tehran, Tabriz, Fasa, Yasuj, Khoy, M

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate change
  • Hourly temperature
  • Trend
  • Liner interpolation
 
1- احمدی، ح.، 1396، بررسی اثرات تغییر اقلیم بر روی درخت سیب در ایران، پایان نامه دکتری، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار.
2- احمدی، م.، ح. لشکری، ق. کیخسرو و م. آزادی، 1394، واکاوی عناصر هواشناسی ایستگاه­های شمال شرق کشور به عنوان نمایه­ای از تغییر اقلیم، فصلنامه علوم محیطی، شماره1: ص 14-1.
3- احمدی، ف. و ف. رادمنش، 1393، بررسی روند تغییرات متوسط دمای ماهانه و سالانه نیمه شمالی کشور در نیم قرن اخیر، نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، شماره 4: ص 865 -855..
4- احمدی، م.، ح. لشکری و ق. کیخسرو، 1394، آشکارسازی تغییر اقلیم با استفاده از شاخص­های حدی بارش در خراسان بزرگ، پژوهش­های دانش زمین، شماره 23: ص 52-34.
 
 
5- جهانبخش اصل، س.، ع. م. خورشید دوست، ی. دین­پژوه و ف. سرافروزه، 1393، تحلیل روند و تخمین دوره­های بازگشت دما و بارش­های حدی در تبریز، شماره 50: ص 133-107.
6- رضایی بنفشه، م.، ف. سرافروزه و ط. جلالی،1390، بررسی روند دما و بارش­های روزانه حدی در حوضه دریاچه ارومیه، نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی، شماره 38: ص 74-43.
7- دین­پژوه، ی.، 1389، بررسی روند تبخیر– تعرق پتانسیل ماهانه گیاه مرجع در زابل، مجله علمی و فنی نیوار، شماره 70 و 71:ص 34-23.
8- سبزی پرور، ع. ا. و م. شادمانی، 1390، تحلیل روند تبخیر و تعرق مرجع با استفاده از آزمون من – کندال و اسپیرمن در مناطق خشک ایران، نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، 25(4): 834-823.
9- سبزی پرور، ع. ا.، ز. سیف و ف. قیامی، 1392، تحلیل روند دما در برخی از ایستگاههای مناطق خشک و نیمه خشک کشور، جغرافیا و توسعه، 30: 138-117.
10 - علیجانی، ب.، ا. روشنی، ف. پرک و ر. حیدری، 1391، روند تغییرپذیری فرین‌های دما با استفاده از     شاخص­های تغییر اقلیم در ایران، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 2: 28-17.
12- علیزاده چوبری، ا. و م. س. نجفی، 1395، روند تغییرات دمای هوا و بارش در مناطق مختلف ایران، فیزیک زمین و فضا، 43(3): 569-584.
13- غریبی، خ.، 1391، بررسی فنولوژی گلدهی و احتمال وقوع خسارت در زیتون بر مبنای پارامترهای دمایی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی کرج، گروه باغبانی.
14- فلاح قالهری، غ. و ح. احمدی، 1397، واکاوی الگوی انباشت سرمایی مناطق سردسیر ایران بر اساس مدلهای CH،UTAH و CP، جغرافیا و توسعه، 51: 120-99.
 
15- قیامی شمامی، ف.، ص. معروفی، ع. ا. سبزی پرور، ح. زارع ابیانه و م. حیدری، 1390، آشکارسازی تغییر اقلیم در غرب ایران با توجه به تغییرات دما، فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، 6: 25-10.
16- مسعودیان، ا.، 1383، بررسی روند دمای ایران در نیم سده گذشته، پژوهش­های جغرافیایی، 54، 45-29.
17- نصرآبادی، ا.، 1395، واکاوی روند تغییرات ماهانه و سالانه فراسنج­های اقلیمی در سبزوار، دو فصلنامه آب و هواشناسی کاربردی، 1: 52 – 37.
18- ورشاویان، و.، ع. خلیلی، ن. قهرمان و س. حجام، 1390، بررسی روند تغییرات مقادیر حدی دمای حداقل، حداکثر و میانگین روزانه در چند نمونه اقلیمی ایران، مجله فیزیک زمین و فضا، 1: 179-169.
19- هلالی، ج.، 1378، بررسی روابط مقادیر درجه روز رشد (GDD) و درجه ساعات رشد (GDH) محصول گندم در دو نمونه اقلیمی ایران، پاران نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی آب و خاک، گروه هواشناسی کشاورزی، دانشگاه تهران.
 
20- Cheng, W. L., A. Saleem and R. Sadr, 2015, Recent warming trend in the coastal region of Qatar. Theoretical and Applied Climatology, 1-13.
21- Collins, D. A., P. M. Della-Marta, N. Plummer & B. C. Trewin, 2000, Trends in annual frequencies of extreme temperature events in Australia, Australian Meteorological Magazine, 49(4), 277-292.
22- Hughes, L., 2003, Climate change and Australia: trends, projections and impacts, Austral Ecology 28:423–443.
23- IPCC, 2013, Summary for policymakers, In: Stocker, T. F., D. Qin, G. K. Plattner, M. Tignor, S. K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex & P. M. Midgley (Eds.), Climate Change 2013: The Physical Science Basis, Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge.
24- Keggenhoff, I., M. Elizbarashvili, A. Amiri-Farahani & L. King, 2014, Trends in daily temperature and precipitation extremes over Georgia, 1971–2010, Weather and climate extremes, 4, 75-85.
25- Kendall, M., 1975, Multivariate analysis, Charles Griffin Book, London, 218 p.
26- Kousari, M. R., H. Ahani & R. Hendi Zadeh, 2013, Temporal and spatial trend detection of maximum air temperature in Iran during 1960-2005, Global and Planetary, 111: 97-110.
27- Mann, H. B., 1945, Nonparametric tests against trend. Econometrica, Journal of the Econometric Society 13(3): 245-259.
28- Mondal, A., D. Khare & S. Kundu, 2015, Spatial and temporal analysis of rainfall and temperature trend of India, Theoretical and Applied Climatology, 122(1-2): 143-158.
29- Plummer, N., M. J. Salinger, N. Nicholls, R.  Suppiah, K. J. Hennessy, R. M. Leighton & J. M. Lough, 1999, Changes in climate extremes over the Australian region and New Zealand during the twentieth century, Weather and Climate Extremes: 183-202.
30- Ruml, M., E. Gregorić, M. Vujadinović, S. Radovanović, G. Matović, A. Vuković & D. Stojičić, 2017, Observed changes of temperature extremes in Serbia over the period 1961− 2010, Atmospheric Research, 183, 26-41.
31- Siddik, M. A. Z. & M. Rahman, 2014, Trend analysis of maximum, minimum and average temperatures in Bangladesh: 1961–2008, Theoretical and applied climatology, 116(3-4): 721-730.
32- Wibig, J. & B. Glowicki, 2002, Trends of minimum and maximum temperature in Poland, Climate Research, 20(2): 123-133.
33- Ren, Y., D. Parker, G. Ren & R. Dunn, 2016, Tempo-spatial characteristics of sub-daily temperature trends in mainland China, Climate Dynamics, 46(9-10), 2737-2748.
 
 
 
 
 
دوره 43، 104-105
فروردین 1398
صفحه 88-100
  • تاریخ دریافت: 22 خرداد 1397
  • تاریخ بازنگری: 13 شهریور 1397
  • تاریخ پذیرش: 01 خرداد 1398
  • تاریخ اولین انتشار: 01 خرداد 1398