بررسی شاخص‌های خشکسالی در استان کردستان و مقایسه با عملکرد گندم دیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد اقلیم شناسی، اداره کل هواشناسی استان تهران

2 کارشناس ارشد هواشناسی کشاورزی، اداره کل هواشناسی استان تهران

چکیده

خشکسالی‌ نشانه روشنی از ناهنجاری‌ و نوسانات در روند پارامترهای هواشناسی از جمله بارندگی و دما می‌باشد که بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک دنیا را با شدت‌های مختلف هر چند سال یکبار در بر می‌گیرد. از نظر اقلیم شناسی تمامی مناطق اقلیمی دنیا در معرض خطر وقوع خشکسالی می‌باشند و با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی کشور ایران، خشکسالی در طول تاریخ یکی از تهدیدهای اصلی ساکنان و تمدن‌های آن بوده است‌. استان‌ کردستان از مناطق تقریباً باران خیز بوده و دارای رتبه بالا در کشت دیم خصوصاً گندم در کشور می‌باشد. اما در برخی از سال‌ها دچار خشکسالی گردیده و خسارات زیادی برای کشاورزان این استان‌ به وجود آمده است. در این مقاله رخداد خشکسالی در استان‌ کردستان بررسی شده و شاخص‌ها طی 25 سال (89-1364) در مقایسه با عملکرد گندم دیم ارزیابی گردیده‌اند. جهت دستیابی به این منظور 3 شاخص خشکسالی SPI، PN و انحراف استاندارد بارش مورد استفاده قرار گرفت. براساس نتایج جدولANOVA  از بررسی سه روش تعیین خشکسالی در استان نمایه SPI با بیشترین ضریب همبستگی با عملکرد گندم دیم و بهترین سطح معنی‌داری به عنوان بهترین شاخص خشکسالی در مقایسه با روش درصد نرمال (PN) و انحراف استاندارد انتخاب گردید. همچنین در دوره فوق سه خشکسالی فراگیر در استان رخ داده که درجه آن در سال زراعی 87-1386 بسیار شدید بوده و در سال‌های زراعی 78-1377 و 79-1378 درجه آن به ترتیب شدید و متوسط بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying Drought Indices in Kurdistan Province and Comparing with Trend of Dry Farming Wheat

نویسندگان [English]

  • zarin tahan 1
  • saeed moaya 2
چکیده [English]

Droughts are the clear signs of disorder and changes in parameters of meteorology such as rain and temperature which are observed in most parts of tropical and semitropical regions of the world within years. Aspect of climatology all parts of the world exposure dearth and drought and due to geographical situation and climatic. Conditions of Iran, drought has been one of the main threats for its people and civilizations during history. Kurdistan province is considered most rain full areas and isranked in high in dry farming specially wheat in the country. But within years dearth and droughts have been occurred in these provinces and provided damages for farmers. In this research drought in Kurdistan province was studied and indices in farming year range in comparing dry farming wheat were evaluated. For this reason, 3 drought indices such as SPI, PN and standard deviation of rain for a 25 year period in were used in the next stage the trend of wheat dry farming in both provinces during a 25 year period and the results of drought, indices were combined. According  to results of ANOVA based on 3 methods to determined drought in province, indices SPI with the highest correlation coefficient with trend of dry farming wheat and the best significant level as the best drought indices was selected in comparing with PN method. Also three droughts occurred in both provinces which during 2007-2008 its degree was high intense and during years 1998-99 and 1999-2000 their degrees were in intense and medium

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought Indices
  • Kurdistan province
  • Trend of dry farming wheat

مراجع

 
منابع
1-     آسیایی، مهدی، 1385، شاخص‌های خشکسالی- سخن گستر.
2-     آمار و اطلاعات خدمات ماشینی سازمان هواشناسی از بدو تأسیس ایستگاه.
3-     آمار عملکرد گندم دیم از سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان.
4-   آسایش، ح، استعلاجی، ع، 1382، اصول و روش‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، فصل 6، ص 109 تا 114، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری.
5-     براتیان، علی، تبیین مدل اسکالوگرام در تعیین تغییرات خشکسالی مطالعه موردی شهر کرد، مجموعه مقالات سومین کنفرانس منطقه‌ای و اولین کنفرانس ملی تغییر اقلیم، اصفهان، 1382.
6-   خزایی­کوهپر، صغری، پهنه­بنـدی خشکسالی هواشنـاسی غرب مازندران، پایان نامـه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد رشت، گیلان، 1386.
7-   رفیعی، پروین، بررسی خشکسالی منطقه گرمسار و تاثیـر آن بر روی آب و کشـاورزی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، 1384.
8-   سلامت، علیرضا، آل یاسین، محمدرضا، 1380، راهنمای مقابله با خشکسالی، چاپ اول، کمیته ملی آبیاری و زهشکی ایران.
9-   علیزاده، امین، 1389، اصول هیدرولوژی کاربردی، بنیاد فرهنگی رضوی، ویرایش پنجم، فصل هیجدهم.
10- فرج­زاده اصل، منوچهر، 1386، تکنیک‌های اقلیم شناسی، انتشارات سمت.
11- فرج­زاده اصل، منوچهر، 1374، تحلیل و پیش‌بینی خشکسالی در ایران، رساله دکتری (Ph.D) اقلیم شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
12- کردوانی، پرویز، 1380، خشکسالی و راه­های مقابله با آن در ایران، دانشگاه تهران.
13- کمالی، غلامعلی و خزانه داری، لیلا، تحلیل خشکسالی اخیر مشهد با بکارگیری برخی از  شاخص‌های خشکسالی مجله نیوار، 1381 شماره 44 و 45.
Edwards, D. C. & Mckee. B. T., 1997, Characteristic of 20th Century Drought in the United States and Multiple time Scales. Climatology Report 97-2, Dept of Atmospheric Science, Colorado State University, Fort Collins, Co., 155pp.
Hays, M. J., 2000. Drought Indices. National Drought Mitigation Center.
Hays, M. J., Svoboda, M. D., Wilhite, D. A. and Vanyarkho, O. 1999. Monitoring the 1996 Drought Using the Standardized precipitation Index. Bulletin of American Meteotological Socity. 80(3), 429-438.
http://www.ncdc.noaa.gov
Mckee, T. B., N, J. Doesken and J. Kelist (1993), the relationship of drought frequency and duration to time scales. Eight conf. On applied y, Anaheim, CA, American Meteorological Society.
Subramaniam, A. R., Sanjeevarao, P., 1968. Dry Spells Sequencess Spain Based on the Length 
نیوار
دوره 36، 77-76 - شماره پیاپی 77
بهار و تابستان 1391
صفحه 15-28

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 بهمن 1394
  • تاریخ پذیرش: 24 بهمن 1394

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار