شناسایی و تحلیل همدیدی- دینامیکی الگوهای جوی سیلاب آبان 1394 در استان‌های ایلام و لرستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آب و هواشناسی دانشگاه یزد

2 عضو هیات علمی گروه جغرافیای دانشگاه یزد

3 کارشناس مسئول پیش بینی استان هرمزگان

چکیده

سیل آبان 1394 استان ایلام و لرستان در 100 سال اخیر بی‌سابقه بوده که تخریب گسترده منازل و زیرساخت‌های شهری و جان باختن 6 نفر را به همراه داشته است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی و تحلیل الگوهای گردشی سیلاب استان ایلام و لرستان در آبان ماه سال 94 است. برای تحلیل همدیدی رابطه الگوهای گردشی با بارش سیلابی ایلام و لرستان از داده‌ها روزانه بارش 12 ایستگاه سینوپتیک منتخب دو استان ایلام و لرستان، نقشه‌های سطح زمین تا 500 هکتوپاسکال، وزش رطوبتی و امگا برای روزهای27 اکتبر تا 1 نوامبر 2015 مورد استفاد شده است. نتایج نشان داد که ناوه عمیق تحت تأثیر دریای عرب و دریای سرخ تقویت شده و تا شمال کشور عراق و مرزهای غربی ایران گسترش یافته و باعث تقویت سامانه کم‌فشار مستقر در مرزهای غربی ایران شده است. از یک سو چرخندهای مدیترانه‌ای به قلمرو ایران وارد شده و از سوی دیگر استقرار واچرخند بر روی دریای عرب سبب برقراری جریان قطاع گرم و مرطوب به قطاع گرم سامانه‌های بارانزا و احیای آن شده است. همزمان با این وضعیت پرفشار مستقر بر روی ارتفاعات البرز و دشت‌های میانی کشور باعث کندی حرکت سامانه ناپایدار و ماندگاری بیشتر این سامانه شد. فرود دریای سرخ با استقرار در تراز میانی جو همراه بوده و امکان صعود عمیق و تشکیل ابر و بارش را فراهم کرده و ایجاد بارش‌های سیل‌آسا در غرب را به همراه داشته است. بیشترین حجم بارش سامانه مذکور در روز دوم فعالیت بوده که با توجه به ویژگی‌های فوق و شرایط همرفتی شاهد بارش سنگین و وقوع سیل که در نوع خود بی‌سابقه بوده‌ایم. در مورخ 7/8/94 میزان4/188 میلی‌متر بارندگی در طی 8 ساعت گزارش شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognition and Analysis Synoptic-dynamical Analysis of Flood Circulation Patterns in Ilam and Lorestan Provinces (Aban, 1394)

 
1- اشجعی باشکند، محمد (1379)، بررسی و ارائه مدل‌های سینوپتیکی بارش‌های سنگین در شمال غرب ایران، استاد راهنما: دکتر محمد خیراندیش. استاد مشاور: مهندس احمد نوحی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده منابع طبیعی. گروه هواشناسی.
2- امیدوار(1384)، بررسی و تحلیل شرایط سینوپتیکی و ترمودینامیکی رخداد بارش در منطقه شیرکوه، مجله پژوهش‌های جغرافیایی-شماره 59، بهار1386، صص 81-89.
3- امینی، میترا، لشکری، حسن، کرمپور، مصطفی، حجتی، زهرا (1392)، تحلیل سینوپتیک سامانه‌های همراه با بارش سنگین و سیل‌زا در حوضه رودخانه کشکان برای دوره آماری (1384-1350)، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی، شماره 43، ص 17.
4- عطایی، هوشمند (1388)، بررسی الگوهای گردشی تراز 500 هکتوپاسکال در سال‌های کم بارش ایران، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شماره 1.
5- محمدی، بختیار و مسعودیان، سید ابوالفضل (1389)، تحلیل همدید بارش‌های سنگین ایران، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 19، سال 1389.
6- مسعودیان، سید ابوالفضل (1384)، شناسایی الگوهای گردشی پدید آورنده سیلاب‌های بزرگ در کارون، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 5،.
7- مسعودیان، سید ابوالفضل (1385)، اقلیم‌شناسی همدید: انتشارات دانشگاه اصفهان.
8- مسعودیان، سید ابوالفضل (1390)، آب و هوای ایران: انتشارات شریعه توس مشهد.
9- مصطفائی حسن، علیجانی بهلول، سلیقه محمد (1394)، تحلیل سینوپتیکی بارش‌های شدید و فراگیر در ایران، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال دوم، شماره 4، ص65-76.
10- Alijani B, J Brien, B. Yarnal, (2007),Spatial analysis of precipitation intensity and concentration in Iran.Theor. Appl. Climatol.
11- Chad Furl, Hatim O. Sharif, Almoutaz El Hassan, NewfelMazari, Daniel Burtch, and Gretchen L. Mullendore, 2015: Hydro meteorological Analysis of Tropical Storm Hermine and Central Texas Flash Flooding, September 2010. J. Hydrometeor, 16, 2311–2327.
12- Matlik, olga. piia, Post (2008), synoptic weather types that have caused heavy precipitation in Estonia in the period 1961-2005”, Estonian journal of engineering, pp: 195-2008.
13- Robert R. Gillies, Shih-Yu Wang, and Marty R. Booth, 2012: Observational and Synoptic Analyses of the Winter Precipitation Regime Change over Utah. J. Climate, 25,