تحلیل فضایی و پهنه بندی مخاطرات اقلیمی شاخص بارندگی آستانه درشبکه جاده ای کشوربا استفاده ازسیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتر محمدباقر بهیار، عضوهیات علمی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو تهران

چکیده

در این تحقیق جهت تعیین توزیع مکانی- زمانی و پهنه بندی شدت درجه خطرپذیری رخداد بارندگی در شبکه حمل و نقل جاده ای کشور از داده‌های روزانه‌ بارندگی95 ایستگاه همدید کشوردر یک دوره آماری 18 ساله (2007-1990) و روش دورن یابی Spline with arriersدرمحیط ArcGISتوسط شاخصهای آستانه بحران(بارندگی با شدت 30 میلیمتروبیشتر، بارندگی بالای صدک 90 و ضریب تغییرپذیری بارندگی روزانه) استفاده شده است.نتایج نشان می دهدکه بالاترین درجه خطرپذیری توزیع مکانی و فراوانی شدت بارندگی در جاده های بخش غربی ناحیه خزری و بخش مرکزی و شمال غربی ناحیه کوهستانی کشور و بیشترین فراوانی شدت بارش آستانه مربوط به راه های اصلی شهرهای انزلی (304 روز)، کوهرنگ (277 روز) و رشت(210 روز) است.بیشترین خطرپذیری توزیع زمانی شدت بارندگیدر مقیاس ماهانه درشبکه راه های اصلی نیزدرماه ژانویه(دی ماه به ویژه در مناطق جنوب غربی کشور) و در ماه مارس(فروردین ماه به ویژه در مناطق غربی کشور)است. بالاترین ضریب تغییرات بارندگی در مناطق جنوب شرقی کشور وبالاترین سهم بارندگی بالای صدک 90 از کل بارندگی سالانه در کشور نیزدر ناحیه غربی کشور و در بخش غربی ناحیه شمالی کشور می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis and Zoning Climatic Hazards of Threshold Rainfall Indicator in Road Network of Iran Using GIS

نویسنده [English]

  • mohammadbagher behyar
چکیده [English]

In this study, daily rainfall data of 95 synoptic stations of the country were used in a 18-year statistical period (1990-2007) in order to determine spatial – temporal distribution and zoning severity of risk degree of rainfall event in road transport network of the country. In addition, Spline with Barrier Interpolation Method was also used in this study by Critical Threshold Indicators in Arc GIS environment (rainfall with severity of 30mm and more, rainfall exceeding 90 percent and coefficient of variability of daily rainfall).
The results show that maximum risk degree of spatial distribution and frequency of severity of rainfall can be observed in west-part roads of the Caspian region and central and northwest part of mountainous region of the country. In the same direction, maximum frequency of threshold rainfall severity is related to the main roads of cities of Anzali (304 days), Kuhrang (277 days) and Rasht (210 days).
In the same direction, maximum risk of temporal distribution of rainfall severity is observed in January (In Day month especially in southwest regions of the country) and March (April month in west regions of the country) in monthly scale in main roads network.
The maximum coefficient of rainfall changes is observed in southeast regions of the country and maximum rainfall share exceeding 90 percent of total annual rainfall in the country is seen in west region of the country and also in west part of northern region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial analysis
  • Climatic zoning
  • Threshold Rainfall
  • Spline with Barriers Interpolation Method
  • Climatic Hazards
  • ARC GIS
1- افشاری آزاد، م.،1387، بررسی عناصر اقلیمی بر روی تصادفات جاده‌ای محور رشت- بندرانزلی. مجله چشم‌انداز جغرافیایی، سال سوم، شماره 7، ص 29- 6.
2- باقدم، ع.، فرج زاده، م، شایان، س، 1384، ارزیابی ایمنی جاده‌ای با رویکرد مخاطرات محیط: مسیر سنندج ـ مریوان با استفاده از GIS، فصل‌نامه مدرس علوم انسانی، دوره 9، شماره 1، ص1-15.
3- ترابی، س.، جهانبخش، س، 1383،تعیین متغیرهای زمینه­ای در طبقه­بندی اقلیمی ایران: معرفی و کاربرد روش تحلیل عاملی و تجزیه مؤلفه­های اصلی در مطالعات جغرافیای و اقلیم­شناسی، فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. شماره 72، ص161-151.
4- ﺣﺒﻴﺒﻲ ﻧﻮﺧﻨﺪان، م.، 1378، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺪﻳﺪه‌ﻫﺎی اﻗﻠﻴﻤﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﺮدد و ﺗﺼﺎدﻓﺎت ﺟـﺎده‌ﻫـﺎی ﻛﻮﻫـﺴﺘﺎﻧﻲ و اراﺋـﻪ راﻫﻜﺎرﻫـﺎی اﺟﺮاﻳـﻲﻣﻨﺎﺳـﺐ، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: ﻣﺤـﻮر ﻫـﺮاز، ﭘﺎﻳـﺎن‌ﻧﺎﻣـﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﻲ ارﺷـﺪ، داﻧﺸﻜﺪه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﺗﻬﺮان.
5- حبیبی نوخندان، م.، 1388، توزیع مکانی و زمانی بارش و اثرات آن برحمل و نقل جاده­ای در ایران. پژوهش‌نامه حمل و نقل، سال ششم، شماره2. ص 192-185.
6- حبیبی نوخندان، م.، 1388، مطالعه توزیع مکانی و زمانی بارش و اثرات آن بر ایمنی حمل و نقل جاده‌ای در ایران (یادداشت پژوهشی)، شبکه خبری تحلیلی صنعت حمل و نقل.
7- جعفربیگلو، ممحمدی، ح، 1384، شرایط آب و هوایی مؤثر بر ایمنی حمل و نقل جاده‌ای در محور کرج- چالوس، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا، گروه جغرافیای طبیعی، شماره ثبت: 31977.
8- جهانبخش اصل، س.، حبیبی نوخندان، م، نوری اوغورآبادی، ح، 1388، تحلیل تصادفات جاده‌ای و داده‌های آب و هواشناسی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (محور جاده تبریز - میانه). اولین کنفرانس ملی تصادفات و سوانح جاده‌ای و ریلی، زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان.
9- خالدی، ش.، 1381، هیدروکلیماتولوژی برف و کاربرد آن در برنامه‌ریزی ناحیه‌ای با تأکید بر بهمن در ایران مورد: جاده هراز. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران، شماره 52. ص 480-452.
10- ساری صراف، ب.، خلیل ولی‌زاده، ک.، مجیدی، ع.، 1388. بررسی اثرات عناصر اقلیمی بر تصادفات جاده‌ای، مطالعه موردی: محور ساری – رامسر. اولین کنفرانس ملی تصادفات و سوانح جاده‌ای و ریلی.
11- علیجانی، ب.، 1386، نقش تحلیل فضایی در مدیریت مخاطرات بارش ایران، مجموعه مقالات سومین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیر مترقبه.
12- فرجزاده اصل، م.، قلی‌زاده، م ح، ادبی فیروزجایی، ع، 1389، تحلیل فضایی تصادفات جاده‌ای با رویکرد مخاطرات اقلیمی. مطالعه موردی: محورکرج – چالوس، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره73، ص52-37.
13- قطره سامانی، س.، 1378، تأثیر عوامل جوّی بر تردد جاده‌ای در استان چهارمحال و بختیاری، سمینار هواشناسی کاربردی، ساری.
14- قطره سامانی، س.، تأثیرعوامل جوی بر تردد جاده‌ای در استان چهارمحال و بختیاری،1380، اداره کل هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری.
15- کرمی، ش.، فرج زاده، م، 1384، تحلیل درباره تصادفات جاده‌ای و رویکرد اقلیمی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، فصل‌نامه مدرس، سال نهم، شماره 1، ص 174-151.
16- مهدی­زاده، م.، مهدیان، م، حجام، س، 1385، کارایی روش­های زمین­آمار در پهنه­بندی اقلیمی حوضه آبریز دریاچه ارومیه، مجله فیزیک زمین و فضا، جلد 23، شماره 1، ص116-103.
17- Alex son, L.)2004(. Development and Use of the Swedish Road Weather Information System. Report on Swedish National Road Administration SE-781 87 Borlänge, SWEDEN.
18- Codling, P. (1974) "Weather and road accidents", In Climate Resources and Economic Activity, J .Taylor (Ed) PP. 205-222. Newton Abbot: David and Charles Holding.
19- Gustavsson, T., and J. Bogren .)1990(.Road slipperiness during warm air advection, Meteorological Magezine, 119 : pp 267-270.
20- Gustavsson ,T., and J. Bogren. (2006). Development of RWIS - a new approach using accident-data. XIII International Road Weather Conference, Polytechnic of Turin, ITALY.
 
21- Hartkamp, A. D., Stein, K.D.N., White, J.W. (2001). Interpolation Techniques for Climate Variables.Res . Rep. NRG-GIS Series 99-01. Mexico, D.F.: CIMMYT.
22- Hutchinson, M.F. (1991). The application of thin plate smoothing splines to continent-wide data assimilation. Res. Rep No. 27. Data Assimilation Sys, Bureau of Meteorology, Melbourne, pp. 104–113.
23- Karsahim, Mustafa and TerziSedral. (2002). Distribution of hazardous location on highway through GIS, International Symposium on GIS, September23-26.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
24- Schertz, L., and Fّahar, B.(1978). An analysis other relationship between rainfall and the occurrence of traffic accidents, Journal of Applied Meteorology17: 711-715.
25- Smith, K. (1982). How seasonal and weather conditions influence road accidents in Glasgow, Scottish Geographical Magazine 98, 103-114.
 
دوره 39، 90-91
مهر 1394
صفحه 37-44
  • تاریخ دریافت: 06 اردیبهشت 1394
  • تاریخ بازنگری: 06 تیر 1394
  • تاریخ پذیرش: 29 مرداد 1394
  • تاریخ اولین انتشار: 01 مهر 1394