پهنه‌بندی شمال‌غرب ایران براساس مشخصات بارش

عساکره, حسین; اشرفی, سعیده

پهنه‌بندی شمال‌غرب ایران براساس مشخصات بارش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار اقلیم شناسی دانشگاه زنجان

² کارشناس ارشد اقلیم شناسی دانشگاه زنجان

چکیده

افزایش روز افزون مشاهدات اقلیمی، ظهور رایانه‌های پیشرفته و تغییر نگرش نسبت به پدیده‌های طبیعی موجب گردید که روش‌های طبقه‌بندی چند متغیره مورد اقبال و استقبال اقلیم شناسان قرار گیرد. کاربرد طبقه‌بندی در شناسایی نواحی همگن اقلیمی، اهمیت این موضوع را تبیین می‌کند. به منظور پهنه‌بندی بارش شمال‌غرب کشور، با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای داده‌های بارش ماهانه با 8 مشخصه ‌در 260 ایستگاه، طی دوره‌ی آماری 2005 - 1966 تحلیل شد. تحلیل خوشه‌ای روشی ریاضی است که مجموعه‌ای از عضوها با استفاده از اندازه‌های تفاوت یا تشابه، گروه‌بندی می‌شود. این روش کاربرد فراوانی در اقلیم شناسی داشته و پهنه‌بندی دقیق‌تری را نسبت به روش‌های سنتی ارائه می‌دهد. میانگین سالانه‌ی بارش شمال‌غرب کشور 9/360 میلی‌متر است، که دارای دامنه‌ای برابر با 3/587 و تغییر پذیری مکانی 24 % می‌باشد. این امر عدم یکنواختی در توزیع مکانی بارش را آشکار می‌کند، تغییر پذیری فصلی بارندگی نیز این مسئله را مورد تایید قرار می‌دهد. برای دستیابی به نتایج تحقیق، نرم افزار های SPSS/win،surfer/win وMatlab مورد استفاده قرار گرفت. با اعمال تحلیل خوشه‌ای روی 5374 یاخته، در نهایت چهار پهنه‌ی بارشی در شمال‌غرب کشور شناسایی شد. این نواحی با وسعت و پراکنش متفاوت به شرح زیر هستند: - پهنه‌ی کم بارش متمرکز با برف متوسط - پهنه‌ی نیمه کم بارش پراکنده و پر برف - پهنه‌ی پر بارش متمرکز و کم برف - پهنه‌ی نیمه پربارش پراکنده با برف متوسط

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Northwest of Iran's Classification by Precipitation's Characteristics

نویسندگان [English]

hosein asakare ¹
saeideh ashrafi ²

چکیده [English]

Ever-increasing in climatic observations, appearing advanced computers and changing of outlook towards natural phenomenon have caused that multivariate statistical methods to be accepted by climatic experts. The importance of the subject is clarified by utilizing classification in identifying climatic homogenous regions. In order to classify the precipitation's characteristics based on 260 stations over observation period of 1966 - 2005, cluster analysis technique has been used. Cluster analysis is a multivariate statistical method that classifies a group of cases according to difference or similarity scales. This method has been used much in climatology and indicates more exact classification in comparison with traditional methods. Precipitation annual mean in northwest of country is 360.9 mm that it has a range equal to 587.3 mm and it's spatial coefficient of variation is 24 percent. To achieve results of research, softwares SPSS / win, surfer / win and Matlab was used. By using cluster analysis in 5374 pixels, finally 4 precipitation regions were identified in northwest part of Iran. These regions with different dimension and different distribution contain: - Low concentrated precipitation region with moderate snowfall - Moderate precipitation region with tendency to low distributed precipitation and much snowfall - Moderate precipitation region with tendency to much distributed precipitation and moderate snowfall - Much concentrated precipitation region with moderate snowfall

کلیدواژه‌ها [English]

Precipitation
Classification
Cluster analysis
Northwest of Iran

مراجع

1- جانسون، ریچارد آ و ویچرن دین دبلیو ترجمه نیرومند، حسینعلی (1386)، «تحلیل آماری چند متغیری کاربردی» انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

2- حیدری، حسن (1378)، «تحلیل عناصر اقلیمی ایران به منظور ارائه یک الگوی طبقهبندی» رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس.

3- ذوالفقاری، حسن (1377) «تحلیلی بر بارشهای بهاره غرب ایران» نیوار40: 22- 7.

4- سلیقه، محمد، بریمانی، فرامرز و اسمعیل نژاد، مرتضی (1387)، «پهنهبندی اقلیمی استان سیستان و بلوچستان» جغرافیا و توسعه، شماره 12: 116 – 101.

5- عساکره، حسین (1387)، «کاربرد روش کریجینگ در میان‌یابی بارش» جغرافیا و توسعه، شماره12: 42 – 25.

6- علیجانی، بهلول(1383)، «آب و هوای ایران» انتشارات دانشگاه پیام نور.

7- غیور، حسنعلی و منتظری، مجید (1383)، «پهنهبندی رژیمهای دمایی ایران با مؤلفههای مبنا و تحلیل خوشهای» جغرافیا و توسعه، شماره 4.

8- فرشادفر، عزت ا... (1384)، «اصول و روشهای آماری چند متغیره» انتشارات طاق بستان کرمانشاه.

9- فریفته، جمشید (1366)، «سیستمهای طبقهبندی اقلیم؛ با تاکید بر مطالعه موردی در مناطق نیمه خشک و خشک ایران» نشریه بیابان شماره 20.

10- کاویانی، محمدرضا و علیجانی، بهلول (1380)، «مبانی آب و هواشناسی»،سمت.

11- مانلی، بی. اف. جی ترجمه مقدم، محمد و محمدی شوطی، ابوالقاسم وآقائی سربزه، مصطفی (1373)، «آشنایی با روش‌های آماری چند متغیره» انتشارات پیشتاز علم.

12- مسعودیان، ابوالفضل (1384) «شناسایی رژیمهای بارش ایران به روش تحلیل خوشهای» پژوهشهای جغرافیایی، شماره52: 60 – 47.

13- مسعودیان، ابوالفضل (1387) «اقلیمشناسی ایران» انتشارات دانشگاه اصفهان.

14- مسعودیان، ابوالفضل و عطایی، هوشمند(1384) «شناسایی فصول بارشی ایران به روش تحلیل خوشهای» مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، جلد هجدهم، شماره1: 12 – 1.

15- Ahmed, Badraddin Yusuf Mohammad (1997), Climatic Classification of Saudi Arabia: an application of factor-cluster analysis, GeoJournal, 41. 1, 69-84.

16- Camargo, Suzana j & Robertson, Andrew w & Gaffney, Scott j & Smyth, Padhaic & Ghil, Michael (2007), Cluster Analysis of Typhoon Tracks. Part I: General Properties, Journal of climate, vol. 20. 3635-3653.

17- Camargo, Suzana j & Robertson, Andrew w & Gaffney, Scott j & Smyth, Padhaic & Ghil, Michael (2007), Cluster Analysis of Typhoon Tracks. Part II: Large-Scale Circulation and ENSO, Journal of climate, vol. 20. 3654-3676.

18- Darby, Lisa S (2005), Cluster Analysis of Surface Winds in Houston, Texas, and the Impact of Wind Patterns on Ozone, Journal of Applied Meteorology, vol. 44. 1788-1806.

19- Domroes. M, Kaviani. M, Schaefer. D (1998), An Analysis of Regional and Intra-annual Precipitation Variability over Iran using Multivariate Statistical Methods, Theoretical and Applied Climatology, 61, 151-159.

20- M. G. Mardikis, D. P. Kalivas and V. J. Kollias (2005), Comparison of Interpolation Methods for the Prediction of Reference Evapotranspiration- an Application in Greece, Water resources Management.